Όλα όσα ξέρουμε για τις κλοπές στο Βρετανικό Μουσείο - Πώς επηρεάζουν την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα

Το Βρετανικό Μουσείο Μέσα στον Αύγουστο κατέρρευσε το επιχείρημα των Βρετανών ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι καλά προστατευμένα στο Βρετα...

Το Βρετανικό Μουσείο

Μέσα στον Αύγουστο κατέρρευσε το επιχείρημα των Βρετανών ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι καλά προστατευμένα στο Βρετανικό Μουσείο. Οι κλοπές πολύτιμων αρχαιοτήτων από στέλεχος του μουσείου δίνουν νέα επιχειρήματα στην Ελλάδα, με τους Times σήμερα να πυροβολούν το Μουσείο και τον πρόεδρό του.

O Γερμανός διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου Hartwig Fischer –θα τον θυμόμαστε για πάντα αλαζονικό να μιλά για τα Γλυπτά του Παρθενώνα- παραιτήθηκε. O υποδιευθυντής του Jonathan Williams, επίσης. Η ανακοίνωση του Μουσείου ήταν λιτή: «Ο αναπληρωτής διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου Τζόναθαν Ουίλιαμς συμφώνησε να αποχωρήσει οικειοθελώς από τα κανονικά του καθήκοντα μέχρι να ολοκληρωθεί η ανεξάρτητη έρευνα για τις κλοπές στο Μουσείο. Αυτό θα συμβεί με άμεση ισχύ».

Φήμες λένε ότι έχει στενέψει αφόρητα ο κλοιός και για τον πρόεδρο του Βρετανικού Μουσείου, πρώην υπουργό Οικονομίας (και λιτότητας) της κυβέρνησης Κάμερον, Τζορτζ Όσμπορν.

Στο Λονδίνο πολλοί πιστεύουν ότι σύντομα θα παραιτηθεί και ο Όσμπορν, με έναν παράγοντα να τον κρατά όμως προς το παρόν σχετικά ασφαλή στη θέση του: έχει αναλάβει τις συνομιλίες με την ελληνική κυβέρνηση για το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα. Θυμίζουμε ότι πέρυσι το φθινόπωρο είχε γίνει γνωστό ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης μαζί τον τότε υπουργό Επικρατείας, σήμερα υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη είχαν συναντηθεί μαζί του σε γνωστό ξενοδοχείο για την υπόθεση.

Σκίτσο του Μatt στην Daily Telegraph δείχνει το Βρετανικό Μουσείο να ξεστοκάρει αρχαιότητες…

Η σύνδεση κλοπών και Γλυπτών του Παρθενώνα

Διαβάζουμε στους Financial Times: «Η υπόθεση (της κλοπής) ξέσπασε σε μια ευαίσθητη στιγμή για τον Όσμπορν, που προσπαθεί να πετύχει συμφωνία με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για μελλοντική συνεργασία σχετικά με τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Σύμφωνα με το πλάνο του Όσμπορν, μέρος των Γλυπτών που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο θα μπορούσαν να δοθούν ως δάνειο στην Αθήνα για μια περίοδο περίπου 10 ετών, με ελληνικούς θησαυρούς να έρχονται ως αντάλλαγμα στο Λονδίνο, θεμελιώνοντας τη βάση για προσωρινές εκθέσεις», γράφει μεταξύ άλλων το άρθρο των FT.

Πώς διαπραγματεύεσαι όμως με ένα μουσείο που χάνει μέσα από τα χέρια του πολύτιμα έργα τέχνης, αλλά και βάζει κάτω από το χαλί τις έγκυρες προειδοποιήσεις ειδικών ότι κυκλοφορούν ελεύθερα προς πώληση στο Ebay αντικείμενα που είναι γνωστό ότι βρίσκονται στις αποθήκες του Μουσείου; Με καταρρακωμένη την αξιοπιστία και την επιχειρηματολογία για την μη επανένωση των Γλυπτών, με δεδομένες τις εξωφρενικές εικόνες που αντιμετωπίζαμε ως πρόσφατα με την αίθουσα των Γλυπτών πλημμυρισμένη και ανεμιστήρες στο πάτωμα να προσπαθούν να κάνουν λιγότερο επιθετική την υγρασία, είναι προφανές: το επιχείρημα και η διαπραγματευτική δύναμη της Ελλάδας έχει αλλάξει. Ούτως ή άλλως το ηθικό πλεονέκτημα το έχει κερδίσει και κατοχυρώσει, όπως καταγράφουν και οι μετρήσεις της κοινής γνώμης.

Ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου Hartwig Fischer που παριατήθηκε στο βάρος του σκανδάλου.

Το ιστορικό των κλοπών που σόκαραν

1993: Ο επιμελητής ελληνικών και ρωμαϊκών αρχαιοτήτων Peter Higgs προσλαμβάνεται στο Βρετανικό Μουσείο. Σύντομα γίνεται επικεφαλής του σχετικού τμήματος.  Μεταξύ άλλων επιμελείται την έκθεση «Ancient Greeks: athletes, warriors and heroes» που σημειώνει μεγάλη επιτυχία στο Λονδίνο και αυτή τη στιγμή περιοδεύει σε άλλα μουσεία του κόσμου.

2016: Ο Ηiggs φέρεται ότι άρχισε να πουλάει αντικείμενα του μουσείου που βρίσκονταν στις αποθήκες. Αυτό λένε οι κατηγορίες που ξέσπασαν λίγες μέρες πριν και δημοσιεύματα στον θορυβημένο βρετανικό τύπο, αν και φυσικά οι έρευνες βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη. Εκτιμάται ότι τα αντικείμενα αυτά ξεπερνούν τα 1.500 και αγγίζουν τα 2.000, αναμεσά τους και ελληνικό νόμισμα. Αλλά μεσολαβούν επτά χρόνια μέχρι να φτάσουμε σε αυτή την αποκάλυψη. Ειρωνεία: στο site του μουσείου εμφανίζεταιο Higgs σε μια φωτογραφία κατά την επιστροφή γλυπτού ηλικίας 2.000 ετών στην Λιβύη.

Ιούλιος του 2016: Αναλαμβάνει διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου ο Γερμανός ιστορικός Τέχνης Hartwig Fischer, ο πρώτος μη βρετανός διευθυντής του ιστορικού μουσείου και λαβάρου του αποικιοκρατισμού.

Ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Όσμπορν. Ούτε ως υπουργός Οικονομικών δεν είχε βρεθεί σε τόσο ταπεινωτική θέση.  [Credit: AP Photo/Lefteris Pitarakis]

Φεβρουάριος του 2021: Ο Ιttai Gradel, Δανός καταξιωμένος ειδήμων και πωλητής αρχαίων πολύτιμων λίθων, ενημερώνει τον υποδιευθυντή του Βρετανικού Μουσείου Jonathan Williams ότι εντόπισε στο eBay τρία αρχαία κοσμήματα που ανήκουν στο Βρετανικό Μουσείο. Σιγή. Τέσσερις μήνες μετά ενημερώνει και τον διευθυντή, τον Fischer. Στέλνει e-mail, εκφράζει φόβους ότι κάποιος μέσα στο Μουσείο έχει βγάλει σε δημοπρασία τα αντικείμενα, προειδοποιεί ότι αυτή μπορεί να είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.

Μάιος του 2021:  Ο έμπορος αρχαιοτήτων Malcom Hay επικοινωνεί με το Μουσείο και ενημερώνει ότι αγόρασε ένα αρχαίο κόσμημα, αλλά υποψιάζεται ότι είναι κλεμμένο από το μουσείο. Το επιστρέφει τον Μάιο του 2021. Τα καμπανάκια ηχούν από παντού στο γιγαντιαίο Βρετανικό Μουσείο και στον διευθυντή που ήταν απορροφημένος με το να εφαρμόσει το χωρίς προηγούμενο σχέδιο εσωτερικής αναβάθμισης του μουσείου που θεωρητικά θα ολοκληρωθεί το 2050.

Φθινόπωρο του 2021: Το Βρετανικό Μουσείο πραγματοποιεί εσωτερική έρευνα για να εξακριβώσει αν ισχύουν οι κατηγορίες. Καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι αβάσιμες. Ο Williams γράφει στον Gradel, σύμφωνα με τους New York Times, ότι όλα τα αντικείμενα που αναφέρονται ως κλεμμένα έχουν καταγραφεί και δεν προκύπτουν στοιχεία ότι μέλος του μουσείου έπραξε κάποιο αδίκημα.

Το ediorial των New York Times το Σάββατο 26 Αυγούστου.

Οκτώβριος του 2022: Ο Gradel επανέρχεται ένα χρόνο μετά. Ισχυρίζεται ότι ενημερώνει τον Τζορτζ Όσμπορν που έχει πρόσφατα αναλάβει την προεδρία του Βρετανικού Μουσείου. Τον Οκτώβριο του 2022 -την ίδια εποχή περίπου που άρχισε τις διαπραγματεύσεις για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Σύντομα ο Gradel λαμβάνει μια απάντηση: δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι ισχύει αυτή η κατηγορία. Τον ίδιο μήνα, ο Fischer ενημερώνει μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Μουσείου ότι το θέμα έχει κλείσει.

Ιούνιος του 2023: Το Μουσείο αντιλαμβάνεται το μέγεθος της κλοπής. Απολύει τον Higgs. Τα πάντα αποτελούν επτασφράγιστο μυστικό. Δεν έχει ακόμα ξεσπάσει το σκάνδαλο.

16 Αυγούστου του 2023: Σοκ στη Βρετανία και στον μουσειακό χάρτη. Γίνεται γνωστό ότι στέλεχος του Βρετανικού Μουσείου -αρχικά δεν κατονομάζεται, αποκαλύπτεται το όνομά του λίγο μετά από δημοσιεύματα του βρετανικού τύπου- έκλεψε άγνωστο αριθμό αρχαιοτήτων και τα διέθεσε προς πώληση στο eBay. Η ανακοίνωση του Βρετανικού Μουσείου αναφέρει ότι «κανένα από αυτά τα αντικείμενα δεν είχε εκτεθεί πρόσφατα στο κοινό και φυλάγονταν κυρίως για ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς σκοπούς». Ο Οσμπορν δηλώνει ότι δεν γνώριζε ως τώρα κάτι για την υπόθεση. Η αλληλογραφία με τον Gradel τον διαψεύδει.

Σκίτσο του Μatt στην Daily Telegraph.

17 Αυγούστου του 2023: Αποκαλύπτεται ότι απολύθηκε λόγω εμπλοκής στην υπόθεση ο Peter Higgs. Για την ακρίβεια η απομάκρυνσή του από το μουσείο όπου εργάστηκε για 30 χρόνια, είχε γίνει ένα μήνα πριν γίνει γνωστή η είδηση των κλοπών. Η οικογένειά του αρνείται ότι έχει την παραμικρή εμπλοκή στην υπόθεση.

Ανακοινώνεται ότι αρχίζει ανεξάρτητη έρευνα και ταυτόχρονα τίθενται σε εφαρμογή μέτρα αυστηρής επιτήρησης και ασφάλειας για τον θησαυρό του μουσείου. Επικεφαλής της έρευνας του Βρετανικού Μουσείου είναι το πρώην μέλος του ΔΣ Nigel Boardman και η αξιωματούχος της αστυνομίας Lucy D’Orsi.

Η Οργάνωση Art Recovery International γράφει στο twitter ότι μάλλον δεν είναι ασφαλές για τα Γλυπτά του Παρθενώνα να παραμένουν στο Βρετανικό Μουσείο.

18 Αυγούστου του 2023: Σύμφωνα με την αστυνομία δεν έχουν γίνει συλλήψεις για την υπόθεση της κλοπής στο Βρετανικό Μουσείο. O Dick Ellis, ιδρυτής και πρώην επικεφαλής του τμήματος της Scotland Yard για την πάταξη της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων, δηλώνει σοκαρισμένος για το γεγονός ότι από το 2021 δεν ερευνήθηκε η υπόθεση όπως έπρεπε.

25 Αυγούστου του 2023: Στη σκιά του σκανδάλου παραιτείται τόσο ο διευθυντής Hartwig Fischer, όσο και ο υποδιευθυντής του Jonathan Williams. Ο Fischer λέει ότι αν παραμείνει στη θέση του θα αποτελέσει εμπόδιο για την έρευνα. Απολογείται στον Gradel. «Ζητώ συγνώμη για τα σχόλια που έκανα νωρίτερα για τον δρ. Gradel και τα αποσύρω». Αφού στην αρχή τον είχε αντιμετωπίσει σαν τον τρελό του χωριού με τις κατηγορίες που έκανε, μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου ο Fischer είχε ισχυρισθεί ότι Gradel είχε αποκρύψει κρίσιμες πληροφορίες!

O Peter John Higgs αριστερά με τον Mohamed Elkoni κατά την επιστροφή γλυπτού στη Λιβύη.

26 Aυγούστου του 2023: Οι Τimes, η εφημερίδα θεσμός, το συντηρητικό εντύπο που για χρόνια πολεμούσε το ελληνικό αίτημα επανένωσης των Γλυπτών και από πέρυσι έκανε μεγαλειώδη στροφή, αφιερώνει το editorial στην κλοπή. Επικαλείται δηλώσεις της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη για την ισχυροποίηση του αιτήματος επανένωσης των γλυπτών γράφοντας «η παγκόσμια φήμη του μουσείου βρίσκεται σε κίνδυνο». Ασκεί κριτική στο μουσείο που δεν έχει επισήμως καταγεγραμμένα σε κατάλογο τα 8 εκατομμύρια αντικείμενα που έχει στη συλλογή του. Καλεί τον Οσμπορν να κάνει τα αδύνατα δυνατά για να καθαρίσει το χάος που επικρατεί στο μουσείο.

Τέλος του 2023: Ως τότε υπόσχεται το Βρετανικό Μουσείο ότι θα έχει ολοκληρωθεί η έρευνα για τις κλοπές και θα ανακοινωθεί επισήμως. Διαρροές στον βρετανικό τύπο το πρωί της 26ης Αυγούστου γράφουν ότι ήδη βρέθηκαν κάποια αντικείμενα. Τι θα μεσολαβήσει όμως;

Νοέμβριος του 2021. Ανεμιστήρες στο πάτωμα δίπλα στην είσοδο της αίθουσας με τα Γλυπτά του Παρθενώνα. [Credit: iefimerida]

Τι δήλωσε ο George Osborne για την κλοπή στο Βρετανικό μουσείο 

Ο George Osborne παραδέχθηκε ότι μετά τις αποκαλύψεις για κλοπές στο Βρετανικό Μουσείο αλλά και τις χθεσινές παραιτήσεις του διευθυντή και του υποδιευθυντή του, η φήμη του ιδρύματος είχε πληγεί.

Περίπου 2.000 αντικείμενα πιστεύεται ότι λείπουν, σύμφωνα με τον George Osborne. Ο Hartwig Fischer δήλωσε χθες ότι αναλαμβάνει την ευθύνη και παραιτείται για την αποτυχία να ανταποκριθεί σωστά στις προειδοποιήσεις σχετικά με τις ύποπτες κλοπές χιλιάδων αντικειμένων το 2021. Έχει ξεκινήσει έρευνα της αστυνομίας.

Ο Osborne είπε ότι αμφιβάλει ότι έχει γίνει «συγκάλυψη» σχετικά με τις ύποπτες κλοπές, αλλά αναγνωρίζει ότι μια έρευνα μπορεί να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα.

«Δεν πιστεύω ότι υπήρξε σκόπιμη συγκάλυψη, αν και η έρευνα μπορεί να διαπιστώσει ότι συμβαίνει αυτό», είπε. «Υπήρχε, όμως, κάποια πιθανή ομαδική σκέψη στο μουσείο εκείνη την εποχή, στην ηγεσία του μουσείου, που δεν μπορούσε να πιστέψει ότι κάποιος  έκλεβε πράγματα, δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ένα μέλος του προσωπικού το έκανε αυτό. Ναι, αυτό είναι πολύ πιθανό, και δεν θα είμαστε το μόνο μουσείο που έχει κάνει λάθος».

Αποδέχθηκε δε, ότι το Βρετανικό μουσείο δεν είχε έναν πλήρη κατάλογο της συλλογής του. «Κάποιος με γνώσεις έχει ένα πλεονέκτημα στην αφαίρεση ορισμένων από αυτά τα αντικείμενα» πρόσθεσε.

Μετά την παραίτηση του Fisher, ο Osborne είπε ότι ο διευθυντής «ενήργησε έντιμα» και ότι «κανείς δεν αμφισβήτησε ποτέ την ακεραιότητά του, την αφοσίωσή του στη δουλειά του ή την αγάπη του για το μουσείο».

Το Βρετανικό μουσείο είπε ότι ο Fisher θα παραιτηθεί με την απόφαση να είναι «σε άμεση ισχύ», αλλά αργότερα διευκρίνισε ότι θα παραιτηθεί μόλις τεθεί σε εφαρμογή μια προσωρινή συμφωνία για την ανάληψη νέας διεύθυνσης. Στη συνέχεια ωστόσο ανακοινώθηκε ότι ο αναπληρωτής διευθυντής του μουσείου, Johnathan Williams συμφώνησε και αυτός να παραιτηθεί μέχρι να ολοκληρωθεί η ανεξάρτητη έρευνα των ύποπτων κλοπών.

Ερωτηθείς σχετικά με το εάν οι ύποπτες κλοπές - και η ανταπόκριση του Βρετανικού μουσείου σε αυτές- ακυρώνουν το επιχείρημά του ότι τα μουσεία άλλων χωρών δεν μπορούν να τους εμπιστευτούν ότι φροντίζουν σωστά τους θησαυρούς τους, ο Osborne είπε ότι πρόκειται για μια «δήλωση του προφανούς» ότι δηλαδή το σκάνδαλο ήταν καταστροφικό για τη φήμη του Βρετανικού μουσείου.

Πρόσθεσε ωστόσο, ότι πολλά μεγάλα μουσεία είναι «δυνητικά θύματα αυτού του είδους κλοπής. Η ευθύνη μας τώρα είναι να βεβαιωθούμε ότι πραγματικά έχουμε μάθει το μάθημά μας, έτσι ώστε κάτι τέτοιο να είναι πολύ πιο δύσκολο, πολύ λιγότερο πιθανό να συμβεί στο μέλλον», είπε.

Υπερασπίστηκε τη συλλογή αρχαίων αντικειμένων του από όλο τον κόσμο, περιγράφοντας το Βρετανικό μουσείο ως «πηγή μεγάλης εθνικής υπερηφάνειας» παρά το σκάνδαλο. Το μουσείο αντιμετωπίζει εδώ και καιρό επικρίσεις επειδή αρνήθηκε να επιστρέψει λεηλατημένα αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένης της πέτρας της Ροζέτα, των μπρούντζων του Μπενίν και της ασπίδας Gweagal. «Είναι ένα μέρος όπου μπορείς να δεις όλους τους πολιτισμούς μαζί και υπάρχουν πολύ λίγα τέτοια μέρη στον κόσμο.

»Το ότι θα ήταν αδύνατο να συγκεντρωθεί αυτή η συλλογή σήμερα, δεν την καθιστά παράνομη – θα έλεγα ότι την κάνει ανεκτίμητη. Σε μια εποχή όπου πάντα μας υπενθυμίζονται όλα όσα μας χωρίζουν, αυτό είναι ένα μέρος που μας θυμίζει αυτά που έχουμε κοινά».

Η κρίσιμη συνέχεια

Ντροπιασμένο και με την ευθύνη να απολογηθεί όχι στην Βρετανία αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο, το Βρετανικό Μουσείο προσπαθεί τώρα να ρίξει φως στην υπόθεση. Δεν έχει αποκαλύψει καν τον ακριβή αριθμό των κλεμμένων, δεν έχει δώσει στη δημοσιότητα φωτογραφίες τους, όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις για να εντοπιστούν πιο εύκολα ή για να ενημερωθούν όσοι εν αγνοία τους τα αγόρασαν.

Παρόλα αυτά ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Όσμπορν λέει ότι έχει τρεις προτεραιότητες: να βρεθούν τα κλεμμένα, να αποφασισθεί αν μπορούσε να γίνει κάτι για να αποφευχθούν οι κλοπές, να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες και επενδύσεις για να μην επαναληφθεί ξανά κάτι τέτοιο.

Μετά την επόμενη κρίσιμη συνεδρίαση των διαχειριστών στις αρχές Οκτωβρίου, οι συζητήσεις για τον διάδοχο του Φίσερ θα ξεκινήσουν σε διεθνές επίπεδο τις επόμενες εβδομάδες.

Το μουσείο θα έχει στην πράξη μια ηγεσία χωρίς πλήρη εξουσία, αναφέρει η The Art Newspaper μέχρι να αναλάβει ο αντικαταστάτης του, γερμανικής καταγωγής, Φίσερ, πρώτου μη Βρετανού επί κεφαλής του Μουσείου από το 1866, ο οποίος, σημειωτέον, υπήρξε διευθυντής των Κρατικών Συλλογών Τέχνης της Δρέσδης πριν φθάσει σ′ αυτό το πόστο με κύριο χρέος να συντάξει το masterplan για μια εις βάθος ανακαίνιση του κτηρίου του και επανέκθεση των συλλογών του.

Σημειώνεται ότι το masterplan αναμενόταν να δοθεί στη δημοσιότητα το φθινόπωρο, ενώ θα ακολουθούσε διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός.

Σ΄ αυτό το κρίσιμο σημείο, λοιπόν, έρχεται η παραίτηση Φίσερ με αιτήματα όπως η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα να παραμένουν άλυτα. Διόλου απίθανο μετά τις τελευταίες εξελίξεις και η Νιγηρία να εντείνει τις πιέσεις της προς το Βρετανικό Μουσείο για να αποδοθούν (στο κράτος της Νιγηρίας ή στον oba - βασιλιά - του Μπενίν) τα Χάλκινα του Μπενίν.

Σύμφωνα με τον Guardian, τo Βρετανικό Μουσείο δέχεται αυξανόμενες πιέσεις να επιστρέψει αντικείμενα της συλλογής του στις χώρες προέλευσής τους,

Οπως επίσης αναφέρει το ίδιο βρετανικό μέσο, η υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας, Λίνα Μενδώνη, έχει επίσης θέσει ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια των αντικειμένων στις συλλογές του μουσείου. Η έρευνα «ενισχύει το πάγιο και δίκαιο αίτημα της χώρας μας για οριστική επιστροφή και επανένωση» των γλυπτών του Παρθενώνα, έχει πει.

Το κύριο καθήκον του νέου διευθυντή, ως εκ τούτου, θα είναι να ανοίξει το δρόμο για να προχωρήσει το masterplan διασφαλίζοντας ότι η ασφάλεια του Μουσείου έχει ενισχυθεί. Με τόσο πληγωμένο το προφίλ του Μουσείου, αυτό δεν θα είναι ένα καθόλου εύκολο έργο.

Με την βρετανική κυβέρνηση να μην παίρνει θέση επίσημη για το ζήτημα και τον κόσμο να κοιτάζει έκπληκτος τις εξελίξεις στο Λονδίνο, η Ελλάδα έχει ένα απρόβλεπτο σύμμαχο στην επιχειρηματολογίας της. Και ας σπεύδουν κάποιοι Βρετανοί να μας κατηγορήσουν για στεγνό οπορτουνισμό. Τα χαρτιά τα άνοιξαν πρώτοι στο τραπέζι.

Πηγή: Κ. Ανέστη, iefimerida, The Huffington Post, LiFO