Αρχαιολογικές επισκέψεις στις Κυκλάδες: Αφιέρωμα στο Δεσποτικό - Μέρος 5ο

Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων. Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων. Διαβάστε εδώ...

Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων.

Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων.

Διαβάστε εδώ το 3ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων.

Διαβάστε εδώ το 4ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων.

Αναστήλωση

Η ευθύνη για ένα αρχαιολογικό χώρο δεν σταματά στην ανασκαφή του, τη μελέτη των ευρημάτων και τη συντήρηση των αρχαίων καταλοίπων, αλλά πρέπει να συμπληρώνεται και να επιστεγάζεται από την προστασία και την ανάδειξη τους. Μετά από είκοσι τρία έτη ερευνών, εκτός από την ολοκλήρωση της ανασκαφής και της μελέτης των αρχαιολογικών ευρημάτων, πρωταρχικός στόχος της ομάδας του Δεσποτικού έχει γίνει το έργο της προστασίας και της ανάδειξης των μνημείων και εν γένει του αρχαιολογικού χώρου, με απώτερο σκοπό την απόδοσή του στο κοινό, ως έναν από τους πιο άρτια οργανωμένους επισκέψιμους αρχαιολογικούς χώρους στις Κυκλάδες.

Οι εργασίες αποκατάστασης και αναστήλωσης του κυρίως Ναού και του Τελετουργικού Εστιατορίου ξεκίνησαν στο Δεσποτικό το φθινόπωρο του 2014, κατ’ εφαρμογή των εγκεκριμένων μελετών. Σήμερα, μετά από σχεδόν επτά χρόνια σκληρής, και άρτιας εργασίας της ομάδας αναστήλωσης, το έργο έχει ολοκληρωθεί και το μνημείο έχει επαναποκτήσει την τρίτη διάστασή του και δεσπόζει πλέον στον χώρο αποτελώντας ένα μοναδικό τοπόσημο της Αντιπάρου.

Αναστηλωτικές εργασίες 2014-2018

Αναστηλωτικές εργασίες 2019-2020

Αναστηλωτικές εργασίες 2014-2018

Οι εργασίες που έχουν ολοκληρωθεί μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

• Συμπληρώθηκαν η υπόβαση και ο στυλοβάτης του Ναού και του Τελετουργικού Εστιατορίου.

• Στο Ναό αποκαταστάθηκε το κατάλοιπο της πρώτης φάσης του προστώου με την συμπλήρωση με νέες και αρχαίες μαρμάρινες λιθόπλινθους του αρχικού ανατολικού τοίχου ο οποίος αποκαλύφθηκε δυτικά του στυλοβάτη της δεύτερης-τελικής φάσης του κτιρίου.

• Έγινε πλήρης αναστήλωση των τριών νοτιότερων κιόνων του Ναού και τοποθετήθηκαν τα κιονόκρανα από νέο υλικό, ενώ οι υπόλοιποι τέσσερις κίονες του Ναού αναστηλώθηκαν μερικώς.

• Αναστηλώθηκαν τμήματα του θριγκού του Ναού με την τοποθέτηση τριών επιστυλίων καθώς και νέων αντιθημάτων, τη συμπλήρωση και τοποθέτηση αρχαίων και νέων ταινιών, πέντε αρχαίων τριγλύφων, αρχαίων και νέων μετοπών, τριών αρχαίων γείσων και τη κατασκευή αντιθηματικού τοίχου όπισθεν των τριγλύφων και των μετοπών.

• Αποκαταστάθηκε ο κοινός τοίχος του Ναού και του Εστιατορίου με αναστήλωση της νότιας παραστάδας του Ναού, ενώ αντίστοιχα συμπληρώθηκε μερικώς και η βόρεια παραστάδα.

• Αναστηλώθηκαν πλήρως οι πέντε βορειότεροι κίονες του Εστιατορίου που φέρουν τα αρχικά αρχαϊκά κιονόκρανα τους, ενώ οι υπόλοιποι τρεις κίονες είναι μερικώς αναστηλωμένοι.

• Τοποθετήθηκαν τα τρία από βορρά αρχαία επιστύλια του Εστιατορίου με τα αντιθήματά τους από νέο υλικό.

• Συμπληρώθηκε ο δυτικός τοίχος των προστώων του Ναού και του Τελετουργικού Εστιατορίου και ανακατασκευάστηκαν και τοποθετήθηκαν τα κατώφλια των θυρών των δωματίων Α1, Α3 και Α4, ενώ ανετάχθη εκείνο του δωματίου Α2 και αποκαταστάθηκαν τα κατώτερα τμήματα των πλευρικών παραστάδων των θυρών.

• Συμπληρώθηκαν καθ’ ύψος με νέο και αρχαίο υλικό ο βόρειος τοίχος του Ναού και ο κοινός δυτικός τοίχος των δωματίων Α1 και Α2 του ναού

Οι μελέτες αναστήλωσης του ιερού στο Δεσποτικό εντάσσονται σε μία σειρά άλλων πρότυπων προσπαθειών διαχείρισης και προστασίας του μνημειακού πλούτου των Κυκλάδων (Νάξος-Σαγκρί και Ύρια, Κέα-Καρθαία) που σκοπεύουν στην ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος της τοπικής κοινωνίας για την πολιτιστική κληρονομιά μας και στη διάσωση σημαντικών ιστορικών συνόλων.

Αναστηλωτικές εργασίες 2019-2020

Αναστηλωτικές εργασίες 2014-2018

Αναστηλωτικές εργασίες 2014-2018

Ο αρχαιολογικός χώρος στη θέση Μάντρα μετά τις αναστηλωτικές επεμβάσεις δεν θα έχει μεταβληθεί ούτε αλλοιωθεί. Αντίθετα, τα αποκατεστημένα μνημεία θα συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση του τόπου, όπου για αιώνες συνυπήρχαν μνημειακά οικοδομήματα λατρευτικού χαρακτήρα και κτίρια και συγκροτήματα δορυφόροι του τεμένους αυτού του τόσο σημαντικού ιερού.

Ο αρχαιολογικός χώρος είναι πλέον προσιτός στο ευρύ κοινό, καθώς το 2020 κατασκευάστηκε η κεντρική διαδρομή επισκεπτών σύμφωνα με την εγκεκριμένη από το ΚΑΣ μελέτη. Με αφετηρία την ΒΑ ακτή, η πορεία κινείται ακολουθώντας το φυσικό ανάγλυφο και τα φυσικά χαραγμένα μονοπάτια προσεγγίζοντας ομαλά, με κλίση που δεν ξεπερνά πουθενά το 6%, επιτρέποντας την άνετη προσέγγιση και από άτομα μειωμένης κινητικότητας. Ένας ιδιαίτερος νοητικός δεσμός δημιουργείται στους σύγχρονους επισκέπτες, μιας και αυτή ίσως να ήταν και η διαδρομή που ακολουθούσαν οι προσκυνητές στο αρχαίο ιερό.

Οι δυσκολίες του έργου

Η πρόταση αναστήλωσης του ναού και του εστιατορίου και η υποθετική αναπαράσταση του λατρευτικού συγκροτήματος

Υποθετική ψηφιακή τρισδιάστατη αναπαράσταση του τεμένους (Γ.Ορεστίδης-Σ.Κούλης)

Το Δεσποτικό, όπου φύση και ιστορία παραμένουν αλώβητες από τις ανθρωπογενείς επεμβάσεις εδώ και αιώνες, μπορεί στο σύνολό του να αποτελέσει ένα πρότυπο οργάνωσης αρχαιολογικού πάρκου, μία διαχρονική περιήγηση στην κυκλαδική ιστορία.

Ολοκλήρωση του έργου, καλοκαίρι 2021

Credits Christophe Anagnostopoulos

Οι άνθρωποι της αναστήλωσης

(φωτογραφίες Ναταλία Βέλλη)

------------------------------------------------------------------------

Αρχαιολογική τεκμηρίωση: Γιάννος Κουράγιος, Ίλια ΝταΪφά

Αρχιτεκτονική τεκμηρίωση: Dr. A. Ohnesorg

Mελέτη αναστήλωσης-επίβλεψη έργου: Γουλιέλμος Ορεστίδης,

Πολ. Μηχανικοί: Δρ. Δημήτρης Εγγλέζος, Δρ. Έλενα Τουμπακάρη, Β. Παπαβασιλείου

Μαρμαροτεχνίτες: Χρήστος Μπληγιάννος, Γιώργος Παλαμάρης, Ηλίας Σιψάς, Γιαννούλης Σκαρής, Βαγγέλης Χατζής, Παναγιώτης Ζεστανάκης, Λουκάς Ιωάννου, Γιώργος Κοντονικολάου, Μηνάς Μαραβέλιας, Μάρος Αρμάος