«Γλυκυτάτη μου Λάρισα», η αποκάλυψη μιας ιστορικής πόλης

Κάτοικοι της Λάρισας χαιρετίζουν με ενθουσιασμό την παρέλαση Γάλλων στρατιωτών στους δρόμους της πόλης (Le Petit Journal, 1917). [Credit: ΣΥ...

Κάτοικοι της Λάρισας χαιρετίζουν με ενθουσιασμό την παρέλαση Γάλλων στρατιωτών στους δρόμους της πόλης (Le Petit Journal, 1917).
[Credit: ΣΥΛΛΟΓΗ Ν. ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ]

Η εξωστρέφεια της πόλης της Λάρισας συντελείται αυτήν την περίοδο με μια σπουδαία έκθεση στην Ελληνοαμερικανική Ενωση. Είναι έκθεση εθνικής αυτογνωσίας με θέμα την ιστορική πόλη της Λάρισας και τη διαχρονική πορεία της Θεσσαλίας τους τελευταίους τέσσερις αιώνες, με αιχμές τον Διαφωτισμό, την απελευθέρωση του 1881, τον ατυχή πόλεμο του 1897 καθώς και την πορεία στον εικοστό αιώνα μέσα από τις μεταμορφώσεις της πόλης.

Η έκθεση είναι επιλογή από το αχανές και πολύτιμο υλικό του ιστοριοδίφη, ιατρού και συλλέκτη Νίκου Αθ. Παπαθεοδώρου, προσωπικότητας της Λάρισας, ο οποίος συστηματικά οργανώνει την ψηφοθέτηση της αστικής αυτογνωσίας. Αυτή η παρακαταθήκη, που περιλαμβάνει μοναδικά κειμήλια, ανασυντέθηκε και συγκροτήθηκε σε μια εκ νέου αφήγηση από την επιμελήτρια της έκθεσης και ιστορικό τέχνης Λουίζα Καραπιδάκη, η οποία εργάστηκε επί μακρόν για να οργανώσει μια συνεκτική παρουσίαση.

Με τον ευγενή τίτλο «Larissa mea dulcissima – Γλυκυτάτη μου Λάρισα» (από έκφραση του λόγιου ιατρού Αλεξάνδρου Ελλαδίου το 1714), η έκθεση είχε παρουσιαστεί αρχικά με μεγάλη απήχηση στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα. Η μεταφορά της στην Αθήνα, ως συμπαραγωγή πλέον με την Ελληνοαμερικανική Ενωση, αποσκοπεί στην αποκάλυψη του ιστορικού βάθους της Λάρισας. «Η Ελληνοαμερικανική Ενωση επιζητεί και τη σύνδεση του κοινού της πρωτεύουσας με τον πολιτισμικό πλούτο όλης της χώρας», όπως είπε ο Λεωνίδας Φοίβος Κόσκος, πρόεδρος του Hellenic American University.

Η επίσκεψη είναι μια αποκάλυψη. Η σπανιότητα του υλικού προκαλεί συγκίνηση και σε ορισμένες περιπτώσεις, έκπληξη. Ο Νίκος Αθ. Παπαθεοδώρου και η οικογένειά του έχουν ανακοινώσει (στα εγκαίνια της έκθεσης στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας) την πρόθεση να δωρίσουν τη συλλογή με σκοπό να στεγαστεί στο υπό ίδρυση Μουσείο της Πόλης. Ο νέος δήμαρχος Λαρισαίων Αθανάσιος Μαμάκος ήταν παρών στα αθηναϊκά εγκαίνια και στην ομιλία του επιβεβαίωσε την πρόθεση αυτή, που θα συμβάλει αποφασιστικά στην ανάδειξη της ιστορικής ταυτότητας της Λάρισας. Ο επισκέπτης μπορεί να δει εκκλησιαστικά βιβλία και εκδοτικές πρωτοβουλίες του Διαφωτισμού, αποτυπώσεις και κείμενα περιηγητών, χαρακτικά, χειρόγραφα, πρόσωπα και ιστορικές στιγμές, την προβολή του πολέμου του 1897 μέσα από τον διεθνή Τύπο, ταχυδρομικά δελτάρια των αρχών του 20ού αιώνα. Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι το σωζόμενο κέντημα από μαξιλάρι που διασώθηκε από το ανάκτορο του Βελή πασά στον Τύρναβο το 1815. Η Λάρισα και οι σημαντικοί Θεσσαλοί λόγιοι αποκτούν αίφνης μια αμεσότητα που έλειπε.

Η πρόσφατη καλλιτεχνική άνθηση με μορφές όπως ο Αγήνωρ Αστεριάδης μάς συνδέουν με τον 20ό αιώνα. Δικά του έργα είναι η απόδοση της οικίας Σβαρτς στα Αμπελάκια (1928) και το αφιερωμένο στο Πήλιο ημερολόγιο των τσιμέντων Ηρακλής – Ολυμπος (1956). Για τη μεταφορά της έκθεσης στην Ελληνοαμερικανική Ενωση, σημαντική ήταν η συμβολή της μουσειολόγου Ιωάννας Δεληγιάννη, προϊσταμένης των διοικητικών υπηρεσιών στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας. Ο αρχικός σχεδιασμός οφειλόταν στο απελθόν Δ.Σ. της πινακοθήκης, στον πρώην δήμαρχο Απόστολο Καλογιάννη και στην αντιπρόεδρο Αννυ Ψάρρα. Στην έκθεση συνέβαλαν η αρχιτέκτων Ειρήνη Σάπκα και η αρχαιολόγος Παρασκευή Αρχοντούλη.

Πηγή: Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή