Δύσκολοι καιροί για πύργους και μύθους

Το Καστέλο της Ροδοδάφνης, όπως ονόμασε η Δούκισσα τη θερινή της κατοικία στην Πεντέλη, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη. ...

Το Καστέλο της Ροδοδάφνης, όπως ονόμασε η Δούκισσα τη θερινή της κατοικία στην Πεντέλη,
σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη.

Ήταν πριν από λίγα χρόνια, όταν το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο διοργάνωσε μια ενδιαφέρουσα έκθεση και αφιέρωσε το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο του 2011 στη Δούκισσα της Πλακεντίας, τη Sophie Barbé de Marbois (1785-1854), που οι μύθοι γύρω από τη ζωή και το έργο της γαλούχησαν πολλές γενιές. 

Σε εκείνη την έκδοση ο Στάθης Γκότσης και η Ελένη Μάργαρη φώτιζαν την προσωπικότητα αυτής της γυναίκας που προκαλούσε θαυμασμό και φόβο με τον ιδιαίτερο τρόπο της, τη γαλαντομία, τις έριδες, τις έχθρες και τις παρορμήσεις της, στις πρώτες δεκαετίες της ιστορικής διαδρομής της πρωτεύουσας του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.

Οι παλιοί Αθηναίοι, αλλά και οι Πεντελιώτες, ακόμη μιλούν για τα κτίρια που συνδέθηκαν με την παρουσία της στην πόλη τους, αλλά και τις ιστορίες που υφάνθηκαν γύρω από το όνομά της μπλέκοντας πραγματικά περιστατικά με μυθεύματα, υπερβολές με λήσταρχους και μη.

Κι αν σήμερα στο BXM η βίλα Ιλίσια, η χειμερινή της κατοικία σε σχέδια του Σταμάτη Κλεάνθη, πρωταγωνιστεί ανακαινισμένη στον κήπο του μουσείου στη λεωφόρο Βασ. Σοφίας, η θερινή της κατοικία, το Καστέλο της Ροδοδάφνης, όπως το ονόμασε (από τις πικροδάφνες που το περιέβαλαν) στην Πεντέλη, σχεδιασμένη από τον ίδιο αρχιτέκτονα, δεν έχει την ίδια τύχη.

Η Δουκέσσα της Πιατσέντσας, όπως την αποκαλούσαν στα μέσα του 19ου αιώνα, καταγόταν από την Αμερική, παντρεύτηκε στη Γαλλία αλλά διάλεξε την Αθήνα του Οθωνα για να ζήσει. Η φιλανθρωπική και η επιχειρηματική της δράση συνδέθηκε με τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων, τη συνεισφορά της στα πρώτα χρόνια εδραίωσης του νεοελληνικού έθνους, την αντιπαλότητά της με πολιτικά πρόσωπα της εποχής. Αγόρασε με δυσκολία, και έπειτα από διαπραγματεύσεις με τη Μονή Πεντέλης και τη μεσολάβηση πολιτικών, τις εκτάσεις στην περιοχή, για την οποία πρόσφερε πολλά κοινωφελή έργα, ανάμεσά τους κρήνες, λατομεία μαρμάρου αλλά και μια μαρμάρινη πεντάτοξη γέφυρα.

Οι κάτοικοι της Πεντέλης αυτό τον καιρό αναφέρουν διαρκώς το όνομά της. Αφορμή, ο πύργος της, που θέλουν να κρατήσουν όπως τον γνώρισαν και μεγάλωσαν μαζί του. Σήμερα ο Πολιτιστικός Σύλλογος της περιοχής «Φίλοι Μεγάρου Δουκίσσης Πλακεντίας» μας καλεί να ανεβούμε ώς εκεί για τη συναυλία «Η επιμονή σου για τον Πύργο της Πλακεντίας» που δίνει (8.30 μ.μ.) ο Κώστας Λειβαδάς με καλεσμένους τον Σταμάτη Κραουνάκη και τη Ζωή Παπαδοπούλου.

Τα έσοδα θα διατεθούν για την αναστήλωση του ιστορικού μνημείου, τη συντήρηση της περίτεχνης στέγης, κάτι που θέλουν οι κάτοικοι της περιοχής. Κυρίως «να παραμείνει κύτταρο πολιτισμού και τέχνης».

Είναι μέρος ενός παραμυθιού της παιδικής του ηλικίας, λέει και ο Κώστας Λειβαδάς. «Η οικογένεια της γιαγιάς μου από τις παράγκες της Νέας Πεντέλης ήρθε το 1916 στην περιοχή της Παλαιάς. Εδώ μεγάλωσε ο πατέρας μου, εδώ ήταν και τα δικά μου καλοκαίρια, εδώ ο πρώτος ενθουσιασμός εκείνων των “γκράφιτι” (υπογραφές, ημερομηνίες και ονόματα των περιηγητών της εποχής του πύργου) πάνω στο μνημείο. Ένα κτίριο λεύκωμα, που δεν είχε την ίδια τύχη με το “ξαδερφάκι” του, τη βίλα Ιλίσια στην Αθήνα», λέει με παράπονο.

Μας θυμίζει ότι ο πύργος ανήκε ώς το 2002 στο υπουργείο Πολιτισμού, έπειτα παραχωρήθηκε στον Δήμο Πεντέλης και από το 2010 στο ΤΑΙΠΕΔ, ενώ μεταφέρει τον φόβο των κατοίκων ότι ο χώρος, που φιλοξενεί εξαιρετικές δράσεις πολιτισμού, κινδυνεύει από χρήσεις που δεν συνάδουν με τη φυσιογνωμία του.

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή