Όταν ο Όθωνας στα 1834 επανίδρυσε τη νέα Σπάρτη πάνω στον χώρο της αρχαίας πόλης, έβαζε (χωρίς να το γνωρίζει), εκ μέρους των σπαρτι...
Όταν ο Όθωνας στα 1834 επανίδρυσε τη νέα Σπάρτη πάνω στον χώρο της αρχαίας πόλης, έβαζε (χωρίς να το γνωρίζει), εκ μέρους των σπαρτιατών, ένα στοίχημα με την Ιστορία, αν –δηλαδή– η νέα πόλη θα μπορούσε να συμβιώσει αρμονικά με την παλιά, σεβόμενη την Ιστορία, τα μνημεία και την κληρονομιά των προγόνων.
Δυστυχώς το στοίχημα αυτό χάθηκε πολύ γρήγορα (και συνεχίζει να χάνεται), αφού η νέα πόλη «έθαψε» παραπάνω απ’ όσο «εδικαιούτο» την παλιά και οι νέοι σπαρτιάτες «εποικιστές» της α’ 100ετίας κατέστρεψαν συνειδητά πολλά μνημεία, προκειμένου να αποκομίσουν οικοδομικό υλικό ή «στολίσματα» για τις οικοδομές τους. Βέβαια, δεν έλειψαν κι εκείνοι που, με τα ευρήματα των ανασκαφών των θεμελίων της νέας Σπάρτης, δημιούργησαν ολόκληρες ιδιωτικές συλλογές αρχαίων, των οποίων την τύχη κανείς δεν γνωρίζει.
Το πρόβλημα της λεηλασίας και καταστροφής των αρχαίων ήταν, τότε, πανελλήνιο κι επειδή η φροντίδα της ολιγομελούς κρατικής αρχαιολογικής υπηρεσίας για τα αρχαία δεν ήταν επαρκής, μια ομάδα λογίων και πολιτικών ίδρυσε, στις 6 Iανουαρίου 1837, με την πρωτοβουλία του πλουσίου εμπόρου Kωνσταντίνου Mπέλιου, την εν Aθήναις Aρχαιολογική Eταιρεία, η οποία είχε ως σκοπό την ανεύρεση, αναστήλωση και συμπλήρωση των αρχαίων της Eλλάδας.
Στη Σπάρτη, η «εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία» όρισε ως συνεργάτη της («απόστολο») τον έφορο Παναγιώτη Σταματάκη από την Βαρβίτσα Λακωνίας, ο οποίος έδειξε μεγάλη δραστηριότητα και οι ενέργειές του είχαν εξαιρετικά αποτελέσματα ως προς τη διάσωση και φύλαξη των αρχαίων. Μια από τις πρώτες και σπουδαίες ενέργειες του Π. Σταματάκη ήταν ν’ αρχίσει τη συγκέντρωση των διάσπαρτων αρχαιολογικών ευρημάτων, σχηματίζοντας ένα υποτυπώδες μουσείο σε οικία, την οποία είχε ενοικιάσει για τον σκοπό αυτό η δημαρχία Σπάρτης. Και δεν ήταν μόνον αυτό: Ο Π. Σταματάκης κατάφερε να ευαισθητοποιήσει ικανό αριθμό σπαρτιατών που κατείχαν αρχαία στα σπίτια τους, οι οποίοι (προς τιμήν τους) τα παρέδωσαν στον Σταματάκη για τον σχηματισμό του μουσείου Σπάρτης.
Οι προσπάθειες του Π. Σταματάκη οδήγησαν, τελικά, στην ανέγερση του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης, το οποίο ολοκληρώθηκε στις 23 Ιανουαρίου 1876 και δέχθηκε, αρχικά, την αρχαιολογική συλλογή των 288 αρχαίων αντικειμένων που είχε συγκεντρώσει από το 1872, με πολύ αγώνα, ο ίδιος.
Η ανακοίνωση της «εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας» που δημοσιεύθηκε στην αθηναϊκή εφημερίδα Παλιγγενεσία, στις 4 Ιουλίου 1872, είναι χαρακτηριστική και αποκαλυπτική:
«Γνωστόν είναι, ότι η εν Αθήναις αρχαιολογική εταιρία προ τινος καιρού έπεμψεν ειδικούς αποστόλους προς επιθεώρησιν των εν ταις επαρχίαις του βασιλείου αρχαίων, τα οποία πολλαχώς ημελούντο ή εβλάπτοντο. Προσεχώς θέλουν ανακοινωθή εις τους φιλάρχαιους διά της επετείου εκθέσεως της εταιρίας, όσα υπέρ των αρχαίων εγένοντο εις διάφορα μέρη της Ελλάδος.
Σήμερον δε αναγγέλλομεν, ότι διά της επιμελείας του νυν εν Σπάρτη ενεργούντος αποστόλου της εταιρίας, Π. Σταματάκη ήρχισεν εκεί να σχηματίζεται δημοτικόν μουσείον, εις ο εφιλοτιμήθησαν πολλοί των κατοίκων να προσενέγκωσι διαφόρους αρχαιότητας, ας είχον εν ταις οικίαις των. Ούτω συναγόμεναι αύται επί το αυτό, γίνονται ευπρόσιτοι εις την μελέτην εγχωρίων και ξένων, εξ ου και η δημαρχία Σπάρτης και προθύμως κατέβαλε το ενοίκιον της οικίας, εις ο τα αρχαία συνήχθησαν. Δημοσιεύοντες κατωτέρω τα ονόματα των εν Σπάρτη προσενεγκόντων αρχαία προς έπαινον των, ευχόμεθα και εν άλλοις δήμοις το καλόν έργον να εύρη μιμητάς.
Προσέφεραν αρχαία εις το μουσείον Σπάρτης οι εξής:
– Μελετης Ρουσόπουλος, δικηγόρος: αγαλμάτιον Αφροδίτης ακέφαλον. Τμήμα αναγλύφου αναθηματικού. Μικρόν λέοντα μαρμάρινον σώον. Δύο κορμούς αγαλμάτων.
– Νικήτας Ζαχαρόπουλος, λοχαγός: ανάγλυφον αναθηματικόν παριστάνον τους Διοσκούρους. Άγαλμα ακέφαλον. Κορμόν αγάλματος. Κεφαλήν αγάλματος μαρμαρίνην.
– Αικατερίνη Νεωνέλλη: Εξ λίθους ενεπιγράφους. Κεφαλήν αγάλματος μαρμαρίνην σώαν.
– Δημοσθένης Ματάλας: Θρόνον μαρμάρινον ενεπίγραφον. Λίθον ενεπίγραφον. Κορμόν μικρού αγαλματίου μαρμαρίνου. Δύο λίθους ενεπιγράφους.
– Ν. Λεώπουλος: Λίθον ενεπίγραφον.
– Δ. Κρεββατάς: Κεφαλήν μαρμαρίνην σώαν.
– Ιωάννης Ιατρίδης: Βάθρον αγάλματος ενεπίγραφον.
– Δ. Ν. Μανουσάκης: Ανάγλυφον αρχαιώτατον. Λάρνακα έχουσαν ανάγλυφα. Τμήμα λάρνακος, έχον ανάγλυφον γυναίκα.
– Ηλίας Βραχνός, δικηγόρος: Αγαλμάτιον πήλινον αρχαίον. Πλίνθον γραπτήν κατά τρεις μικράς πλευράς.
– Κυριάκος Κυριαζόπουλος, έμπορος: Λίθον ενεπίγραφον. Κεφαλή λέοντος (υδρορροήν). Αγαλμάτιον χάλκινον σώον.
– Γ. Κοντοηλιόπουλος: Βάθρον ενεπίγραφον. Μικρόν ανάγλυφον αναθηματικόν. Κεφάλην λέοντος (υδρορροήν). Κορμόν μικρόν αγαλματίου. Λίθον ενεπίγραφον. Πόδα γυναικός (Αφροδίτης) μετά παρακειμένου δελφίνος.
– Ιωάννης Κορφιωτάκης: Λίθον ενεπίγραφον.
– Αναστάσιος Κορφιωτάκης, βουλευτής: Προτομήν μαρμαρίνην. Άγαλμα μετά κεφαλής άνωθεν της οσφύος. Σκεύος μαρμάρινον. Τμήμα λίθου σώζον δύο υδρίας.
– Δημήτριος Φικιώρης, έμπορος: Δύο λίθους ενεπιγράφους. Κεφαλήν Διονύσου πωγωνοφόρου, μεγάλην.
– Κωνσταντίνος Σαλτάφερος: Δύο κορμούς αγαλμάτων.
– Αντώνιος Φουστάνος, ειρηνοδίκης: Λίθον ενεπίγραφον. Κεφαλήν μαρμαρίνην. Πόδα αγάλματος συμφυή μεταβάσεως [sic]. Τμήμα λίθου έχον ανάγλυφον κεφαλήν λέοντος.
– Α. Συνωκύδης, σχολάρχης: Κορμόν αγάλματος. Βωμίσκον ραβδωτόν.
– Χρήστος Σακελλαρόπουλος: Κεφαλήν ανδρός (Απόλλωνος) μαρμαρίνην. Τμήμα λίθου ενεπιγράφου. Βωμίσειον κυλινδρικόν.
– Ν. και Ι. Ιατράκου: Κεφαλήν μαρμαρίνην. Βωμόν τετράγωνον φέροντα βούκρανα. (Εκ του γραφείου της εν Αθήναις αρχαιολ. εταιρίας)
(Εφημερίς Αθηνών Παλιγγενεσία, 04/07/1872)
Όταν (και αν) με το καλό ευοδωθούν οι προσπάθειες για την ανέγερση του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης, θα πρέπει οι αρμόδιοι της Πολιτείας να θυμηθούν ποιος αγώνας βρίσκεται πίσω από τη διάσωση της ιστορικής κληρονομιάς της αρχαίας Σπάρτης και να δώσουν στο νέο μουσείο, δικαιωματικά και εις ένδειξη ευγνωμοσύνης, τιμής και αναγνώρισης, το όνομα του Παναγιώτη Σταματάκη.
«Τοις δε δι’ αρετήν περιποιησαμένοις δόξαν, αι πράξεις άπαντα τον αιώνα μνημονεύονται διαβοώμεναι τω θειοτάτω της ιστορίας στόματι»
Διόδωρος Σικελιώτης
Πηγή: Β. Μητράκος, LaconiaLive
Δεν υπάρχουν σχόλια