Αρχαία πηγάδια στους Δρόμους του Ώρου

Ευρήματα από το Τελ Ελ Κέντουα.  [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου] Αρχαία πηγάδια στη θέση Τελ Ελ Κέντουα (Tel El K...

Ευρήματα από το Τελ Ελ Κέντουα.
 [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου]

Αρχαία πηγάδια στη θέση Τελ Ελ Κέντουα (Tel El Kedwa ή Tell Qedwa) στο Βόρειο Σινά αποκάλυψε αιγυπτιακή αρχαιολογική αποστολή με επικεφαλής τον καθηγητή Ραμαντάν Χέλμι (Ramadan Helmy), Διευθυντή Αρχαιοτήτων του Βορείου Σινά, στο πλαίσιο του Αναπτυξιακού Έργου Σινά 2021-2022. Η θέση ταυτίζεται με σταθμό στους Δρόμους του Ώρου, την αρχαία οδό που ένωνε την Κοιλάδα του Νείλου με την Παλαιστίνη.

Σύμφωνα με τον δρα Μουστάφα Ουαζίρι, Γενικό Γραμματέα του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων, πρόκειται για την «πρώτη φορά που αποκαλύπτονται φαραωνικά πηγάδια νερού σε μια περιοχή για την οποία υπάρχουν γραπτές αναφορές από τη φαραωνική εποχή». Συγκεκριμένα, στα ανάγλυφα του φαραώ Σέτι Α’ (19η Δυναστεία, αρχές 13ου αι. π.Χ.) στον τοίχο της υπόστυλης αίθουσας του Ναού του Καρνάκ όπου αποδίδεται τοπογραφικά η αρχαία στρατιωτική οδός προς την Παλαιστίνη, πολλοί σταθμοί αναφέρονται με βάση τα πηγάδια που υπήρχαν εκεί. Ο δρ Ουαζίρι επισημαίνει ότι αποκαλύφθηκαν πέντε πηγάδια έξω από τα τείχη του φρουρίου της Τελ Ελ Κέντουα, σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από κίτρινη άμμο. Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι η εγκατάσταση καταστράφηκε σκόπιμα –εκτός από ένα πηγάδι– ίσως για να μην χρησιμοποιηθεί από εισβολείς κατά την περίοδο της περσικής εισβολής.

Ευρήματα από το Τελ Ελ Κέντουα.
 [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου]

Ευρήματα από το Τελ Ελ Κέντουα.
 [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου]

Ο δρ Αϊμάν Ασμάουι (Ayman Ashmawi), επικεφαλής του Τομέα Αιγυπτιακών Αρχαιοτήτων στο Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων, εξήγησε ότι το μόνο σωζόμενο πηγάδι κατασκευάστηκε με ασυνήθιστο τρόπο, καθώς ήταν σκαμμένο σε κίτρινη άμμο και κεραμικοί δακτύλιοι τοποθετήθηκαν ο ένας πάνω στον άλλον ώστε να καλύψουν τα εσωτερικά του τοιχώματα. Κάθε δακτύλιος έχει διάμετρο περίπου ένα μέτρο και έχει τρία πλαϊνά ανοίγματα που βοηθούν στην κατάβαση και στην ανάβαση από το πηγάδι. Η αποστολή ανέσκαψε και κατέβηκε σε βάθος λίγο πάνω από τρία μέτρα, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την τεκμηρίωση 13 δακτυλίων και πολλών αγγείων που χρονολογούνται από την 26η Δυναστεία (Σαϊτική περίοδο).

Όσον αφορά τα αποτελέσματα των ανασκαφών μέσα στο φρούριο, η δρ Νάντια Χαντέρ (Nadia Khader), επικεφαλής του Κεντρικού Τμήματος Αρχαιοτήτων της Κάτω Αιγύπτου, ανέφερε την αποκάλυψη χώρου αποθήκευσης, μήκους περίπου 12 μ. και πλάτους 4 μ., όπου ήρθαν στο φως αγγεία τοποθετημένα το ένα πάνω στο άλλο. Στη θέση εντοπίστηκαν επίσης κατάλοιπα κλιβάνων από τα μέσα της Σαϊτικής περιόδου, οι οποίοι πιθανόν να ανήκαν σε μεταλλουργικό εργαστήριο. Στον χώρο βρέθηκαν κυκλικά τμήματα εξαρτημάτων από κράμα χαλκού, καθώς και κεραμικά τμήματα από φυσερά τα οποία χρησιμοποιούνταν στις διεργασίες τήξης.

Από την πλευρά του, ο δρ Χισάμ Χουσεΐν, Γενικός Διευθυντής Αρχαιοτήτων Σινά, τόνισε ότι το Τελ Ελ Κέντουα ανήκει στους σημαντικότερους χώρους της αιγυπτιακής στρατιωτικής αρχιτεκτονικής της 26ης δυναστείας (Σαϊτικής περιόδου) στο Βόρειο Σινά.

Ευρήματα από το Τελ Ελ Κέντουα.
 [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου]

Ευρήματα από το Τελ Ελ Κέντουα.
 [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου]

Οι Δρόμοι του Ώρου, με μήκος 220 χλμ., είναι μια από τις παλαιότερες διαδρομές στο Σινά, που συνδέει την Αίγυπτο με την Παλαιστίνη. Η ενεπίγραφη ανάγλυφη παράσταση του φαραώ Σέτι Α’ στον εξωτερικό βόρειο τοίχο της υπόστυλης αιθουσας στον ναό του Καρνάκ είναι η κύρια πηγή για τον δρόμο αυτό, ο οποίος ξεκινούσε από τη θέση Tζάρου (σημερινό Τελ Χέμπουα Ι) και συνέχιζε μέχρι και τη σημερινή Γάζα, με μια σειρά φρουρίων και πηγαδιών κατά μήκος του, να τον ορίζουν και να τον προστατεύουν. Οι προσπάθειες των αρχαιολόγων να ταυτίσουν τοπόσημα που αναφέρονται στην παράσταση με πραγματικές θέσεις στο Σινά και την Παλαιστίνη μετρούν ήδη έναν αιώνα και συνεχίζονται όσο αποκαλύπτονται νέα ευρήματα κατά μήκος του αρχαίου δρόμου. Να σημειωθεί ότι το Τελ Eλ Κέντουα έχει ταυτιστεί κατά μία άποψη με τη θέση που αναφέρεται στα ανάγλυφα ως «Κατοικία του Λιονταριού». Τα φετινά ευρήματα πάντως, προερχόμενα από μια περίοδο πολύ μεταγενέστερη από εκείνη του φαραώ Σέτι Α’, μαρτυρούν τη συνέχεια της χρήσης του χώρου.

Πηγή: Αρχαιολογία και Τέχνες