Νέα στοιχεία για την εξέλιξη του ανθρώπου: Παλαιοντολόγος υποστηρίζει ότι ανακάλυψε ταφές παλαιότερες από εκείνες του Homo sapiens

Χρησιμοποιώντας σαρώσεις οστών, ο καλλιτέχνης John Gurche πέρασε περίπου 700 ώρες κάνοντας μια ανακατασκευή του κεφαλιού του Homo naledi. [C...

Χρησιμοποιώντας σαρώσεις οστών, ο καλλιτέχνης John Gurche πέρασε περίπου 700 ώρες κάνοντας μια ανακατασκευή του κεφαλιού του Homo naledi.
[Credit: Mark Thiessen, National Geographic]

Η είδηση, εφόσον αποδειχθεί αληθής, θα μπορούσε να κλονίσει τις επικρατούσες αντιλήψεις για την εξέλιξη του ανθρώπου: ο φημισμένος παλαιοντολόγος Λι Μπέργκερ ανακοίνωσε χθες, Δευτέρα ότι ανακάλυψε στη Νότια Αφρική προϊστορικές ταφές, παλαιότερες κατά τουλάχιστον 100.000 χρόνια από εκείνες που γνώριζαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες.

Σε εμβρυακή στάση, κουλουριασμένοι σε κόγχες σκαμμένες στο άκρο ενός δικτύου στενών στοών, καμιά τριανταριά μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, οι μακρινοί ξάδελφοι του σύγχρονου ανθρώπου βρέθηκαν απολιθωμένοι στους τάφους τους στις ανασκαφές που ξεκίνησαν το 2018.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι τάφοι ήταν γεμισμένοι με το χώμα που είχε σκαφτεί αρχικά για να ανοιχτούν οι τρύπες, απόδειξη, όπως λένε, ότι τα σώματα αυτών των ανθρωπιδών ενταφιάστηκαν σκόπιμα.

Μια εναέρια άποψη των οστών του Homo naledi όπως παρουσιάζεται από τους ερευνητές στο Ινστιτούτο Εξελικτικών Μελετών του Πανεπιστημίου του Witwatersrand. Ο Lee Berger είναι ο επικεφαλής της ομάδας που ανακάλυψε το νέο είδος ανθρώπινου συγγενή βαθιά μέσα σε ένα σπήλαιο κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής.
[Credit: Robert Clark, National Geographic]

Πρόκειται για τις αρχαιότερες ταφές που έχουν βρεθεί, παλαιότερες κατά τουλάχιστον 100.000 χρόνια από τις ταφές του «Σοφού» ανθρώπου, του Homo sapiens, υποστηρίζουν στα άρθρα τους, που δεν έχουν ακόμη μελετηθεί από ομοτίμους τους πριν από τη δημοσίευσή τους στην επιστημονική επιθεώρηση eLife.

Οι ανασκαφές έγιναν στο «Λίκνο της Ανθρωπότητας», μια τοποθεσία που έχει ανακηρυχθεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την Unesco και βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Γιοχάνεσμπουργκ.

Οι παλαιότεροι τάφοι που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα, κυρίως στη Μέση Ανατολή και την Κένυα, είναι ηλικίας περίπου 100.000 ετών και σε αυτούς ενταφιάστηκαν Homo sapiens. Οι τάφοι της Νότιας Αφρικής είναι 200.000-300.000 ετών. Περιέχουν οστά ανθρωπιδών Homo naledi, ενός είδους που έχει εκλείψει και είχε ύψος περίπου 1,50 μέτρο και εγκέφαλο σε μέγεθος πορτοκαλιού. Το είδος αυτό ανακαλύφθηκε το 2013 από τον Αμερικανό, πολιτογραφημένο Νοτιοαφρικανό, παλαιοανθρωπολόγο Λι Μπέργκερ και έθεσε σε αμφισβήτηση τη γραμμική εξέλιξη του ανθρώπου. Για τους επιστήμονες, παραμένει ακόμη μυστήριο. Ο Homo naledi (που σημαίνει «αστέρι», σε μια τοπική γλώσσα της Νότιας Αφρικής), είχε χαρακτηριστικά άλλων πρωτόγονων ειδών, όπως η οδοντοστοιχία του, αλλά πόδια παρόμοια με τα δικά μας και χέρια ικανά να χειρίζονται εργαλεία.

Μια σχηματική απεικόνιση των δύο ταφικών χαρακτηριστικών που ανακαλύφθηκαν στον θάλαμο Dinaledi του Σπηλαίου Rising Star. (Α) Η θέση των ταφών σε σχέση με τις ανασκαφές 2013–2016 σκιαγραφείται ανά τετραγωνικό εμβαδόν. (Β) Αυτή είναι μια φωτογραφία των κύριων χαρακτηριστικών της ταφής. Το στοιχείο 1 είναι το σώμα ενός ενήλικου δείγματος Homo naledi. Το στοιχείο 2 δείχνει τουλάχιστον ένα σώμα ανήλικου στην άκρη του χώρου ταφής. Τα (C) και (D) είναι απεικονίσεις που δείχνουν πώς τοποθετήθηκαν τα οστά μέσα στους τάφους. [Credit: Berger et al., 2023/National Geographic]

Μια ταφή εφήβων και ένα πιθανό λίθινο εργαλείο ανακαλύφθηκαν στον Προθάλαμο του Λόφου. Οι εικόνες Α και Β είναι αξονικές τομογραφίες εγκάρσιας τομής του στοιχείου με γύψο που έχει αφαιρεθεί από τον θάλαμο. Οι C-F είναι τρισδιάστατες ψηφιακές ανακατασκευές των οστών στην ταφή, καθώς και του βράχου σε σχήμα εργαλείου (με πορτοκαλί χρώμα ) κοντά στο χέρι του 13χρονου παιδιού. [Credit: Berger et al., 2023/National Geographic]

«Αυτές οι ανακαλύψεις δείχνουν ότι οι ταφικές πρακτικές δεν ήταν αποκλειστικό προνόμιο του Homo sapiens ή άλλων ανθρωπιδών που διέθεταν εγκέφαλο μεγαλύτερου μεγέθους», εκτιμούν οι επιστήμονες.

Η θεωρία αυτή, που έρχεται σε αντίθεση με την κοινώς αποδεκτή αντίληψη ότι η συνείδηση του θανάτου και οι πρακτικές που τον συνοδεύουν κάνουν κάποιον “άνθρωπο“, είχε διατυπωθεί από τον Μπέργκερ και παλαιότερα, όταν παρουσίασε τον Homo naledi στον κόσμο, το 2015. Τότε, είχε προκαλέσει σάλο και πολλοί ειδικοί αμφισβήτησαν την εγκυρότητα των ανακαλύψεών του προβεβλημένου Αμερικανού επιστήμονα, ο οποίος στηρίζεται από το National Geographic.

«Πήγαινε πάρα πολύ για τους επιστήμονες εκείνη την εποχή», σχολίασε ο Μπέργκερ μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Ήταν πεπεισμένοι πως όλα αυτά συνδέονται με τον μεγάλο εγκέφαλο και ότι έγιναν πολύ πρόσφατα, πριν από λιγότερα από 100.000 χρόνια», εξήγησε. «Βρισκόμαστε στο σημείο να πούμε στον κόσμο ότι αυτό δεν αληθεύει», πρόσθεσε, πηγαίνοντας ακόμη μακρύτερα. Υποστηρίζει ότι στα χωρίσματα των τάφων βρέθηκαν γεωμετρικά σύμβολα, τετράγωνα, τρίγωνα ή σταυροί, χαραγμένα προσεκτικά με κάποιο αιχμηρό εργαλείο. «Αυτό σημαίνει πως οι άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που ανέπτυξαν συμβολικές πρακτικές, αλλά ίσως δεν ήταν καν εκείνοι που επινόησαν αυτή τη συμπεριφορά», είπε.

Στον ταφικό θάλαμο Hill Antechamber βρέθηκαν χαραγμένα σχέδια, όπως ανάποδο σχήμα σταυρού. Υπάρχει επίσης ένα υλικό που εφαρμόζεται πάνω στην επιφάνεια για να τονίσει τις μη γεωμετρικές εικόνες σε χαμηλό φωτισμό, αν και αυτό δεν έχει ακόμη αναλυθεί. [Credit: Berger et al., 2023/National Geographic]

Η Κάρολ Γουόρντ, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μισούρι, σχολίασε ότι «τα αποτελέσματα αυτά, εάν επιβεβαιωθούν, θα έχουν μεγάλη σημασία».

«Ανυπομονώ να μάθω πώς η θέση των λειψάνων αποκλείει άλλες πιθανές εξηγήσεις, πέρα από τη σκόπιμη ταφή τους, και να δω τα αποτελέσματα αφού θα έχουν μελετηθεί από ομοτίμους μας», είπε.

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τα ευρήματα της National Geographic Society, η οποία χρηματοδότησε την έρευνα.

Πηγή: ErtNews, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, AFP, Live Science