Αχαρνών 23 και Μακεδονίας 29. Από τα τελευταία αρχοντικά του δρόμου. (ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ) Στα εσωτερικά των εγκαταλελειμμένων σπιτιών σε συνοι...
 |
| Αχαρνών 23 και Μακεδονίας 29. Από τα τελευταία αρχοντικά του δρόμου. (ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ) |
Στα εσωτερικά των εγκαταλελειμμένων σπιτιών σε συνοικίες της πρωτεύουσας, κρύβονται εξαιρετικά δείγματα ξυλογλυπτικής.
Μια σκάλα, έρημη και σκοτεινή, στο εσωτερικό ενός κλειστού σπιτιού μπορεί να γίνει ο γεννήτορας μιας αλληλουχίας σκέψεων. Τα πολλά εγκαταλελειμμένα διατηρητέα σπίτια στην Αθήνα, αλλά και σε όλη τη χώρα, έχουν πολλά να μας πουν όχι μόνο για το θεσμικό πλαίσιο διάσωσης, αποκατάστασης και επανάχρησης, αλλά και για άλλες ποιότητες που άπτονται του υλικού και του άυλου πολιτισμού.
 |
| Σπ. Τρικούπη 23, Εξάρχεια. Η σκάλα ενός αστικού νεοκλασικού σπιτιού. (ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ) |
Υπάρχουν βεβαίως και πολλά αξιόλογα κλειστά και ερειπωμένα σπίτια που δεν έχουν κηρυχθεί διατηρητέα, αλλά στην Ελλάδα ισχύει ούτως ή άλλως το ιδιότυπο καθεστώς να έχουμε πάμπολλα κτίρια ανά την επικράτεια που η πολιτεία έχει κρίνει μέσω των θεσμικών οργάνων της άξια διατήρησης και αυτά να ερειπώνουν ανυπεράσπιστα.
Ωστόσο, παρά την ερειπιώδη κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει εκατοντάδες αξιόλογα κτίρια, κόσμοι ολόκληροι διατηρούνται μέσα από τα εσωτερικά τους αλλά και την τομή στην τοιχοποιία τους. Και οι κόσμοι αυτοί έχουν να κάνουν τόσο με το αισθητικό αποτύπωμα αυτών των σπιτιών όσο και με τον τεχνικό πολιτισμό που εκφράζουν. Η λιθοδομή, τα τούβλα, τα δομικά υλικά, αφηγούνται μια ολόκληρη ιστορία εξόρυξης, εκμετάλλευσης, διακίνησης και εφαρμογής αυτού του πλούτου, που με τη σειρά του συνδέεται με όλη εκείνη την τεχνική και χειρωνακτική παράδοση και συσσώρευση γνώσης που συχνά υποτιμάται όταν προσερχόμαστε να εκτιμήσουμε την αρχιτεκτονική, ιστορική και αισθητική αξία ενός διατηρητέου ή μη σπιτιού.
 |
| Περικλέους 37, στο κέντρο της παλιάς, εμπορικής Αθήνας. (ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ) |
Η χειρωνακτική εργασία και τα συνεργεία που υπήρχαν στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις έφεραν έναν πολιτισμό που παραδόθηκε από γενιά σε γενιά, και από μάστορα σε παραγιό. Πλακάδες, γυψαδόροι, λιθοξόοι, αγγειοπλάστες και κεραμοποιοί, δούλευαν μαζί με σιδεράδες και μαραγκούς για να φτιάξουν τα σπίτια της Αθήνας. Οι εσωτερικές σκάλες που διασώζονται σε ερειπωμένα σπίτια είναι θαύματα ξυλογλυπτικής της περιόδου 1880-1930, που πολλά θα είχαν να μας διδάξουν αν μαζεύονταν όλη η ποικιλία των δειγμάτων, τα είδη ξύλου, οι τύποι των συνεργείων και οι μήτρες των επιρροών. Ενας τεράστιος θησαυρός σαπίζει σε μοναχικά και σιωπηρά ερείπια ανά την επικράτεια. Μαζί με τις σκάλες σαπίζουν και καταστρέφονται πλήθος άλλων στοιχείων, από διακόπτες του ηλεκτρικού από βακελίτη έως πλακάκια δαπέδου, μαρμάρινοι νεροχύτες και ρόπτρα σε εξώθυρες. Αλλά οι σκάλες είναι μια ειδική τυπολογία κατασκευής που άφηνε επίσης και σημαντικό περιθώριο καλλιτεχνικής δημιουργίας.
 |
| Σκάλα σε κτίριο της δεκαετίας του 1920 στην οδό Μαυρομιχάλη 45. (ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ) |
Μέσα από πόρτες που χάσκουν, πολλοί φωτογράφοι έχουν δει με τον φακό τους την τεράστια ποικιλία που αποτυπώνεται στις ξύλινες, εσωτερικές σκάλες των σπιτιών της Αθήνας. Στην περίπτωση των ερειπωμένων ή εγκαταλελειμμένων σπιτιών υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της λεηλασίας, της καταστροφής ή ακόμη και του εμπρησμού ή της κατεδάφισης. Εχω παρατηρήσει υψηλότατης στάθμης σκάλες σε όλες σχεδόν τις συνοικίες της Αθήνας, από τον Λόφο Σκουζέ ώς το Παγκράτι και από τους Αμπελόκηπους ώς τα Σεπόλια και τον Κολωνό. Αρχοντικά στα πέριξ της Αχαρνών, π.χ., αποκαλύπτουν μέσα από σκοτεινά και ρυπαρά πλέον εσωτερικά θεόρατα και περίτεχνα κλιμακοστάσια, που, και αυτά, ανήκουν στην ιστορία της Αθήνας. Εχουν θέση τόσο στην τεχνική όσο και στην αισθητική κουλτούρα της πόλης.
 |
| Στην οδό Χατζηχρήστου με θέα το Μουσείο της Ακρόπολης. Σκάλα διώροφης κατοικίας με παλιό φούρνο στο ισόγειο. (ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ) |
 |
| Οδός Λιοσίων και Μαμούρη, μεσοαστικό σπίτι στον σταθμό Λαρίσης. (ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ) |
Τα υλικά ενός σπιτιού έχουν πολλά επίσης να μας πουν και για την κοινωνική στάθμη μιας περιοχής, αποτελούν, δηλαδή, δείκτες μιας ευρύτερης ανθρωπογεωγραφίας.
Αναρίθμητες εσωτερικές σκάλες, προϊόντα εξαίρετων ξυλουργών του παρελθόντος, παραμένουν αθέατες και μέρα με τη μέρα αποσαθρώνονται.
Πηγή: Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια