Θεοί και Θεές: οι Αθάνατοι απεικονίζονται στα ρωμαϊκά λυχνάρια

Το μουσείο Αρχαιοτήτων του Μονάχου στην Γερμανία φιλοξενεί την έκθεση «Αθάνατοι – Οι Θεοί της Ελλάδας». Πρόκειται για μια έκθεση (που επ...

Το μουσείο Αρχαιοτήτων του Μονάχου στην Γερμανία φιλοξενεί την έκθεση «Αθάνατοι – Οι Θεοί της Ελλάδας». Πρόκειται για μια έκθεση (που επεκτείνεται μέχρι τον Ιανουαρίου 2014) που παρουσιάζει μια ποικιλία θεϊκών εικόνων και πολλών αντικειμένων, τα οποία ελήφθησαν από τις πλούσιες συλλογές του Μουσείου, καθώς και από άλλα τοπικά και διεθνή μουσεία με την μορφή δανείων.

Οι απεικονίσεις των θεών κυμαίνονται από κολοσσιαία είδωλα, κατασκευασμένα από χρυσό και ελεφαντόδοντο μέχρι ανεπιτήδευτα πήλινα ειδώλια. Η έκθεση παρουσιάζει πολλά αντικείμενα από την αρχαία Ελλάδα, τα οποία επικεντρώνονται στους θεούς του Ολύμπου, άλλα και σε λιγότερο γνωστούς θεούς, μυθικούς ήρωες και δαίμονες. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η μεγάλη συλλογή ρωμαϊκών λυχναριών της έκθεσης. Είναι σπάνιο να δει κανείς συγκεντρωμένα τόσα λυχνάρια που απεικονίζουν θεούς και θεές.

Οι λύχνοι ήταν ένα από τα πιο κοινά είδη οικιακής χρήσης των αρχαίων χρόνων. Ήταν διακοσμημένα με σκηνές που κυμαίνονταν από καθημερινές δραστηριότητες μέχρι είδη ψυχαγωγίας, όπως σκηνές μονομάχων και απεικονίσεις κοινών μύθων. Οι λύχνοι που απεικονίζουν θεούς και θεές ήταν πολύ δημοφιλείς. Μπορεί να υποδεικνύουν ποιοι θεοί λατρεύονταν μέσα στις οικίες.

Όταν οι Ρωμαίοι ήρθαν σε επαφή με τους Έλληνες τον 6ο αιώνα π.Χ., η ταυτότητα των Ρωμαϊκών και Ελλήνων θεών έτεινε να συγχωνευτεί δημιουργώντας ελληνορωμαϊκούς συνδυασμούς. Κάθε αρχαίος Έλληνας θεός είχε τον Ρωμαϊκό ισοδύναμο του, με τον χαρακτήρα και τις ιδιότητές του να έχουν ελαφρώς τροποποιηθεί για να ταιριάξει στον εδραιωμένο ρωμαϊκό πολιτισμό.

Οι Θεοί

Jupiter (Δίας)

Λύχνος με παράσταση του Jupiter, 2ος αιώνας μ.Χ.

Ο κυρίαρχος όλων των θεών ήταν ο Jupiter (Δίας), ο κύριος ναός του οποίου βρισκόταν στον Λόφο του Καπιτωλίου στη Ρώμη το 509 π.Χ.. Όπως και στον Έλληνα ομόλογό του (Ζευς), το έμβλημα του ήταν ο αετός και τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα ήταν το σκήπτρο και ο κεραυνός. Το πανίσχυρο εμβληματικό πτηνό, ο αετός υπηρέτησε επίσης και ως πρότυπο έμβλημα των ρωμαϊκών λεγεώνων.

Juno (Ήρα)

Λύχνος με παράσταση της Juno, 2ος-3ος αιώνας μ.Χ.

H Juno ήταν η σύζυγος του Jupiter, όπως και η Ήρα ήταν η σύζυγος του Διός. Η ρωμαϊκή Juno ήταν η αντίστοιχη ελληνική Ήρα. Ωστόσο, η θεά είχε μεγαλύτερη σημασία στη Ρώμη από ό,τι στην Ελλάδα. Εκτός από το ρόλο της ως προστάτιδα του γάμου, ενεργούσε και ως προστάτιδα της τοπικής κοινότητας. Στις απαρχές της Ρώμης, αποκαλείτο Regina (βασίλισσα), το οποίο αποδεικνύει  την υπεροχή της έναντι των άλλων γυναικείων θεοτήτων αλλά και στους ουρανούς, μαζί με το σύζυγό της.

Neptune (Ποσειδώνας)

Λύχνος που απεικονίζει ένα δελφίνι με τρίαινα,
πιθανόν να σχετίζεται με τον Neptune, 1ος-2ος αιώνα μ.Χ.

Οι Ετρούσκοι λάτρευαν τον Nethuns ως τον θεό του φρέσκου ​​και θαλασσινού νερού, αλλά οι Ρωμαίοι τιμούσαν τον Neptune (Ποσειδώνα). Στη Ρώμη, ο ναός του βρέθηκε στο Campus Martius (γνωστό και ως Πεδίο του Άρεως), κοντά στο Circus Flaminius.

Apollo (Απόλλωνας)

Λύχνος που απεικονίζει τον Απόλλωνα καθισμένο σε τρίποδο, 2ος αιώνας μ.Χ.

Ο Απόλλωνας ήταν ο θεός της ποίησης και της μουσικής. Μεταφέρθηκε με το ίδιο όνομα στην ελληνική και λατινική, επειδή οι ​​Ρωμαίοι δεν είχαν αντίστοιχο με αυτόν θεό στη δική τους θρησκεία και ήξεραν γι 'αυτόν μόνο από τους Έλληνες. Ο ρωμαϊκός Απόλλωνας είχε ως εκ τούτου όλα τα χαρακτηριστικά του ελληνικού Απόλλωνα, αλλά για τους Ρωμαίους, ο Απόλλωνας ήταν πάνω απ 'όλα ένας ιαματικός θεός που εξάγνιζε από τις ασθένειες και την ενοχή του αίματος. Με την ευκαιρία του λοιμού στην δεκαετία του  430 π.Χ., ο πρώτος ναός του Απόλλωνα στη Ρώμη ιδρύθηκε στην περιοχή των Flaminian, αντικαθιστώντας ένα παλαιότερο χώρο λατρείας, γνωστό ως «Apollinare».

Diana (Άρτεμις)

Λύχνος που απεικονίζει τη θεά Diana ως κυνηγό, 2ος-3ος αιώνας μ.Χ.

Η ρωμαϊκή Diana ήταν αρχικά η θεά της Σελήνης και της γονιμότητας. Είχε έναν πολύ αρχαίο ναό στη Ρώμη στο όρος Aventinus, και η ημέρα της γιορτής της ήταν η 13^η Αυγούστου. Προστάτευε τα κορίτσια και τις γυναίκες. Αργότερα, όπως και η ελληνική Άρτεμις, έγινε η θεά του κυνηγιού.

Venus (Αφροδίτη)

Λύχνος που απεικονίζει τη θεά Venus,  2ος αιώνας μ.Χ.

Οι Ετρούσκοι λάτρευαν την Venos, οι Ρωμαίοι την Venus. Ήταν γνωστή ως η θεά του έρωτα, πολύ πριν ταυτιστεί με την ελληνική Αφροδίτη. Στη ρωμαϊκή τέχνη, η Αφροδίτη και ο Άρης ήταν οι κλασικοί εραστές αλλά και παντρεμένο ζευγάρι θεών. Αντιπροσώπευαν  τους πρόγονους του ρωμαϊκού λαού και της Ιουλιοκλαυδιανής δυναστείας. Η Αφροδίτη εορταζόταν τον Απρίλιο, τον μήνα που σηματοδοτούσε την έναρξη της άνοιξης.

Mars (Άρης)

Λύχνος που απεικονίζει τον Mars πάνω σε άρμα, 2ος αιώνας μ.Χ.

Οι Ρωμαίοι τίμησαν τον Mars σαν θεό του πολέμου. Ήταν σε υψηλότερη κατάταξη από τον Έλληνα θεό Άρη, και δεν θα πρέπει να συγχέεται με αυτόν. Μετά το Δία, που γιορταζόταν ως ο πιο σημαντικός ρωμαϊκός θεός, ο Άρης ήταν ο κυρίαρχος των στρατιωτικών θεών στη θρησκεία του ρωμαϊκού στρατού. Επιπλέον, ο Άρης ήταν ο θεός της βλάστησης και ο προστάτης της ρωμαϊκής συγκλήτου.

Minerva (Αθηνά)

Λύχνος που απεικονίζει την Minerva, 1ος αιώνας μ.Χ.

Η Minerva, που εξομοιώνεται με την ελληνική θεά Αθηνά, ήταν η ρωμαϊκή θεά της σοφίας και  των τεχνών, του εμπορίου, και της άμυνας. Μαζί με τον Δία και την Ήρα αποτελούσε την Τριάδα του Καπιτωλίου. Η λατρεία της διαδόθηκε σε όλη την αυτοκρατορία. Η θεά ήταν ο θεματοφύλακας της χειροτεχνίας και του εμπορίου. Χαρακτηριστικά της ήταν η κουκουβάγια, η ασπίδα και το κλαδί ελιάς.

Λύχνος που απεικονίζει την Minerva, 1ος αιώνας μ.Χ.

Στη Ρώμη, η Minerva λατρευόταν στο λόφο του Καπιτωλίου ως μια από τις θεότητες της Τριάδας του Καπιτωλίου μαζί με τον Δία και την Ήρα, στο ναό της Minerva Medica, και στο «Delubrum Minervae», ένα ναό που ίδρυσε γύρω στο 50 π.Χ. ο Πομπήιος.

Λύχνος που απεικονίζει την Τριάδα του Καπιτωλίου (Jupiter, Juno, Minerva), 1ος αιώνας μ.Χ.

Οι Ήρωες

Hercules (Ηρακλής)

Λύχνος που απεικονίζει τον Ηρακλή να νικά τις Στυμφαλίδες Όρνιθες (ο Έκτος Άθλος). 

Hercules είναι το ρωμαϊκό όνομα για το ελληνικό ήρωα Ηρακλή, ο οποίος ήταν γιος του Διός (ρωμαϊκό ισοδύναμο Jupiter) και της θνητής Αλκμήνης. Στην αρχαία ρωμαϊκή θρησκεία και μυθολογία, ο Ηρακλής λατρευόταν ως αποθεωμένος ήρωας και ενσωματώθηκε στους θρύλους ίδρυσης της Ρώμης. Οι Ρωμαίοι προσάρμοσαν την εικονογραφία του Ηρακλή στη δική τους λογοτεχνία και τέχνη, αλλά ο ήρωας αναπτύχθηκε με σαφώς ρωμαϊκά χαρακτηριστικά. Στη Ρώμη, ο περίβολος του ήταν στην πολυσύχναστη εμπορική περιοχή της αγοράς των βοοειδών (Forum Boarium) και ο βωμός του βρισκόταν στην Ara Maxima (που σημαίνει «Μεγαλύτερος Βωμός»).

Castor και Pollux (Κάστωρ και Πολυδεύκης)

Λύχνος που απεικονίζει τους Κάστωρ και Πολυδεύκη, 1ος αιώνας μ.Χ.

Οι Κάστωρ και Πολυδεύκης (γνωστοί και ως Διόσκουροι), ήταν οι γιοι του Jupiter (Ζευς) και της Λήδας. Τα κράνη τους διακοσμούνται από ένα αστέρι που υποδεικνύει την ταύτισή τους με τον αστερισμό των Διδύμων. Οι Διόσκουροι λατρεύονταν τόσο από τους Έλληνες όσο και από τους Ρωμαίους. Yπήρχαν ναοί των Διόσκουρων στην Αθήνα, όπως το Ανάκειον, και στη Ρώμη (στην περιοχή της Ρωμαϊκής Αγοράς), καθώς και ιερά σε πολλές άλλες περιοχές του αρχαίου κόσμου.

Λύχνος που απεικονίζει την Λύδα με τον κύκνο, 1ος αιώνας μ.Χ.

Οι Νέοι Θεοί

Serapis (Σέραπις)

Λύχνος που απεικονίζει απεικονίζει τον Serapis
πάνω από ένα αετό με ανοιγμένα τα φτερά του, 2ος αιώνας μ.Χ.

O Σέραπις ήταν ένας νέος θεός. Εμφανίστηκε κατά την Ελληνιστική περίοδο και είχε τα χαρακτηριστικά της ελληνορωμαϊκής πατρικής φιγούρας των θεών Δία, Άδη και Ήλιου, καθώς και του αρχαίου αιγυπτιακού θεού Osiris. Η πολιτική του Πτολεμαίου αποσκοπούσε στο να βρεθεί μία θεότητα που θα ενέπνεε το σεβασμό και στις δύο εθνότητες, παρά τους αφορισμούς των Αιγυπτίων ιερέων εναντίον των θεών προηγούμενων κατακτητών, όπως του Σεθ, ο οποίος λατρευόταν από τους Υκσώς. Παρόμοια προσπάθεια είχε γίνει και παλιότερα από το Μέγα Αλέξανδρο, χρησιμοποιώντας τον Άμμωνα, ο οποίος όμως δεν έγινε ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλής στην Κάτω Αίγυπτο, όπου το ελληνικό στοιχείο είχε μεγαλύτερη επιρροή. Οι Έλληνες έδειχναν ελάχιστο σεβασμό σε θεότητες που αναπαριστώνταν με κεφαλή ζώου και έτσι επελέγη ένα ανθρωπομορφικό είδωλο, το οποίο ανακηρύχτηκε αντίστοιχη θεότητα με τον Άπι. Ονομάστηκε Άσερ-χαπι, δηλαδή Όσιρις-Άπις ή Σάραπις (Σέραπις) που θεωρήθηκε πως ήταν η πλήρης μορφή του Όσιρι και όχι απλώς η ζωική του δύναμη (το Κα).

Η πρώτη αναφορά στο όνομα "Σέραπις" εμφανίζεται στην Αλεξάνδρου Ανάβαση (7,26) του Αρριανού, στη σκηνή του θανάτου του Αλεξάνδρου, όπου οι βασιλικές εφημερίδες αναφέρουν ότι ζητήθηκε η γνώμη του θεού κατά την επίσκεψη ομάδας Μακεδόνων στο ιερό του. Μάλιστα ο Σέραπις ήταν ο μόνος θεός που συμβουλεύτηκαν για την τύχη του ένδοξου βασιλιά.

Στους ρωμαϊκούς χρόνους, ήταν σεβαστός σε όλη την επικράτεια της αυτοκρατορίας. Στη Ρώμη, ο Σέραπις λατρευόταν στο Iseum Campense, στο ιερό της Ίσιδας που χτίστηκε κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Τριανδρίας στο Campus Martius (Πεδίου του Άρεως). Οι ρωμαϊκές λατρείες της Ίσιδας και του Σέραπη έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλείς στα τέλη του 1ου αιώνα, όταν ο Βεσπασιανός έζησε γεγονότα που τα απέδωσε στην θαυματουργή παρέμβασή τους, ενώ ο ίδιος ήταν στην Αλεξάνδρεια. Χαρακτηριστικό του Σέραπη ήταν το καλαμπόκι στην κόμμωση του, μια αναφορά στην ιδιότητα της γονιμότητας που κατείχε στη Αίγυπτο.

Isis (Ίσις)

Λύχνος που απεικονίζει την απεικονίζει Isis, από την Αίγυπτο, 2ος αιώνας μ.Χ.

Η Ίσις ήταν μια ισχυρή αιγυπτιακή θεά, η λατρεία της οποίας εξαπλώθηκε σε όλο τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Οι Έλληνες την εξομοίωσαν άλλοτε με τη Δήμητρα, άλλοτε με την Ήρα ή τη Σελήνη, ακόμα και με την Αφροδίτη, συγχέοντας την Ίσιδα με την Άθωρ. Αρχικά ήταν πολύ μικρή θεότητα του Δέλτα του Νείλου, κυρία του Περ Χεμπέτ, βόρεια της Βουσίριδος, όπου και βρισκόταν το ιερό της. Από τα αρχαία ακόμη χρόνια, η πολιτική του ιερατείου την έδωσε σύζυγο στον θεό της γειτονικής πόλης Όσιρι, μαζί με τον οποίο και τον γιο της Ώρο σχημάτισε την Οσιρική τριάδα. Το ιερόγλυφο του ονόματός της σήμαινε αρχικά «(θηλυκό) της σάρκας», δηλαδή θνητή φύση, και είναι πιθανόν πως η θεότητα προήλθε από τη συγχώνευση θεοποιημένων βασιλισσών. 

Η λατρεία της ήταν δημοφιλής ακόμη και στη Ρωμαϊκή εποχή. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Καλιγούλα, ιδρύθηκε η Isidis Navigium, μια ετήσια αρχαία ρωμαϊκή θρησκευτική γιορτή προς τιμήν της θεάς Ίσιδας, ενώ ο Αδριανός διακόσμησε την έπαυλη του με σκηνές της Ίσιδας.

Η Τιμωρία των Θεών

Actaeon (Ακταίων) 

Λύχνος που απεικονίζει τον Ακταίων να κατασπαράσσεται από τα σκυλιά, 1ος αιώνας μ.Χ.

Ο ελληνικός μύθος του Ακταίωνα και της Άρτεμις μπορεί κανείς να τον διαβάσει στις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου. Η ιστορία αφηγείται την ατυχή μοίρα ενός νεαρού κυνηγού που ονομάζεται Ακταίων, εγγονός του Κάδμου. Τον ανέθρεψε ο Κένταυρος Χείρωνας στο Πήλιο και έγινε σπουδαίος κυνηγός. Kυνηγούσε καθημερινά στα δάση με τα πενήντα σκυλιά του. Άθελά του είδε μια μέρα την Άρτεμη, θεά του κυνηγιού, γυμνή να λούζεται σε μια πηγή. Ο κυνηγός έγινε το θήραμα: μεταμορφώθηκε ξαφνικά σε ελάφι ενώ τα κυνηγόσκυλα του, χτυπήθηκαν από λύσσα (Furor στα λατινικά), τα οποία τον ξέσκισαν όπως θα έκαναν σε ένα αρσενικό ελάφι.

Orion (Ωρίων) 

Λύχνος που απεικονίζει τον που απεικονίζει τον τυφλό Ωρίων και την Άρτεμις.

Ο Ωρίων ήταν ένας όμορφος προικισμένος γίγαντας με την ικανότητα να περπατάει στο νερό, δοσμένη από τον πατέρα του Ποσειδώνα. Υπηρέτησε τον Οινοπίωνα, βασιλιά της Χίου, ως κυνηγός για έναν χρόνο (κατά μία εκδοχή και ο Ωρίων ήταν από την Χίο), αλλά στην συνέχεια συμπεριφέρθηκε απερίσκεπτα, καθώς ερωτεύθηκε τρελά την κόρη του βασιλιά, τη Μεράδη. Τότε ο Οινοπίων του έδωσε να πιεί ένα ποτό που τον τύφλωσε και μετά τον πέταξε στη θάλασσα. Εκεί τον περιμάζεψε ο θεός `Ηφαιστος και τον οδήγησε στον Απόλλωνα, τον θεό του φωτός, που του ξανάδωσε την όρασή του. Μετά από αυτό ο γίγαντας αποσύρθηκε στο νησί της Δήλου ή της Κρήτης και έγινε σύντροφος στο κυνήγι της θεάς Αρτέμιδος.

Σχετικά με το τέλος του Ωρίωνα υπάρχουν αρκετές διαφορετικές παραδόσεις. Σύμφωνα την κυρίαρχη παράδοση, πέθανε στη Δήλο (γνωστή τότε ως Ορτυγία) από δάγκωμα σκορπιού, που τον έστειλε είτε η Άρτεμις επειδή είχε φύγει από κοντά της ως ερωτευμένος με την Ηώ (Οδύσσεια, ε 121 κ.ε., λ 310), είτε ο Απόλλων για να μη δημιουργηθεί ερωτική σχέση του Ωρίωνα με την Άρτεμις (αδελφή του Απόλλωνα), είτε τέλος η ίδια η Γη τιμωρώντας τον για την καυχησιολογία του ότι κανένα ζώο δεν ξέφευγε από τα βέλη του. Για τον λόγο αυτό, όταν μετά τον θάνατό του ο Ωρίων «καταστερίσθηκε», μετατράπηκε δηλαδή σε αστερισμό, βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά της Ουράνιας Σφαίρας από τον αστερισμό Σκορπιό. Στη Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου (Α΄ 4, 3) αναφέρεται ότι η Άρτεμις σκότωσε τον Ωρίωνα επειδή αυτός ατίμασε την Ώπιν, μία από τις ακολούθους της ή απλώς επειδή προκάλεσε την Άρτεμη σε αγώνα δισκοβολίας.

Θεότητες της Φύσης και Δαίμονες

Faunus (Πάνας)

Λύχνος που απεικονίζει τον Πάνα (Faunus), θεό των βοσκών και των κοπαδιών, 1ος-2ος αιώνας μ.Χ.

Ο Πάνας, θεός των βοσκών, ήταν μισός άνθρωπος και μισός αίγα. Συνδυάζοντας τον ανθρώπινο και ζωικό παράγοντα, ο Πάνας απεικονιζόταν έχοντας κάτω άκρα ζώου, «Θεός τραγοπόδαρος», πλέον ως προστάτης των κτηνοτρόφων, κυνηγών αλλά και των αλιέων με μόνιμη διαμονή του σε χώρους της φύσης (όρη, δάση, σπήλαια, κοιλάδες, ρεματιές κλπ). Η λατρεία του έλαβε μέγιστη ανάπτυξη παράλληλα με εκείνη του Δία και των άλλων Ολύμπιων Θεών σε όλο τον ελλαδικό χώρο και πέραν αυτού. Κατά τις κυριότερες μυθολογικές παραδόσεις των αρχαίων Ελλήνων ο Πάνας ήταν γιος:

- Στην Αρκαδία: Του Ερμή και της νύμφης Πηνελόπης, που μετέστη αργότερα στον ουρανό ως υφάντρα του ουράνιου πέπλου και την οποία μεταγενέστεροι μυθογράφοι την ταύτισαν με τη Σπαρτιάτισσα σύζυγο του Οδυσσέα. Και είχε γεννηθεί στο όρος Κυλλήνη της αρχαίας Αρκαδίας.

- Στην Αρκαδία: Του Ερμή και της νύμφης Καλλιστούς, συνοδού της θεάς Άρτεμης στην Αρκαδία, που αργότερα μετέστη επίσης στον ουρανό σχηματίζουσα τη Μεγάλη Άρκτο.

- Του Διός και της νύμφης Καλλιστούς ή του Διός και της νύμφης Θύμβριδος, ή

- Του Ουρανού και της Γης, ή

- Του Αιθέρος και κάποιας νύμφης, ή τέλος

- Του Απόλλωνα και της Οινόης.

Οι Ρωμαίοι ταύτιζαν τον Πάνα με τον δικό τους θεό, Inuus και μερικές φορές επίσης με τον Faunus. Στα έργα τέχνης ο Πάνας/Faunus παριστάνεται ως αισθησιακό ον, με κέρατα, μύτη ξωτικού, πόδια αίγας, μερικές φορές σε πράξεις χορού και μερικές φορές παίζοντας με τις φλογέρες του.

Sol (Ήλιος)

Λύχνος που απεικονίζει τον Sol, 2ος αιώνας μ.Χ.

Ο Ήλιος ήταν η προσωποποίηση του Ήλιου στην ελληνική μυθολογία. Στην Ελληνική μυθολογία ο Ήλιος ήταν προσωποποιημένος ως θεότητα, τον οποίο ο Όμηρος αντιστοιχεί στον ηλιακό Τιτάνα Υπερίωνα. Άλλες πηγές αναφέρουν πως ο Ήλιος είναι γιος του Υπερίωνα από την αδελφή του Θεία. Ο Ήλιος οδηγούσε το πύρινο άρμα του στον ουρανό. Έχει δύο αδελφές, την θεά του φεγγαριού Σελήνη και της θεά της αυγής Ηώ. Πολλοί πιστεύουν πως ο Απόλλων έγινε ο Ολύμπιος “ηλιακός θεός”, αλλά η θεωρία αυτή βασίζεται κυρίως σε υποθέσεις. Το ισοδύναμο του Ήλιου στη ρωμαϊκή μυθολογία ήταν ο Sol ή Sol Invictus.

Scylla (Σκύλλα)

Λύχνος που απεικονίζει τη Σκύλλα, 2ος αιώνας μ.Χ.

Η Σκύλλα είναι θηλυκό τέρας της ελληνικής μυθολογίας. Θεωρείται θυγατέρα του Ποσειδώνα και της Γαίας. Κατοικούσε στην ευρωπαϊκή ακτή του πορθμού του Βοσπόρου (στην ασιατική ακτή κατοικούσε ένα άλλο τέρας, η Χάρυβδις). Είχε έξι λαιμούς και άρπαζε αντίστοιχους ναυτικούς από τα διερχόμενα πλοία. Αργότερα οι μυθογράφοι μετέφεραν την κατοικία των δύο τεράτων στον πορθμό της Μεσσήνης μεταξύ Ιταλίας και Σικελίας.

Τόσο η Χάρυβδη όσο και η Σκύλλα εμπλέκονται στους μύθους τόσο του Οδυσσέα όσο και των Αργοναυτών, οι οποίοι πέρασαν από τα στενά αυτά με μικρές απώλειες, γιατί η Ήρα παρακάλεσε τον Ποσειδώνα να την κοιμίσει, τόσο την ίδια όσο και την Χάρυβδη. Είχε εννέα κεφάλια που έμοιαζαν με σκύλου, εξ ού και το όνομά της.

Στις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου, στο Βιβλίο XIV, ειπώθηκε ότι αρχικά είχε ανθρώπινη εμφάνιση αλλά στην συνέχεια μετατράπηκε σε τέρας λόγω της ζήλιας της, μέσω της μαγείας της Κίρκης.

Πηγή: Following Hadrian με στοιχεία από Wikipedia

Πηγή φωτογραφιών: Carole Raddato, Following Hadrian