Συγκλονιστικό ειδώλιο από ταφή παιδιού στο νεκροταφείο της Κνωσού

Τι κι αν το ειδώλιο χρονολογείται από το 700 π.Χ.; Ακόμα κι ο πιο απλός άνθρωπος που δεν έχει τις γνώσεις των αρχαιολόγων και δεν έχ...

Τι κι αν το ειδώλιο χρονολογείται από το 700 π.Χ.; Ακόμα κι ο πιο απλός άνθρωπος που δεν έχει τις γνώσεις των αρχαιολόγων και δεν έχει μελετήσει όσο οι ειδικοί συγκλονίζεται από την έκφραση και την παραστατικότητα ενώ διακρίνει με την πρώτη ματιά τη διαχρονικότητα του πόνου του γονιού που χάνει το παιδί του.

Ένα ειδώλιο που εκφράζει με συγκλονιστικό τρόπο των οδύνη για το θάνατο ενός αγοριού είναι στη διάθεση του κοινού για πρώτη φορά. Το ειδώλιο της Αρχαϊκής περιόδου προέρχεται από την ανασκαφή στο Βόρειο Νεκροταφείο της Κνωσού και εκτίθεται στην αίθουσα 19 του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου.

Η έκπληξη για όσους συμμετείχαν στη δωρεάν ξενάγηση που οργάνωσαν οι αρχαιολόγοι του Μουσείου ήταν μεγάλη όταν η αρχαιολόγος Ελένη Τζιράκη συγκινημένη ανακοίνωσε την ευκαιρία που θα είχαν να δουν ένα εύρημα αυτού του συναισθηματικού διαμετρήματος όπως είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσουν λίγο αργότερα.

Η ανδροσειρήνα που έβαλαν στον τάφο του νεαρού αγοριού οι γονείς του προοριζόταν για να το συνοδεύσει ως τον άλλο κόσμο και να δώσει εκεί ένα μήνυμα για το θρήνο και τον οδυρμό που προκάλεσε η “αποχώρηση” του από τον κόσμο των ζωντανών και τον αποχωρισμό από την οικογένεια του.

Τι κι αν το ειδώλιο χρονολογείται από το 700 π.Χ;. Ακόμα κι ο πιο απλός άνθρωπος που δεν έχει τις γνώσεις των αρχαιολόγων και δεν έχει μελετήσει όσο οι ειδικοί συγκλονίζεται από την έκφραση και την παραστατικότητα ενώ διακρίνει με την πρώτη ματιά τη διιαχρονικότητα του πόνου του γονιού που χάνει το παιδί του.

Η ανασκαφή και τα στοιχεία

Το ειδώλιο βρέθηκε κατά την ανασκαφή που έγινε με αφορμή τις εργασίες επέκτασης του Πανεπιστημίου στο Βόρειο Νεκροταφείο της Κνωσού. Το κείμενο που συνοδεύει την παρουσίαση του είναι : “Ειδώλιο ανδροσειρήνα. Οι σειρήνες, φανταστικά όντα με σώμα αρπακτικού πτηνού και γυνακεία κεφαλή, απέκτησαν από την Αρχαϊκή περίοδο ταφικό συμβολισμό. Στην εικονιζόμενη εκδοχή αποδίδεται με κεφάλι ανδρικής μορφής με τυπική κόμμωση. Το στηθοκόπημα εκφράζει παραστατικά την οδύνη, όπως επίσης και το ορθάνοιχτο στόμα που αποτελεί το διαχρονικό σύμβολο της κραυγής και του θρήνου για την απώλεια αγαπημένου προσώπου. Συνόδευε παιδική ταφή. Κνωσός -Βόρειο Νεκροταφείο. Αρχαϊκή περίοδος, 700 π.Χ.”

Διαχρονικό και συγκλονιστικό

Παρουσιάζοντας το ειδώλιο η κ.Τζιράκη μίλησε και κατέδειξε με επιστημονικό και ανθρώπινο τρόπο τη διαχρονικότητα του πόνου και τον τρόπο αντίδρασης που οι γονείς θρηνούν τα παιδιά τους. Χαρακτηριστικά ανέφερε: “οι παλάμες είναι σφιγμένες σε γροθιές και χτυπούν το στήθος, μια εικόνα που πολλές φορές και σήμερα βλέπουμε σε ανθρώπους που οδύρονται. Η έκφραση του προσώπου είναι τόσο χαρακτηριστική και το στόμα ανοιχτό που δεν αφήνει καμία αμφιβολία για τον πόνο και τον οδυρμό που εκφράζει”.

Προφανώς όπως τονίστηκε κατά την παρουσίαση το ειδώλιο παρήγγειλαν οι γονείς του παιδιού σε κάποιον καλλιτέχνη της εποχής ενώ τα συνοδά ευρήματα , νομίσματα για να πληρώσει το βαρκάρη που θα το μετέφερε στον κόσμο των νεκρών, δείχνουν ότι ανήκε σε εύπορη οικογένεια. Η ηλικία του νεκρού όπως όλα δείχνουν ήταν ένα αγόρι που δεν ήταν περισσότερο από έφηβος.

Ανασκαφή: Την υποδειγματική επιστημονική δημοσίευση μπορείτε να αναζητήσετε στο άρθρο της Αγγελικής Λεμπέση " Ο θρήνος στην κρητική κοινωνία της 1ης χιλιετίας" που δημοσιεύεται στον II τόμο των πρακτικών του διεθνούς συνεδρίου στη μνήμη της Ηούς Ζερβουδάκη," Κοροπλαστική και μικροτεχνία στον αιγαιακό χώρο από τους γεωμευτρικούς χρόνους έως και τη ρωμαϊκή περίοδο". Το πλαστικό αγγείο του ανδροσειρήνα εκτίθεται για πρώτη φορά στην αίθουσα ΙΧ σε κεντρική περίοπτη προθήκη.Την ανασκαφή του τάφου διεξήγαγε η αρχαιολόγος κα Νώτα Δημοπούλου το 1982. 

Πηγή: Μ. Καλλέργη, Cretewoman