Είχε την ευτυχία να δουλέψει με δασκάλους «παραμυθάδες». Με τους Κακριδή, Ανδρόνικο, Μπακαλάκη που «πάλευαν» με τα ευρήματά τους και...
Είχε την ευτυχία να δουλέψει με δασκάλους «παραμυθάδες». Με τους Κακριδή, Ανδρόνικο, Μπακαλάκη που «πάλευαν» με τα ευρήματά τους και δεν διακινδύνευαν εύκολες εικασίες όπως ότι «ο νεκρός είναι ο Αλέξανδρος» στην περίπτωση του τάφου της Αμφίπολης για τον οποίο τοποθετούνται πλείστοι αρχαιολόγοι. Η φοιτήτρια του Μανόλη Ανδρόνικου θυμάται πως έζησε την αγωνία του Φίλιππου. Θυμάται ακόμα τι έλεγε στους φοιτητές του που … μιλούσαν πολύ πριν μπει ο ομάδα στον τάφο:«Δεν θέλω να ακούω τέτοια, Τι σαχλαμάρες λέτε!»
Από το χθες στο σήμερα, η κυρία Δρούγου, λοιπόν, αποκλείει βάσει πηγών το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης να είναι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μιλά εξ’ όσων γνωρίζει για διαταραχή σκελετού και για το ότι μάλλον θα πάρει πολύς καιρός για να έχουμε τις πρώτες πληροφορίες για την ταυτότητα του νεκρού. Αναφέρει επίσης ότι στους περίπου 100 Μακεδονικούς τάφους που γνωρίζουμε στην ελληνική επικράτεια, μόνο 3 με 5 είναι ασύλητοι. Σύμφωνα με την κυρία Δρούγου η υψηλή κοινωνία έκαιγε τους νεκρούς της διότι αυτός ήταν ο πιο τιμητικός τρόπος ταφής ήδη από τα ομηρικά και τα γεωμετρικά χρόνια. Αρα δεν την εντυπωσιάζει που ο νεκρός της Αμφίπολης δεν έχει καεί αλλά ταφεί; «Μα, είναι αυτός ο νεκρός του τάφου της Αμφίπολης;…».
-Κυρία Δρούγου, σε πρόσφατη συνέντευξή σας έχετε πει ότι το μόνο σίγουρο είναι ότι ο νεκρός της Αμφίπολης δεν είναι ο Αλέξανδρος. Που το βασίζετε αυτό;
Το έχω ξαναπεί. Όλες μας οι πηγές., οι περιγραφές, όλα μας τα στοιχεία - και κινούμαστε με βάση μια επιστήμη – αποκλείουν μια τέτοια περίπτωση. Δεν υπάρχει καμία μαρτυρία. Τώρα εάν τρελαθούμε, εάν ανατραπούν τα πάντα, τότε ανατρέπεται η επιστήμη και το έχω πει και στο παρελθόν: όσο ζω θα ζήσω και μια τέτοια πάρα πολύ μεγάλη ανατροπή. Υπερασπίζομαι μια επιστήμη, την ιστορική επιστήμη και δεν υπάρχει καμία τέτοια περίπτωση. Κάτι τέτοιο μόνο τα χώματα δείχνουν και, συγχωρέστε με, τα χώματα δεν δείχνουν μια τέτοια περίπτωση.
- Έχετε πει επίσης ότι δεν είστε καθόλου αισιόδοξη ότι οι εξετάσεις DNA θα λύσουν το μυστήριο καθώς δεν υπάρχει βάση δεδομένων τέτοιων στοιχείων για να γίνουν συγκρίσεις.
Απ’ ότι μου εξήγησαν, συνάδελφοι γενετιστές, βιολόγοι, ανθρωπολόγοι, μου είπαν ότι όλες αυτές οι εξετάσεις είναι υπό προϋποθέσεις. Δηλαδή τα οστά να μην είναι καμένα, να μην έχουν μπει σε μη φιλικό περιβάλλον χώματος, να μην έχουν πιαστεί με τα χέρια. Μετά δεν ξέρουμε τη θέση αυτού του σκελετού. Τον είδαμε ποτέ αυτόν τον σκελετό; Κι αυτό που ειπώθηκε ότι άλλα κόκαλα ήταν εντός κι άλλα εκτός του τάφου, τι σημαίνει; Ότι υπάρχει διαταραχή του σκελετού. Εμείς οι αρχαιολόγοι όταν βλέπαμε ένα σκελετό, είχαμε μάθει εμπειρικά να λέμε κατά προσέγγιση αν ήταν άντρας ή γυναίκα. Δεν ανακοινώναμε, βέβαια, τίποτα. Αυτά για να συμβούν χρειάζονται μια πολύ εμπεριστατωμένη εργαστηριακή εξέταση. Ας μη λέμε ότι το DNA θα μας «πει» την ταυτότητα του νεκρού. Λες κι αύριο το πρωί οι οστεολόγοι θα μας πουν: «Αυτός είναι ο Αλέξανδρος!». Σας θυμίζω ότι η μεθοδολογία είναι η αγωνία της επιστήμης να προσεγγίσει την «αλήθεια». Εδώ στις ανασκαφές της Βεργίνας και έχουν περάσει τρεις «παρτίδες» ανθρωπολόγων…
- Αυτές οι παρτίδες έχουν καταλήξει σ’ ένα ενιαίο συμπέρασμα;
Μας ανέλυσαν πάρα πολύ καλά τα πράγματα και έγιναν πολλές προσπάθειες που φαίνονται ότι είναι σοβαρές. Υπάρχει μεγάλη πρόοδος στην αρχαιομετρία και τις φυσικές μεθόδους αλλά όλα αυτά «ζυμώνονται». Αυτό τι σημαίνει; Εγώ είμαι «ανοιχτή» να δεχτώ ότι συμπέρασμα μου δώσουν οι γεωλόγοι ή οι ανθρωπολόγοι αλλά αυτά είναι δουλειές εργαστηρίου.
- Ο σκελετός, δηλαδή, δεν πιστεύετε ότι θα λύσει το μυστήριο του τύμβου;
«Φυσικά και ο σκελετός δεν θα λύσει το μυστήριο του τύμβου. Δεν ξέρουμε που βρέθηκε…μισός μέσα μισός έξω. Εγώ αρνούμαι να κάνω εικασίες. Παίρνω τα βιβλία μου, τα ξεφυλλίζω, κάνω τις υποθέσεις μου αλλά δεν μου χρωστούν τίποτα οι άνθρωποι να με ακούν. Αν τους πω ότι ένα θραύσμα ενός πήλινου αγγείου έχει τεράστια σημασία θα με θεωρήσουν τρελή».
- Μια και το λέτε, έχετε πει επίσης ότι περισσότερα στοιχεία θα προκύψουν από μικροευρήματα…
Φυσικά και τα περισσότερα στοιχεία θα προκύψουν από τα μικροευρήματα. Αυτά, ούτως ή αλλιώς, χρονολογούν την επίχωση, δηλαδή, τη «συμπεριφορά» του χώματος. Κι αυτό, εφ’ όσον μπήκαν άνθρωποι εκεί, Μ’ αυτά τα δεδομένα θα μπορέσουμε να καταλάβουμε πότε μπήκαν. Και πόσοι μπήκαν.
- Περιμένατε ένα τέτοιο εύρημα, τον σκελετό του νεκρού, σε βάθος 1.60 μ. από τους σωζόμενους λίθους του τρίτου δαπέδου;
Εγώ το έχω πει ότι τα χώματα πάντα μας επιφυλάσσουν μια μικρή έκπληξη. Πήγα να καθαρίσω ένα τάφο που είχε σκάψει τον 19ο αιώνα ο Εζέ (σ.σ. ο γάλλος αρχαιολόγος που ερεύνησε τη Βεργίνα) και στα πέντε μέτρα – αν είναι δυνατόν! - βρήκαμε άλλο τάφο. Δίπλα περνούσαμε και δεν είχαμε πάρει χαμπάρι. …
- Βλέπετε μια αναντιστοιχία μεταξύ του μάλλον λιτού τάφου από πωρόλιθο και του μεγαλειώδους μνημείου του τύμβου Καστά της Αμφίπολης;
Δεν είναι αναντιστοιχία. Είναι ιστορική επαλληλία. Μην ξεχνάτε υπάρχει μια χρονική διαδικασία. Δηλαδή, κάποτε έγινε αυτό το μνημείο για κάποιους λόγους. Τώρα, τι έγινε νωρίτερα, τι αργότερα δεν ξέρουμε. Πρέπει να γνωρίζω την ανασκαφή για να σας πω. Ξέρετε, είχα την τύχη να είχα πολύ σπουδαίους δασκάλους «παραμυθάδες», με την έννοια της αφήγησης. Και ο Ανδρόνικος και ο Κακριδής και ο Μπακαλάκης, έλεγαν πράγματα και «ζωντάνευαν» τα ευρήματα αλλά δεν έκαναν ποτέ τέτοιες εικασίες (σ.σ. ο τάφος είναι του Αλέξανδρου). Και το λέω πάντοτε διότι πέρασα την αγωνία του Φιλίππου. Ο Μανόλης Ανδρόνικος ξεπέρασε τον μέσο όρο του αρχαιολόγου διότι είχε την τόλμη να κάνει ένα βήμα παρακάτω με βάση ένα ασύλητο τάφο (τα ευρήματα τα είχαμε μπροστά στα μάτια μας!). Ακόμα κι εάν ήμουν ένας αρχαιολόγος απ’ αυτούς που βγαίνουν και μιλούν συνέχεια δεν θα τολμούσα να προτείνω τον Φίλιππο. Και ξέρω το βάσανο που πέρασε νύχτες και μέρες εκεί. Κι όταν εμείς, οι φοιτητές του, τα παιδιά του, είδαμε την περίφημη τοιχογραφία του κυνηγιού, αρχίσαμε να λέμε διάφορα για τις μορφές. Λέγαμε, δηλαδή, (σημειώστε τότε κυκλοφορούσε η εφημερίδα «Μακεδονία» του Βελλίδη στη Θεσσαλονίκη και πάνω στον τίτλο είχε δυο πορτραίτα – δυο προφίλ τον Αλέξανδρο και τον Φίλιππο): «Αχ, αυτή η μορφή μοιάζει με το Φίλιππο». Κι έλεγε ο Ανδρόνικος:«Δεν θέλω να ακούω τέτοια, Τι σαχλαμάρες λέτε!». Το πάλευε. Και μετά μπήκαμε εντός του τάφου, είδαμε τα ευρήματα, την κεραμεική. Είναι η ανθρωπιά που έχει αυτή η δουλειά, η ανθρωποσύνη…».
- Σε Μακεδονικούς τάφους είναι συχνή η εύρεση σκελετών; Η καύση ή η ταφή ήταν η πιο συνήθεις πρακτική σε Μακεδονικούς τάφους;
«Από τους 100 Μακεδονικούς που γνωρίζουμε ξέρουμε σε όλη την επικράτεια υπάρχουν ασύλητοι 3 με 5. Όλοι οι άλλοι είναι συλημένοι. Στους κιβωτιόσχημους που υπάρχουν μεγάλοι και εντυπωσιακοί νομίζω ότι η πλειονότητα είναι καύσεις. Αλλά για τους συλημένους δεν μπορείς να πεις κάτι. Είναι σκόρπια τα πράγματα. Καμιά φορά οι τυμβωρύχοι αν είναι καλό το αγγείο, παίρνουν μαζί τους την τεφροδόχο και φεύγουν. Φαίνεται, ωστόσο, ότι η υψηλή, η παραδοσιακή κοινωνία έκαιγε τους νεκρούς της διότι αυτός ήταν ο πιο τιμητικός τρόπος ταφής ήδη από τα ομηρικά χρόνια. Και στη Αθήνα από τα γεωμετρικά χρόνια, οι γεωμετρικές ταφές είναι κατά κανόνα πυρές.
- Άρα δεν σας εντυπωσιάζει που ο νεκρός της Αμφίπολης δεν έχει καεί αλλά ταφεί;
Μα, είναι αυτός ο νεκρός του τάφου της Αμφίπολης;…
- Πόσο χρόνο θα πάρει, σύμφωνα με την άποψή σας, να έχουμε τις πρώτες πληροφορίες για την ταυτότητα του νεκρού;
Αν εννοείται από την ανασκαφή, νομίζω ότι θα πάρει πολύς καιρό. Εξαρτάται από τα χέρια και τα μυαλά που θα δουλέψουν και τα χρήματα που θα διατεθούν.
- Πιστεύετε γενικά ότι θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε με ακρίβεια το θέμα της χρονολόγησης;
Εάν έχουν ευρήματα από την ανασκαφή, κι εννοώ από τις επιχώσεις, μπορεί να δοθεί η χρονολόγηση με καλύτερη προσέγγιση.
Πηγή: Κ. Λυμπεροπούλου, The TOC
Δεν υπάρχουν σχόλια