Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μία άγνωστη αρχαία γλώσσα 3.000 ετών

Αρχαιολογικές έρευνες στη Μέση Ανατολή αποκαλύπτουν πώς ένας χαμένος αρχαίος πολιτισμός χρησιμοποίησε μία άγνωστη γλωσσολογία για να προωθήσ...

Αρχαιολογικές έρευνες στη Μέση Ανατολή αποκαλύπτουν πώς ένας χαμένος αρχαίος πολιτισμός χρησιμοποίησε μία άγνωστη γλωσσολογία για να προωθήσει τον πολυπολιτισμικότητα και την πολιτική σταθερότητα. Οι πρωτοποριακές ανακαλύψεις ρίχνουν επίσης νέο φως στο πώς λειτουργούσαν οι πρώιμες αυτοκρατορίες.

Οι συνεχιζόμενες ανασκαφές στην Τουρκία στα ερείπια της αρχαίας πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας των Χετταίων, αποφέρουν αξιοσημείωτα στοιχεία ότι οι δημόσιες υπηρεσίες της αυτοκρατορίας περιελάμβανε ολόκληρα τμήματα που ήταν πλήρως ή εν μέρει αφιερωμένα στην έρευνα των θρησκειών των λαών.

Τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι, στην 2η χιλιετία π.Χ, οι ηγέτες των Χετταίων είπαν στους δημοσίους υπαλλήλους τους να καταγράψουν τις θρησκευτικές λειτουργίες και άλλες παραδόσεις των υποδουλωμένων λαών, γράφοντάς τες στις αντίστοιχες τοπικές γλώσσες τους (αλλά σε Χεττιτική γραφή)  έτσι ώστε αυτές οι παραδόσεις να μπορέσουν να διατηρηθούν και να ενσωματωθούν στο εξαιρετικά πολυπολιτισμικό θρησκευτικό σύστημα της αυτοκρατορίας.

Μέχρι σήμερα, οι ειδικοί σε αρχαίες γλώσσες έχουν ανακαλύψει ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι των Χετταίων διατήρησαν και κατέγραψαν θρησκευτικά έγγραφα από τουλάχιστον πέντε εθνοτικές υποδουλωμένες ομάδες.

Μία από τις πύλες της πόλης Χατούσσα. Τα δύο πέτρινα λιοντάρια τοποθετήθηκαν εκεί για να διώξουν το κακό. Ο ρόλος τους ήταν να προστατεύουν τους ανθρώπους [Credit: Daniel Schwemer]

Το τελευταίο παράδειγμα αποκαλύφθηκε μόλις πριν από δύο μήνες. Αποδείχθηκε ότι ήταν γραμμένο σε μια προηγουμένως άγνωστη γλώσσα της Μέσης Ανατολής που είχε χαθεί για έως και 3.000 χρόνια.

Έπειτα από δεκαετίες, περίπου 30.000 ολοκληρωμένα και αποσπασματικές πήλινες πινακίδες έχουν ανακαλυφθεί στα ερείπια της αρχαίας πρωτεύουσας των Χετταίων, της Χαττούσας (σήμερα γνωστής ως Bogazkoy) περίπου 100 μίλια ανατολικά της σημερινής πρωτεύουσας της Τουρκίας, της Άγκυρας.

Η συντριπτική πλειοψηφία γράφτηκε στην κύρια γλώσσα της αυτοκρατορίας – την Χεττιτική. Ωστόσο, οι γραμματείς της κυβέρνησης των Χετταίων έγραψαν περίπου το 5% από αυτά πλήρως ή εν μέρει στις γλώσσες των υποδουλωμένων εθνοτικών ομάδων της αυτοκρατορίας – λαών όπως οι Λούβιοι (Luwians), οι Palaians, οι Χάττι (Hattians) και οι Χουρρίτες (Hurrians).

Η πρόσφατα ανακαλυφθείσα γλώσσα, η οποία καταγράφηκε από κυβερνητικούς γραμματείς (και ήταν προηγουμένως άγνωστη στους σύγχρονους ακαδημαϊκoύς) ονομάζεται Kalasmaic – επειδή φαίνεται να μιλήθηκε από έναν υποδουλωμένο λαό σε μια περιοχή που ονομάζεται Κάλασμα (Kalasma) στα βορειοδυτικά σύνορα της αυτοκρατορίας.

Η ανακάλυψη υποδηλώνει ότι ακόμη και οι πιο άσημες γλώσσες στην αυτοκρατορία καταγράφονταν, μελετήθηκαν και διατηρήθηκαν σε γραπτή μορφή. Αυτό με τη σειρά του αυξάνει την πιθανότητα να ανακαλυφθούν άλλες «μικρές» άγνωστες γλώσσες της Μέσης Ανατολής, καταγεγραμμένες σε πήλινες πινακίδες των Χετταίων.

Οι γραμματείς των δημόσιων υπηρεσιών της αυτοκρατορίας έγραψαν όλα τα χειρόγραφά τους σε μια Χεττιτική έκδοση μίας προϋπάρχουσας γραφής από την Μεσοποταμία (το αρχαιότερο σύστημα γραφής στον κόσμο) που ονομάζεται σφηνοειδής (cuneiform), η οποία αποτελείται από γραμμές σε σχήμα σφήνας που είναι διατεταγμένες σε ομάδες που αντιπροσωπεύουν συλλαβές.

Απόσπασμα κειμένου των Χετταίων σε σφηνοειδή γραφή που βρέθηκε στην πρωτεύουσα των Χετταίων, Χατούσσα.
[Credit: Bogazkoy Mission/Daniel Schwemer]

Η πλούσια γλωσσική ποικιλομορφία της αρχαίας Μέσης Ανατολής

Η περιοχή της Μέσης Ανατολής, που είναι σήμερα η Τουρκία, ήταν κατά την αρχαιότητα ιδιαίτερα πλούσια σε γλώσσες. Η γλωσσική διαφοροποίηση συχνά εξαρτάται από την τοπογραφία. Όσο περισσότερα βουνά και απομονωμένα συστήματα κοιλάδων, τόσο περισσότερες γλώσσες είναι πιθανό να αναπτυχθούν και να επιβιώσουν.

Επί του παρόντος, μόνο πέντε γλώσσες μειοψηφιών είναι γνωστές από την αυτοκρατορία των Χετταίων της Εποχής του Χαλκού – ωστόσο στην πραγματικότητα, δεδομένης της ορεινής τοπογραφίας, μπορεί κάλλιστα να υπήρχαν τουλάχιστον 30. Πράγματι, ακριβώς δίπλα στην αρχαία αυτοκρατορία των Χετταίων βρίσκονταν τα Καυκάσια όρη, μία περιοχή που μέχρι σήμερα έχει «δώσει» περίπου 40 γλώσσες.

Η Χεττιτική γλώσσα είναι η παλαιότερη επιβεβαιωμένη ινδοευρωπαϊκή γλώσσα στον κόσμο.

Οι παλαιότερες επιγραφές χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα π.Χ. Ως ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, σχετίζεται με τις περισσότερες σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες (συμπεριλαμβανομένων των αγγλικών) καθώς και με πολλές ασιατικές γλώσσες (συμπεριλαμβανομένων της ιρανικής γλώσσας και των Χίντι). Παρά την διαφορά 3.000 ετών, η αρχαία Χεττιτική γλώσσα και τα σύγχρονα αγγλικά έχουν δεκάδες κοινές λέξεις.

Για παράδειγμα, η χεττιτική λέξη για το νερό ήταν «watar». Η λέξη «duttar» ήταν το κύριο μέρος της χεττιτικής λέξης για την κόρη. Το κρασί ήταν «wiyana», ενώ το «card» ήταν καρδιά ή καρδιακός και το «newa» ήταν η λέξη για το νέο.

Μια ανακατασκευή ενός τμήματος του τείχους της πόλης Χατούσσα.
[Credit: Daniel Schwemer]

Μια ανακάλυψη που αλλάζει την ιστορία της γλωσσολογίας

Οι ανασκαφές στο Bogazkoy θα επιτρέψουν στους ειδικούς της γλωσσολογίας να κατανοήσουν καλύτερα την εξέλιξη των αρχαίων ινδοευρωπαϊκών γλωσσών της Εποχής του Χαλκού, με τις οποίες τα αγγλικά συνδέονται από μακριά.

Οι τρέχουσες ανασκαφές διευθύνονται από τον καθηγητή Andreas Schachner του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Κωνσταντινούπολη, ενώ την μελέτη των κειμένων στις πήλινες πινακίδες έχουν αναλαμβάνεται από γλωσσολόγους από τα πανεπιστήμια του Βύρτσμπουργκ και της Κωνσταντινούπολης.

«Η ιστορία της Μέση Ανατολής της Εποχής του Χαλκού είναι μόνο εν μέρει κατανοητή – και η ανακάλυψη επιπλέον πήλινων πινακίδων βοηθά τους ακαδημαϊκούς να αυξήσουν σημαντικά τις γνώσεις μας», δήλωσε ο ειδικός της σφηνοειδούς γραφής, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βύρτσμπουργκ, Daniel Schwemer, ο οποίος διευθύνει την έρευνα για τα νεοανακαλυφθέντα κείμενα.

Στις ανασκαφές στο Bogazkoy ανακαλύπτονται μεταξύ 30 και 40 νέες σφηνοειδείς πινακίδες ή θραύσματα πινακίδων κάθε χρόνο. Το Bogazkoy (αρχαία Χαττούσας) είναι ιδιαίτερα σημαντικό επειδή, ως κέντρο της αυτοκρατορίας των Χετταίων (περίπου 1650 π.Χ. έως 1200 π.Χ.), ήταν η πρωτεύουσα ενός από τα πρώτα πραγματικά μεγάλα αυτοκρατορικά πολιτικά συστήματα του κόσμου. Ήταν επομένως η έδρα μιας από τις πρώτες πραγματικά σημαντικές δημόσιες υπηρεσίες που παρήγαν έγγραφα στον κόσμο.

Η αυτοκρατορία των Χετταίων εκτεινόταν από το Αιγαίο Πέλαγος  μέχρι το σημερινό βόρειο Ιράκ  και από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι τον Λίβανο. Ο πολιτισμός αυτός άλλαξε θεμελιωδώς την ανθρώπινη ιστορία, επειδή οι τεχνολογικές του καινοτομίες (ιδιαίτερα η εφεύρεση του σιδήρου, η ανάπτυξη εξελιγμένων υπερελαφρών πολεμικών αρμάτων και η δημιουργία μιας ουσιαστικής δημόσιας υπηρεσίας) επέτρεψαν την επέκταση του πολέμου και της κυβέρνησης και τη δημιουργία όλο και μεγαλύτερων αυτοκρατοριών.

Η συνεχιζόμενη αρχαιολογική έρευνα στο Bogazkoy ρίχνει φως στον τρόπο λειτουργίας του πολιτισμού των Χετταίων – και κατά συνέπεια στον τρόπο με τον οποίο συνέβαλε στη μεταμόρφωση της ανθρώπινης ιστορίας.

Πηγή: Σ. Γαρυφαλάκης, Fox Report