Οι ανασκαφές στην Κεφαλονιά άνοιξαν νέο κεφάλαιο στην εξέλιξη της υστεροελλαδικής περιόδου

Ο μυκηναϊκός οικισμός στα Τζανάτα Κεφαλληνίας Στην Κεφαλονιά δεν έμεινε πολύ καιρό, περίπου έναν χρόνο. Όμως τα αποτελέσματα των δοκι...

Ο μυκηναϊκός οικισμός στα Τζανάτα Κεφαλληνίας

Στην Κεφαλονιά δεν έμεινε πολύ καιρό, περίπου έναν χρόνο. Όμως τα αποτελέσματα των δοκιμαστικών ανασκαφών που πραγματοποίησε στα Τζαννάτα Πόρου Κεφαλληνίας ως προϊστάμενος, τότε, της ΛΕ΄Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων έκαναν ιδιαίτερη αίσθηση και, όπως όλα δείχνουν, θα συζητηθούν πολύ στο μέλλον.


Ο Αντώνιος Βασιλάκης δεν κατοικεί πια στην Κεφαλονιά. Έχοντας πλέον τον τίτλο του επίτιμου διευθυντή του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, έχει επιστρέψει στον τόπο του, την Κρήτη. Σήμερα βρίσκεται στην Αθήνα για να δώσει διάλεξη, στις 7 μμ., στο κτίριο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 156) σχετικά με τον «Υστεροελλαδικό Οικισμό στα Τζαννάτα Πόρου Κεφαλληνίας», τον πρώτο σε έκταση μυκηναϊκό οικιστικό κέντρο που ερευνάται συστηματικά στο νησί. Η ανακάλυψη, που έγινε πέρυσι το καλοκαίρι, έχει ήδη αλλάξει τα αρχαιολογικά δεδομένα για τη μυκηναϊκή Κεφαλονιά, οι έρευνες της οποίας έχουν ξεκινήσει εδώ και δύο αιώνες, με πιο σημαντικά ευρήματα τις πρόσφατες ανακαλύψεις και τον βασιλικό θολωτό τάφο του 1991.


«Η ανακάλυψη και μερική ανασκαφή του υστεροελλαδικού (μυκηναϊκού) οικισμού στη θέση Κατσιβελάτα Ρίζας, στα Τζαννάτα Πόρου της νοτιοανατολικής Κεφαλληνίας, σε συνδυασμό με τον ανασκαμμένο γειτονικό ηγεμονικό θολωτό τάφο στη θέση Μπούρτζι, δημιουργεί νέο κεφάλαιο στην ιστορική, πολιτισμική και οικιστική εξέλιξη της υστεροελλαδικής (μυκηναϊκής) Κεφαλληνίας. Προβάλλει έντονη η ανάγκη επανεξέτασης ανοικτών ζητημάτων αρχαιολογικής τοπογραφίας της Ιόνιας νησιωτικής περιοχής, που αποτελούσε, κατά τα ομηρικά έπη και στον βαθμό που αυτά αντανακλούν ιστορικές πραγματικότητες της μυκηναϊκής περιόδου, την επικράτεια του άνακτα των Κεφαλλήνων» δηλώνει ο τέως Έφορος Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας-Ιθάκης & Ζακύνθου.


Η συνέχιση της συστηματικής ανασκαφικής έρευνας του οικιστικού αυτού κέντρου αναμένεται να είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και να καλύψει μεγάλα γνωστικά κενά που έχουμε για την εποχή. «Κενά που χαίνουν συνεχώς και επιδεινώνονται με την έλλειψη δημοσιευμάτων, ακόμη και των πιο σημαντικών, όπως ο ηγεμονικός θολωτός τάφος στα Τζαννάτα» συνεχίζει ο ερευνητής. Η εικόνα ωστόσο άλλαξε, με τα νέα δεδομένα να προετοιμάζουν το έδαφος για νέες αποκαλύψεις, καθώς η συνέχιση των ανασκαφών σε δοκιμαστικό επίπεδο έχουν ήδη εγκριθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Αυτό που μένει είναι να γίνουν συστηματικές και πρωτίστως να βρεθούν οι απαιτούμενοι πόροι.


Ξεκινώντας από τα πιο πρόσφατα -από χρονολογική άποψη- ακίνητα μνημεία, στις ανασκαφές του 2011 αποκαλύφθηκε η πορεία προς τα νότια ενός μνημειώδους προϊστορικού «περιβολότοιχου», μέσου πάχους 2,30 μ., με κατεύθυνση Βορρά-Νότο, σε μήκος περίπου 40 μέτρων. Το συνολικό μήκος του είναι πάνω από 100 μ. μήκος προς τα νότια, αλλά δεν έχει ερευνηθεί ακόμα.

Ο Α. Βασιλάκης στην ανασκαφή
στα Τζανάτα Κεφαλληνίας

Στα δυτικά του περίβολου και παράλληλα με αυτόν, βρέθηκε ένας χαλικόστρωτος δρόμος, μέσου πλάτους 2,20 μ., με οδόστρωμα, πάχους 0,05 μ., που αποτελείται από μια στρώση χαλικιών και πατητό χώμα. «Στα δυτικά ορίζεται από έναν παχύ τοίχο, όσο είναι και ο περίβολος νοτιότερα, που θα μπορούσε να είναι -όπως και ο περίβολος- οχυρωματικός, ενώ περιμένουμε να επαληθευτούν οι ενδείξεις που έχουμε ότι και οι δύο κατασκευές συνεχίζονται νοτιοδυτικά και περνώντας από ένα μεγαλιθικό «δέμα-γέφυρα» κατέληγαν στη νότια ρίζα του λόφου Μπόρζι, όπου βρίσκεται ο μεγάλος τάφος και η νεκρόπολη των μικρών ταφών» αναφέρει ο κ. Βασιλάκης. Περίβολος και δρόμος χρονολογούνται λίγο μετά το 1200 π.Χ.


Το επόμενο εύρημα, ένα μικρό καμπυλόγραμμο κτίσμα, τοποθετείται κάτω από το οδόστρωμα, είναι δηλαδή αρχαιότερο από τον δρόμο. Έχει είσοδο στη βορειοανατολική πλευρά, ο δε χαρακτήρας και η ακριβής χρονολογία του μένουν να προσδιοριστούν.


Ευρημάτων συνέχεια


Η τρίτη και κυριότερη περίοδος χρήσης του χώρου αποκαλύφθηκε και ερευνήθηκε βαθύτερα, σε έκταση περίπου 200 τ.μ. Στο σημείο αυτό ανασκάφτηκε ένα μεγάλων διαστάσεων οικοδόμημα, από το οποίο σώθηκαν τα λείψανα ενός καμπυλόγραμμου τοίχου μέσου πάχους 1,50 μ. σε μήκος πάνω από 10 μ. και ενός ευθύγραμμου τοίχου πάχους 1,80 μ. Έως σήμερα έχουν αποκαλυφθεί μια πηλόχριστη κυκλική εστία και βοθρίσκοι στο δάπεδο, μάζες ανοιχτόχρωμου πηλού και μια μικρή πετρόκτιστη κατασκευή, μέσα στην οποία είχε τοποθετηθεί ένα μεσαίο αγγείο. Επίσης, έχουν εντοπιστεί τμήματα στενότερων τοίχων, κάθετα στους μακρούς τοίχους, η αποκάλυψη των οποίων δεν έχει ολοκληρωθεί. Η έκταση του οικοδομήματος υπολογίζεται στα 150 τ.μ., με κοντινότερο παράλληλο ανάλογων διαστάσεων το Μέγαρο Α στο Θέρμο της Αιτωλίας.


Παρά το σύντομο διάστημα των δοκιμαστικών ανασκαφών και την περιορισμένη σε έκταση ανασκαφική έρευνα, εντοπίστηκαν -σε ακόμα βαθύτερα επίπεδα- ευρήματα που θα πρέπει κι αυτά να διασαφηνιστούν. Πρόκειται για μια ακόμα πιο αρχαία χρήση του χώρου, που αποκαλύφθηκε στο βορειοδυτικό τμήμα της ανασκαφής και αφορά τοίχους ευθύγραμμους και λίγη κεραμική μεσοελλαδικής παράδοσης, πιθανόν του 15ου αι. π. Χ..

Κόσμημα-σφραγίδα από βασάλτη με δυσδιάγνωστο
σφραγιστικό θέμα στην καμπύλη κάτω επιφάνεια

Όστρακα αγγείων, ποικίλων σχημάτων, μεγεθών και κατηγοριών πηλού, η μελέτη των οποίων βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, αλλά από την πρώτη εξέταση χρονολογούνται μεταξύ 15ου και 12ου αι. π. Χ., αρκετά πήλινα σφοντύλια και βαρίδια, δεκάδες μικρολιθικά εργαλεία και θραύσματα εργαλείων από πυριτόλιθο, πρισματική χάντρα από στεατίτη κι ένα μοναδικό κόσμημα-σφραγίδα από σερπεντινίτη, συνθέτουν τα κινητά ευρήματα της πρώτης έρευνας.


Οι νέες δοκιμαστικές ανασκαφές θα διαρκέσουν από τον Αύγουστο έως τον Οκτώβριο του 2012. Πολύτιμος αρωγός -όχι μόνο οικονομικά- στην ερευνητική αυτή προσπάθεια είναι η Εταιρεία Μελετών Προϊστορικής Κεφαλληνίας, πρόεδρος της οποίας είναι ο Μάκης Μεταξάς-Αγγελετάτος, μελετητής και συγγραφέας -μαζί με την Εριέττη Πούτμαν Κράμερ Μεταξά- του πολύ σημαντικού βιβλίου «Ομηρική Ιθάκη» (Εκδόσεις Ίκαρος).


Πηγή: Εφημερίδα "Εξπρές"