Ρωμαϊκή σαρκοφάγος ανακαλύφθηκε στην Καισάρεια με μοναδική σκηνή: Ο διαγωνισμός ανάμεσα στον Ηρακλή και τον Διόνυσο

Η πλευρά της σαρκοφάγου με το ανάγλυφο του Ηρακλή.  [Credit: Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων] Οι αρχαιολόγοι που εργάζονται στην αρχαία πόλη της ...

Η πλευρά της σαρκοφάγου με το ανάγλυφο του Ηρακλή.
 [Credit: Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Οι αρχαιολόγοι που εργάζονται στην αρχαία πόλη της Καισάρειας, στο σημερινό Ισραήλ, βρήκαν μια μαρμάρινη σαρκοφάγο της ρωμαϊκής εποχής που απεικονίζει μια εξαιρετική σκηνή: έναν διαγωνισμό ποτού μεταξύ του Διονύσου, του θεού του κρασιού, και του Ηρακλή, του μυθολογικού ήρωα. Πρόκειται για το πρώτο εύρημα του είδους του στην περιοχή και η ανακάλυψή του επαναπροσδιορίζει τα γνωστά όρια της αρχαίας Καισάρειας.

Η επίσημη παρουσίαση θα γίνει την Πέμπτη 12 Ιουνίου 2025, κατά τη διάρκεια συνεδρίου που θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της εκδήλωσης «The Banquet», που διοργανώνεται στο Μουσείο Eretz Israel στο Τελ Αβίβ σε συνεργασία με την Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων, το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και το Πανεπιστήμιο Bar-Ilan.

«Έμοιαζε με κινηματογραφική σκηνή», λένε οι Nohar Shahar και Shani Amit, αρχαιολόγοι της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων που ηγήθηκαν της ανασκαφής. «Αρχίσαμε να απομακρύνουμε τη μαλακή άμμο από τον αμμόλοφο όταν, ξαφνικά, αναδύθηκε ένα κομμάτι μάρμαρο. Όλη η ομάδα μαζεύτηκε γύρω μας ενθουσιασμένη, και καθώς καθαρίζαμε κι άλλα στρώματα άμμου, δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε τι βλέπαμε: σκαλισμένες μορφές θεών, ζώων και δέντρων. Κάθε νέο θραύσμα ξεπερνούσε το προηγούμενο σε λεπτομέρεια και ομορφιά. Αλλά η καθοριστική στιγμή ήρθε κατά την τελευταία ώρα της ανασκαφής, όταν αποκαλύψαμε μια ολόκληρη πλευρά της σαρκοφάγου, άθικτη, που έδειχνε τον Ηρακλή να ξαπλώνει σε δέρμα λιονταριού, κρατώντας ένα κύπελλο στο χέρι του».

Η πλευρά της σαρκοφάγου με το ανάγλυφο του Διονύσου.
 [Credit: Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Μετά την εξαγωγή της, η σπασμένη σαρκοφάγος μεταφέρθηκε στα εργαστήρια συντήρησης της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων, όπου μια εξειδικευμένη ομάδα αποτελούμενη από τους συντηρητές Solomon Gavriel, Ilya Armanovsky και Gadmo Vajpo, μαζί με τον αρχιτέκτονα Ido Rosental, ανέλαβε την αποκατάστασή της. Η σχολαστική εργασία κατέστησε δυνατή την πλήρη ανακατασκευή των ανάγλυφων σκηνών, οι οποίες απεικονίζουν τον Διόνυσο στο κέντρο, περιτριγυρισμένο από μια ακολουθία μυθολογικών μορφών -μαινάδες, σάτυρους, τον θεό Ερμή, τον Πάνα, λιοντάρια και τίγρεις- σε μια ατμόσφαιρα γιορτής και ξεφαντώματος.

«Είναι η πρώτη φορά που βρίσκουμε μια σαρκοφάγο στην περιοχή μας με αυτή τη συγκεκριμένη σκηνή: τον διαγωνισμό ποτού μεταξύ του Διονύσου και του Ηρακλή», εξηγεί ο Shahar. «Αν και οι πομπές προς τιμήν του θεού του κρασιού είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα σε σαρκοφάγους του 2ου και 3ου αιώνα μ.Χ., ο συγκεκριμένος διαγωνισμός ήταν γνωστός μέχρι τώρα μόνο από ψηφιδωτά, όπως αυτά από το Ζιπόρι ή την Αντιόχεια. Εδώ, οι μορφές δεν γιορτάζουν απλώς- συνοδεύουν τον νεκρό στο τελευταίο του ταξίδι, όπου το ποτό και ο χορός συμβολίζουν την απελευθέρωση και το πέρασμα στη μετά θάνατον ζωή. Η ανακάλυψη αυτή μας προσφέρει μια μοναδική προοπτική για το πώς αντιλαμβάνονταν τον θάνατο στον ρωμαϊκό κόσμο: όχι ως τέλος, αλλά ως αρχή μιας νέας πορείας».

Και ποιος κέρδισε τον διαγωνισμό; «Η κατάσταση του Ηρακλή, που απεικονίζεται στη σαρκοφάγο ως κάποιος που δεν μπορεί να σταθεί όρθιος, καθιστά σαφές το αποτέλεσμα - ο Διόνυσος κέρδισε», απαντά ο Shahar με χαμόγελο.

Ανακατασκευή της μίας πλυεράς του ανάγλυφου.
[Credit: Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Η ανακάλυψη είναι ακόμη πιο σημαντική λόγω της τοποθεσίας της. «Η σαρκοφάγος βρέθηκε σε μια περιοχή εκτός των γνωστών ορίων της Καισάρειας», εξηγεί ο Shahar. «Αυτό υποδηλώνει ότι η αστική περιοχή εκείνη την εποχή ήταν πιο εκτεταμένη από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως, και ως εκ τούτου πλουσιότερη σε αρχαιολογικά κατάλοιπα».

Ο Eli Escusido, διευθυντής της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, υπογραμμίζει τη σημασία του ευρήματος: «Αυτή η σαρκοφάγος μας καλεί να σκεφτούμε πώς κατανοούνταν η ζωή, ο θάνατος και η πίστη στον ρωμαϊκό κόσμο. Αυτή τη στιγμή υποβάλλεται σε μια σχολαστική διαδικασία συντήρησης, ώστε, στο μέλλον, να μπορεί να εκτεθεί στο κοινό. Αποτελεί μέρος της δέσμευσής μας να καταστήσουμε την ιστορική κληρονομιά της χώρας προσιτή στο κοινό».

Πηγή: LBV Magazine