Βαρκελώνη: Εντυπωσιακή αποκατάσταση της οπίσθιας όψης της Casa Batlló του Gaudí

Μπροστινή πρόσοψη της Casa Batllo στη Βαρκελώνη. [Credit: ChristianSchd] Η πίσω όψη και η αυλή του εμβληματικού Casa Batlló του Antonio Gaud...

Μπροστινή πρόσοψη της Casa Batllo στη Βαρκελώνη. [Credit: ChristianSchd]

Η πίσω όψη και η αυλή του εμβληματικού Casa Batlló του Antonio Gaudí στη Βαρκελώνη έχει αποκατασταθεί στην αρχική της αίγλη που χρονολογείται στο 1906. Οι επισκέπτες του κτηρίου θα έχουν τώρα την ευκαιρία να το δουν όπως το δημιούργησε ο Gaudí για πρώτη φορά μετά από περισσότερο από έναν αιώνα.

Αρχικά χτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα, το κτήριο ήταν συμβατικό και εντελώς ασήμαντο πριν ο μεγιστάνας της κλωστοϋφαντουργίας Josep Batlló αναθέσει στον Gaudí να το αναδιαμορφώσει. Μεταξύ 1904 και 1906, μεταμόρφωσε το μονότονο βικτοριανό σε μια ιριδίζουσα, καμπυλόγραμμη δομή εμπνευσμένη από τη φύση (κοραλλιογενείς ύφαλοι, θαλάσσια ζώα, οστά, μανιτάρια) και την σκηνή με τον Άγιο Γεώργιο που σκοτώνει τον δράκο, με την οροφή να αναπαριστά την καμπύλη πλάτη του δράκου και τα κεραμίδια τα λέπια του.

Ενώ η μπροστινή πρόσοψη ήταν ένα φανταστικό δείγμα του καταλανικού μοντερνισμού (η εκδοχή της Art Nouveau στη Βαρκελώνη), το πίσω μέρος ήταν ένας ιδιωτικός χώρος. Η τραπεζαρία της οικογένειας Batlló στον Αριστοκρατικό Όροφο άνοιγε προς την αυλή. Είχε σχεδιαστεί ως κάθετος κήπος, η αρχιτεκτονική εκδοχή ενός ανθισμένου αναρριχώμενου φυτού όπως η γλιστρίδα, τα κλαδιά της οποίας απλώνονται σε μια επιφάνεια και συνδέονται μεταξύ τους σε μια έκρηξη πολύχρωμων ανθών. Τα κυματιστά μπαλκόνια θυμίζουν το μοτίβο της αμπέλου, ενώ η αυλή διέθετε ειδικά σχεδιασμένες ζαρντινιέρες γεμάτες φυτά και μια μοναδική παραβολική πέργκολα για να δημιουργήσει μια απαλή, σκιερή αυλή για να την απολαμβάνει η οικογένεια.

Η οπίσθια πρόσοψη πριν από την αποκατάσταση. [Credit: David Cardelus]

Η οπίσθια πρόσοψη μετά την αποκατάσταση. [Credit: Claudia Maurino]

Το αρχικό σχέδιο του Gaudí για την πίσω πλευρά του κτηρίου δεν επέζησε αλώβητο ούτε για μια δεκαετία. Σημαντικές τροποποιήσεις άρχισαν το 1915, όταν αφαιρέθηκαν οι γλάστρες και η πέργκολα, και οι μεταγενέστερες προσθήκες κάλυψαν τον αρχικό χαρακτήρα της πίσω όψης, ακόμη και όταν η μπροστινή όψη έγινε ένα σύμβολο της Βαρκελώνης, κορυφαίος τουριστικός προορισμός και μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Οι μερικές αποκαταστάσεις στις δεκαετίες του 1950 και του 1990 απέτυχαν να ανακτήσουν ό,τι είχε χαθεί, και τα μπαλκόνια και η αυλή είχαν ανάγκη επείγουσας επισκευής.

Το έργο διάρκειας ενός έτους, ύψους 3,5 εκατομμυρίων ευρώ, αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αποκατάσταση του αρχικού οράματος του Gaudí για την πίσω όψη. Τα trencadís, τα ψηφιδωτά από σπασμένα κεραμικά πλακίδια, γυαλί και στόκο που αποτελούν μια από τις πιο αναγνωρίσιμες υπογραφές του Gaudí, στις πλευρές και την κορωνίδα της πρόσοψης καθαρίστηκαν και επισκευάστηκαν, όπως και εκείνα στους τοίχους της αυλής. Οι γλάστρες και η παραβολική πέργκολα που κάλυπτε το κέντρο της αυλής αναδημιουργήθηκαν, ενώ το ψηφιδωτό πλακόστρωτο αναπαράχθηκε από τεχνίτες με παραδοσιακές τεχνικές. Τα περίτεχνα σφυρήλατα σιδερένια κιγκλιδώματα, τα ψηφιδωτά δάπεδα, τα ξυλόγλυπτα ξύλινα παράθυρα και οι μπαλκονόπορτες των μπαλκονιών αποκαταστάθηκαν πλήρως.

Η αυλή πριν την αποκατάσταση. [Credit: Claudia Maurino]

Η αυλή μετά την αποκατάσταση. [Credit: Claudia Maurino]

Πριν και μετά την αποκατάσταση ενός trencadís. [Credit: Casa Batlló]

Οι παρεμβάσεις φαίνεται να προωθούν έναν διάλογο μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος του κτηρίου μέσω μιας ιδιαίτερης εστίασης στην υλικότητα. Πάνω από 85.000 κομμάτια ψηφιδωτού Nolla, που τοποθετήθηκαν αρχικά στις αρχές του 19ου αιώνα στην αυλή, έχουν αποκατασταθεί ή αναπαραχθεί με το χέρι, χρησιμοποιώντας βελτιωμένα υλικά για να εξασφαλιστεί η ανθεκτικότητα σε εξωτερικούς χώρους. Τα μωσαϊκά trencadís, το χαρακτηριστικό συνονθύλευμα κεραμικών και γυαλιού του Antoni Gaudí, διατηρήθηκαν σε μεγάλο βαθμό in situ, όπου αυτό ήταν δυνατό, ή αναπαράχθηκαν προσεκτικά χρησιμοποιώντας τρισδιάστατες σαρώσεις και αρχειακές εικόνες υψηλής ανάλυσης, διατηρώντας ανέπαφα τα αρχικά τους μοτίβα.

Τα σιδηρουργικά έργα, συμπεριλαμβανομένων των κιγκλιδωμάτων και των κατασκευών πέργκολας, έχουν αποκατασταθεί από το εργαστήριο του Enric Pla Montferrer στο Alpens. Εκεί όπου οι προηγούμενες επισκευές είχαν εισαγάγει συγκολλήσεις, η ομάδα επανέφερε το αρχικό βιδωτό αρθρωτό σύστημα του Gaudí, το οποίο ανακαλύφθηκε χάρη στις αρχικές κατασκευαστικές σημάνσεις που βρέθηκαν στον χώρο. Κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης, η ομάδα διαπίστωσε ότι ακόμη και η κρυφή δομή που στηρίζει τα μπαλκόνια αποκάλυψε εκπλήξεις, όπως ένα σπειροειδές σύστημα από τούβλα και ενισχυμένους θόλους, ριζοσπαστικό για την εποχή του και μη τεκμηριωμένο μέχρι αυτή την πρόσφατη παρέμβαση.

Πρωτότυπη πέργκολα. Φωτογραφία από το αρχείο της οικογένειας Marimon Batllo.

Η αποκατεστημένη πέργκολα. [Credit: Casa Batlló]

Ξύλινα στοιχεία, από τις αρχικές περσίδες μέχρι τις μπαλκονόπορτες, αποκαταστάθηκαν ή αναδημιουργήθηκαν από τον ξυλουργό Josep Bartolí. Το κρίσιμο είναι ότι οι αρχικές αποχρώσεις -που είχαν θαφτεί για καιρό κάτω από δεκαετίες επαναβαφής- αποκαλύφθηκαν μέσω στρωματογραφικής ανάλυσης, αποκαλύπτοντας μια παλέτα που απηχεί τους πράσινους τόνους της κύριας πρόσοψης της Casa Batlló. Ο στόκος αποκάλυψε επίσης μια δραματική μετατόπιση από ένα τολμηρό μαύρο που είχε ξεθωριάσει σε μια ζεστή κρέμα, αναδιαμορφώνοντας τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτή ολόκληρη η πίσω όψη σε αντίθεση με τη θεατρική μεγαλοπρέπεια για την οποία κατά τα άλλα φημίζεται το κτήριο.

Σιδηροκατασκευές μπαλκονιών που αποσυναρμολογήθηκαν κατά την αποκατάσταση. [Credit: Oscar Rodbag]

Τα σιδερένια μπαλκόνια αποκαταστάθηκαν και βάφτηκαν στο αρχικό χρώμα. 
 [Credit: Casa Batlló]

Το έργο των παραδοσιακών τεχνιτών κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης έχει τεκμηριωθεί και καταγραφεί για να δοθεί στους επισκέπτες του κτηρίου μια γεύση από την πολύπλοκη αποκατάσταση και τις αρχικές τεχνικές του Gaudí.

Πηγή: The History Blog