Η εικόνα «Μνηστεία της αγίας Αικατερίνης» προέρχεται από την Ι. Μ. Γενεσίου Θεοτόκου Δραμεσιών, στην κοιλάδα της Δωδώνης. Πρόκειται για δυτι...
Η εικόνα «Μνηστεία της αγίας Αικατερίνης» προέρχεται από την Ι. Μ. Γενεσίου Θεοτόκου Δραμεσιών, στην κοιλάδα της Δωδώνης. Πρόκειται για δυτικό θρησκευτικό έργο πολωνικών εργαστηρίων γύρω στο 1500 με μεταγενέστερο πλαίσιο του 1698.
Η παράσταση αποδίδεται σε δύο επίπεδα. Στο άνω απεικονίζεται από το βίο της αγίας το επεισόδιο του οράματος του μυστικού αρραβώνα της με το Χριστό. Ο Χριστός, ως γυμνό εύσαρκο νήπιο στην αγκαλιά της Παναγίας, στρέφεται προς τα αριστερά και τείνει με το δεξί του χέρι δαχτυλίδι προς τη γονατισμένη αγία, η οποία απλώνει το δεξί της χέρι, για να το λάβει. Στο κάτω τμήμα απεικονίζονται τα δεόμενα μέλη μιας οικογένειας ή ομάδας. Ανάμεσα στα δύο επίπεδα υψώνεται δισκοπότηρο, πάνω από το οποίο αιωρείται ένσταυρη όστια.
Το έργο παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον τόσο λόγω του σύνθετου περιεχομένου του, με την απόδοση της ιδιωτικής ευλάβειας με αναθηματικό και ευχαριστιακό χαρακτήρα, όσο και εξαιτίας του αμιγώς δυτικού στυλ του θέματος, εισαγμένου, όμως, σε ένα καθαρά ορθόδοξο περιβάλλον. Το θέμα, εξαιρετικά διαδεδομένο στη δυτική τέχνη, δεν έτυχε της ίδιας ανταπόκρισης στην εικονογραφία της ορθόδοξης Ανατολής, όπου περισσότερο αγαπητός ήταν ο τύπος της ένθρονης αγίας. Ωστόσο, η εικόνα εντάχθηκε μάλλον ομαλά, δεδομένης της λατρείας της αγίας στην Ήπειρο και της αδιάκοπης μέχρι σήμερα λειτουργίας του μετοχίου της μονής Σινά επ’ ονόματι της αγίας στα Ιωάννινα από τον 17οαι.
Η μνηστεία της αγίας Αικατερίνης αποτελεί αλληγορία της πνευματικής μνηστείας της ευσεβούς ψυχής με το Θεό, η οποία με το βάπτισμα αποβάλλει τον παλαιό άνθρωπο και ενδύεται αδιάφθορη στολή, χαρακτηριστική, δε, λεπτομέρεια το δαχτυλίδι, αποτελεί το σύμβολό της. Με το δαχτυλίδι η αγία Αικατερίνη θεωρείται άφθορη και αιώνια νύμφη του Χριστού, καλούμενη να τηρήσει με ακρίβεια την αμοιβαία υπόσχεση και να μη λάβει ποτέ επίγειο νυμφίο.
Κατά την τελευταία περίοδο της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας (1ος αι. π.Χ.) η χρήση του απλού σιδερένιου δαχτυλιδιού, χωρίς πετράδι, εισήχθη στην τελετή του αρραβώνα. Χρυσά δακτυλίδια αρραβώνα μνημονεύονται από το β΄ μισό του 2ου αι. και προσφέρονταν από το γαμπρό προς επιβεβαίωση του συναπτόμενου γαμήλιου δεσμού.
Στο χριστιανισμό, τα δαχτυλίδια αποτελούν συστατικό στοιχείο της λειτουργίας του αρραβώνα. Κατά το Ευχολόγιο, τα δύο δακτυλίδια των μελλονύμφων τοποθετούνται στο δεξί τμήμα της αγίας Τράπεζας. Αρχικά, αυτό για τον άντρα ήταν χρυσό και για τη γυναίκα αργυρό, με το μεν πρώτο να επέχει τη θέση του ήλιου, το δε άλλο της σελήνης, συμβολισμός του ετερόφωτου της σελήνης και της έλξης του φωτός της από τον ήλιο. Σήμερα και τα δύο δαχτυλίδια είναι χρυσά.
Ελένη Μίχου, αρχαιολόγος
Φορητή εικόνα/ 1500 (κατασκευή), 1698 (τοποθέτηση στη Μονή Δραμεσιών)/Ιερά Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου Δραμεσιών/Π.Ε. Ιωαννίνων
ύψος: 0,97μ., πλάτος: 0,72μ., πάχος: 0,03μ.
Αρ. Ευρετηρίου: ΔΡ1, δημοσιευμένο
Βιβλιογραφία:
Τριανταφυλλόπουλος, Δ. 1999. «Από τον θρησκευτικό πίνακα στη λατρευτική εικόνα. Μία περίπτωση από την Ήπειρο.» ΔΧΑΕ, Περίοδος Δ΄, Τόμος 20: 351-364.
Μωραΐτης, Δ. 1964. «Γάμος (Λειτουργική – Ηθική), 2. Οι δακτύλιοι», Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, 4ος Τόμος. 215 – 216. Αθήνα: Αθ. Μαρτίνος.
Δράση «ΕΧΩ ΜΙΑ ΑΠΟΡΙΑ». Στο leptomeries100@gmail.com μπορείτε να στείλετε κάποιο ερώτημα για το πιο πάνω εύρημα-έκθεμα και ο/η αρχαιολόγος συντάκτης/τρια του λήμματος θα σας απαντήσει με περισσότερες πληροφορίες σε εύθετο χρόνο. Ευχαριστούμε για τη συμμετοχή σας!
Πηγή: Ε. Μίχου, Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων
Δεν υπάρχουν σχόλια