Τα μνημεία της Ελλάδος ταξιδεύουν στη Βοστώνη με τον φακό του Μακέιμπ

Αριστερά, η Ακρόπολη όπως φαινόταν από τον Ναό του Ολυμπίου Διός. Δεξιά, ο Ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Μπορώ να φανταστώ τη σκηνή ό...

Αριστερά, η Ακρόπολη όπως φαινόταν από τον Ναό του Ολυμπίου Διός.
Δεξιά, ο Ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο.

Μπορώ να φανταστώ τη σκηνή όπου ο Μπομπ Μακέιμπ πρωτοείδε τα αρχαιολογικά μας μνημεία μέσα από τον φακό της Ρόλιφλεξ μηχανής του. 

Ήταν το σωτήριο έτος του 1954 και εκείνος, φοιτητής ακόμα στις ΗΠΑ, πρωτοεπισκεπτόταν τη χώρα μας, για την οποία δεν γνώριζε πολλά. Έκτοτε, η ερωτική του σχέση με τον τόπο μας επηρέασε και τη φωτογραφία του.

Επέστρεψε ξανά και ξανά, όργωσε τα νησιά και τη στεριά, τράβηξε μερικές από τις ωραιότερες λήψεις τοπίων, ιστορικών καταλοίπων, κατοίκων: ναοί, τείχη, τάφοι, με την ανθρώπινη παρουσία και με τη θάλασσα ή την ενδοχώρα στο φόντο, συνέθεσαν ένα αφήγημα. Δικό του και δικό μας. Χαμένο πια. Θολό από το πέρασμα του χρόνου και από τις παρεμβάσεις που αλλοίωσαν αυτή την ανέγγιχτη ομορφιά που πρωταγωνιστεί στις φωτογραφίες του.

Μπορώ να φανταστώ τον Μπομπ Μακέιμπ ξανά, πριν από μερικές ημέρες στο σπίτι του στην Πλάκα, να συσκευάζει προσεκτικά 36 ασπρόμαυρες φωτογραφίες μεγάλων διαστάσεων, από το 1954 και το 1955, στις οποίες έχει απαθανατίσει τα μνημεία μας. Παραλήπτης τους είναι το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αμερικής, ο πιο σεβαστός θεσμός σε αυτό το επιστημονικό πεδίο στις ΗΠΑ, ιδρυθείς το 1879.

Η δουλειά του Μακέιμπ θα εκτεθεί σε ένα ξεχωριστό αφιέρωμα που ετοιμάζει για τις 4 Ιανουαρίου το Ινστιτούτο στη Βοστώνη για την ετήσια πανηγυρική συνεδρίασή του. Με αυτόν τον τρόπο θα τιμήσει τα 180 χρόνια της δικής μας Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, που πήρε σάρκα και οστά το 1837, λίγα χρόνια μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Για την Εταιρεία και τον φωτογράφο θα μιλήσει ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Σινσινάτι, Αντώνης Κοτσώνας.

Αναδρομή σε μια Ελλάδα όπου το φως ήταν πιο διαυγές και έτσι τα μνημεία έμοιαζαν να κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση στα μάτια μας. Να, μια ακριβής περιγραφή για τις ενότητες του Μακέιμπ, που ψηλαφεί μια ιδιαίτερη συνθήκη: ο φωτογράφος και το θέμα του ταιριάζουν πολύ. Πανάρχαια σπαράγματα, έτοιμα να δεχθούν τον θαυμασμό ενός νέου ανθρώπου που τα ανακαλύπτει εκείνη τη στιγμή, με τη φρεσκάδα ενός βλέμματος που δεν τα έχει αντικρίσει ποτέ.

Ο Αμερικανός είχε μια σπάνια τύχη. Από τότε που ξεκίνησε να αγαπά την Ελλάδα μέχρι σήμερα, έχουν δει το φως εξαιρετικής ομορφιάς ευρήματα από την αρχαιολογική σκαπάνη: ο προϊστορικός οικισμός στο Ακρωτήρι της Θήρας, οι τάφοι της Βεργίνας ακόμα και ο τάφος του Γρύπα Πολεμιστή που πρόσφατα εντοπίστηκε στην Πύλο. Η φωτογραφία συμβάδιζε με την αρχαιολογία, φέρνοντάς μας στο επίκεντρο της έρευνας. Ταυτόχρονα, ο Μακέιμπ είχε και μια «ατυχία».

Πρωτογνώρισε ένα παρθένο μέρος, μακριά από τη λαίλαπα του τουρισμού, αθώο και ατόφιο, για να το δει σιγά σιγά να «μολύνεται» από τις νευρώσεις του σύγχρονου κόσμου. Κάπως έτσι οι φωτογραφίες του συμβάδιζαν επίσης με την καταστροφή. Και ως σιωπηλοί μάρτυρες μιας άλλης εποχής, έχουν τη δική τους αξία. Aποτελούν και αυτές «ευρήματα» της Ελλάδας των σιωπηλών καιρών.

Πηγή: Μ. Πουρναρά, Καθημερινή