Cycladica από το Ηραίον και τη Μίλητο

Στα πλαίσια του Κυκλαδικού Σεμιναρίου που διοργανώνεται στην Αρχαιολογική Εταιρεία από τη Μαρίζα Μαρθάρη, o Καθηγητής κ. Wolf-Dietrich...

Στα πλαίσια του Κυκλαδικού Σεμιναρίου που διοργανώνεται στην Αρχαιολογική Εταιρεία από τη Μαρίζα Μαρθάρη, o Καθηγητής κ. Wolf-Dietrich Niemeier, Επίτιμος Διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και η κα Ουρανία Κουκά, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου θα πραγματοποιήσουν την Τρίτη 15 Δεκεμβρίου 2015, στις 7 μ.μ., διάλεξη με τίτλο: «Cycladica από το Ηραίον και τη Μίλητο», στο κτίριο της Αρχαιολογικής Εταιρείας (Πανεπιστημίου 22, Αθήνα).

Οι Κυκλάδες αποτέλεσαν, χάρη στη γεωγραφική τους θέση στο νότιο κεντρικό Αιγαίο, ελκυστικό πεδίο εξερεύνησης ήδη από την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο. Ενώ οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί απέτρεψαν την πρώιμη κατοίκηση των Κυκλάδων σε μόνιμη βάση, η πρώιμη εκμετάλλευσή τους, αρχικά κατά τη Νεολιθική περίοδο για την απόκτηση λίθινων πρώτων υλών (οψιανού, καολίνη, σμύριδας), και αργότερα, κατά την Τελική Νεολιθική και την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, για την απόκτηση και μετάλλων, καθώς και τελικών προϊόντων (π.χ. μαρμάρινων αγγείων και ειδωλίων) από επισκέπτες προερχόμενους κυρίως από την Ηπειρωτική Ελλάδα, έχει τεκμηριωθεί επαρκώς.

Ανασκαφικές έρευνες στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τη Δυτική Μ. Ασία από τη δεκαετία του 1990 και εξής κατέδειξαν επαφές της πολιτιστικής αυτής ενότητας με τις Κυκλάδες για τον προσπορισμό Μηλιακού οψιανού από τα μέσα της 7ης χιλ. π.Χ. Στην παρούσα ομιλία θα παρουσιαστούν Cycladica ευρήματα που βρέθηκαν πρόσφατα σε πολιτιστικούς ορίζοντες του Ηραίου Σάμου (εικ. 1-2) και της Μιλήτου (εικ. 3) και χρονολογούνται από τα τέλη της 5ης – αρχές 2ης χιλ. π.Χ. Τα νέα Cycladica ευρήματα θα συζητηθούν αρχικά σε σχέση με το ανασκαφικό τους περιβάλλον. Στη συνέχεια, θα εκτιμηθεί η συχνότητα και η ποιότητα αντίστοιχων ευρημάτων από θέσεις του ανατολικού Αιγαίου με απώτερο στόχο την αναγνώριση του χαρακτήρα των μεταβαλλόμενων δικτύων της πολιτιστικής διαλεκτικής μεταξύ Κυκλάδων και Ανατολικού Αιγαίου κατά τη διάρκεια των χιλιετιών αυτών.

Εικ. 1. Ηραίον V. Ασκός τύπου Πρωτοκυκλαδικής ΙΙΙ περιόδου (φωτογραφία Χρ. Παπανικολόπουλου).

Εικ. 2. Ηραίον VΙ. Φιάλη της Μεσοκυκλαδικής περιόδου (φωτογραφία Χρ. Παπανικολόπουλου).

Εικ. 3. Μίλητος ΙΙ. Κεφαλή μαρμάρινου ειδωλίου τύπου Δωκαθισμάτων της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (φωτογραφία W.-D. Niemeier). 

Εικ. 4. Μίλητος ΙV. Θραύσματα Θηραϊκής Υστεροκυκλαδικής Ι πρόχου.

Αλλαγή παρατηρείται όσον αφορά στις Αιγαιακές σχέσεις της Μιλήτου ΙΙΙ (του οικισμού δηλαδή της Μέσης Εποχής του Χαλκού): η περισσότερη από την εισηγμένη κεραμεική προέρχεται τώρα από την Κρήτη και όχι από τις Κυκλάδες. Αν και η Κρητική κεραμεική αποτελεί μόνο περίπου το 2% του κεραμεικού συνόλου, δύο εισηγμένες Μινωικές σφραγίδες και ένα σφράγισμα από εντόπιο πηλό σφραγισμένο από Μινωική σφραγίδα αποτελούν στοιχεία για την παρουσία Μινωικής διοίκησης. Εκτός από τις εισαγωγές από την Κρήτη συνεχίζουν να φθάνουν λίγα δείγματα Κυκλαδικής κεραμεικής. Αυτό ισχύει επίσης για τον οικισμό της πρώιμης Υστερης Εποχής του Χαλκού, Μίλητο IV, ο οποίος είναι σχεδόν πλήρως «εκμινωισμένος» με μεγάλες ποσότητες Μινωικής κεραμεικής (εισηγμένα λεπτότεχνα προϊόντα και τοπικά παραγόμενη χονδροειδή οικιακή κεραμεικη), ένα Μινωικό ιερό, Μινωικές τοιχογραφίες, χρήση της Γραμμικής Α κ.λπ. Ανάμεσα στις Κυκλαδικές εισαγωγές κεραμεικής ξεχωρίζει μια Θηραϊκή πρόχους με διακόσμηση χελιδονιών (εικ. 4).

Πηγή: Αιγεύς