Το Μπέη Χαμάμ (Bey Hamam), γνωστό στους Θεσσαλονικείς ως Λουτρά Παράδεισος, είναι το πρώτο δημόσιο κτήριο που ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη μετά ...
Το Μπέη Χαμάμ (Bey Hamam), γνωστό στους Θεσσαλονικείς ως Λουτρά Παράδεισος, είναι το πρώτο δημόσιο κτήριο που ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη μετά την οριστική κατάκτησή της από τους Οθωμανούς το 1430, καθώς, όπως μαρτυρεί η κτητορική επιγραφή που διατηρείται πάνω από την κύρια είσοδό του, αναγέρθηκε το 1444 από τον Μουράτ Β΄.
Το παλαιότερο χαμάμ της πόλης αποτελεί παράλληλα το μεγαλύτερο και σημαντικότερο λουτρό της οθωμανικής περιόδου στον ελλαδικό χώρο, δυνάμενο να συγκριθεί μόνο με λουτρικά συγκροτήματα που αποτέλεσαν σουλτανικά καθιδρύματα στις διαδοχικές πρωτεύουσες του οθωμανικού κράτους: την Προύσα, την Αδριανούπολη και την Κωνσταντινούπολη.
Πρόκειται για δίδυμο λουτρό με χωριστά ανδρικά και γυναικεία διαμερίσματα, που αναπτύσσονται ανεξάρτητα, κατά μήκος δύο παράλληλων αξόνων. Η διαδοχή των χώρων και στα δύο τμήματα, ακολουθεί την παραδοσιακή διάταξη των λουτρών. Από τον μεγάλο —οκτάγωνο στο ανδρικό και τετράπλευρο στο γυναικείο τμήμα—κρύο χώρο (cameğan), στον ξύλινο όροφο του οποίου αναπτύσσονταν τα αποδυτήρια, οι λουόμενοι περνούσαν στο μεταβατικό —οκτάγωνο και στα δύο τμήματα του λουτρού— χλιαρό διαμέρισμα (soğukluk). Εν συνεχεία εισέρχονταν στον —σταυρικό στο ανδρικό και επιμήκη στο γυναικείο τμήμα— θερμό χώρο (sikaklik), στο κέντρο του οποίου κυριαρχεί η μεγάλη μαρμάρινη, ομφαλική, πλάκα (göbektaşi). Στις γωνίες του σταυρικού θερμού χώρου του ανδρικού τμήματος και ανατολικά του επιμήκους θερμού χώρου του γυναικείου τμήματος αναπτύσσονται τετράπλευρα ιδιαίτερα ζεστά δωμάτια (halvet). Το βορειοδυτικό δωμάτιο του ανδρικού λουτρώνα —με υποτυπώδη διαμόρφωση προθαλάμου και κύριου χώρου και πλουσιότερα διακοσμημένο με γύψινους σταλακτίτες— αποτελούσε το ιδιαίτερο διαμέρισμα του μπέη.
Στα ανατολικά, σε επαφή με τους θερμούς χώρους των δύο τμημάτων, βρίσκεται η επιμήκης θολωτή δεξαμενή του νερού με την υποκείμενη εστία θέρμανσης που επικοινωνεί με το σύστημα των υποκαύστων. Ο ζεστός αέρας που παραγόταν από την εστία του λουτρού, κυκλοφορούσε στα υπόκαυστα, θερμαίνοντας τα μαρμάρινα δάπεδα, ενώ κατακόρυφοι καπναγωγοί, διαμορφωμένοι στο πάχος των τοιχοποιιών, απομάκρυναν τον καπνό, θερμαίνοντας συγχρόνως τις κατακόρυφες τοιχοποιίες. Δίκτυο πήλινων σωλήνων διοχέτευε το νερό σε μαρμάρινες λεκάνες στο κέντρο των περιμετρικών τοίχων των θερμών χώρων, οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με χαμηλά μαρμάρινα έδρανα που αναπτύσσονται στη βάση των τοίχων.
Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και την ενσωμάτωση της πόλης στο νέο Ελληνικό κράτος, το μνημείο συνέχισε να λειτουργεί ως λουτρό έως το 1968 με την επωνυμία «Λουτρά Παράδεισος». Tις τελευταίες δεκαετίες το συγκρότημα των ανδρικών διαμερισμάτων του λουτρού λειτουργούσε ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων και εικαστικών εκθέσεων.
Η αποκατάσταση του οθωμανικού λουτρού Μπέη Χαμάμ (Λουτρά Παράδεισος) στο σύνολό του αποτελεί το αντικείμενο ομώνυμου έργου με συνολικό προϋπολογισμό 1.500.000,00 ευρώ, που υλοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης με χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια