Αρχαίος αστρονομικός χάρτης βρέθηκε στο Castelliere di Rupinpiccolo της Ιταλίας

[Credit: INAF] Δύο αρχαίες κυκλικές πέτρες ανακαλύφθηκαν στο Castelliere di Rupinpiccolo, ένα αρχαίο φρούριο στην κορυφή ενός λόφου στην ιτα...

[Credit: INAF]

Δύο αρχαίες κυκλικές πέτρες ανακαλύφθηκαν στο Castelliere di Rupinpiccolo, ένα αρχαίο φρούριο στην κορυφή ενός λόφου στην ιταλική επαρχία της Τεργέστης. Μία από αυτές τις πέτρες πιστεύεται ότι αντιπροσωπεύει δυνητικά έναν από τους παλαιότερους ουράνιους χάρτες που ανακαλύφθηκαν ποτέ στην Ιταλία. Αυτή η ανακάλυψη ανακοινώθηκε σε δελτίο τύπου από το Ιταλικό Εθνικό Ινστιτούτο Αστροφυσικής (INAF).

Το αρχαίο φρούριο στον λόφο, που χρησιμοποιήθηκε ως αμυντική κατασκευή από το 1800-1650 π.Χ. έως το 400 π.Χ., είναι ένα από τα πιο σημαντικά κάστρα στην περιοχή του Karst και το πρώτο που ανασκάφηκε. Οι πέτρες που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα, με διάμετρο περίπου 50 εκατοστών η καθεμία, βρέθηκαν κοντά στην είσοδο του κάστρου, έχουν γίνει το επίκεντρο της έρευνας που διεξήχθη από μια ομάδα συνεργασίας από το INAF, το Πανεπιστήμιο Ca' Foscari της Βενετίας και το ICTP.

Η μία πέτρα, που αναγνωρίστηκε από τον Paolo Molaro από το INAF και τη συνεργαζόμενη ομάδα, αντιπροσωπεύει τον ήλιο, ενώ η άλλη, που θεωρείται από τους ερευνητές ως δυνητικά ένας από τους παλαιότερους ουράνιους χάρτες που βρέθηκαν στην Ιταλία, κοσμείται με γκραβούρες που χρονολογούνται πριν από 2.500 χρόνια περίπου. Ο ουράνιος χάρτης, που δημοσιεύτηκε στο γερμανικό περιοδικό αστρονομίας Astronomische Nachrichten, διαθέτει 29 σχολαστικά σκαλισμένα σημάδια που αντιστοιχούν ακριβώς στους αστερισμούς του Σκορπιού, του Ωρίωνα, των Πλειάδων και της Κασσιόπης.

[Credit: INAF]

Σύμφωνα με τον Molaro, η ανάλυση της ομάδας υποδηλώνει ότι τα σκαλίσματα πιθανότατα φιλοτεχνήθηκαν από το ίδιο άτομο χρησιμοποιώντας ένα σφυρί και μια υποτυπώδη μεταλλική σμίλη με άκρη 6-7 mm. Αξιοσημείωτο είναι ότι η ακρίβεια των χαρακτικών είναι εμφανής στην αναπαράσταση του Θήτα Σκορπιού, ενός αστέρα που δεν φαίνεται πλέον λόγω της χαμηλής του θέσης στον ορίζοντα. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το πρόγραμμα Stellarium για να προσομοιώσουν τον νυχτερινό ουρανό και διαπίστωσαν ότι αυτό το αστέρι ήταν παρατηρήσιμο από τον αρχαίο λόφο γύρω στο 400 π.Χ.

Ωστόσο, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της ανακάλυψης είναι το 29ο ίχνος στον ουράνιο χάρτη, το οποίο δεν ευθυγραμμίζεται με γνωστά ουράνια μοντέλα. Οι ερευνητές προτείνουν την πιθανότητα να αντιπροσωπεύει ένα σουπερνόβα ή ένα «αποτυχημένο σουπερνόβα», παροδικά φαινόμενα που εμφανίστηκαν ξαφνικά στον νυχτερινό ουρανό στην αρχαιότητα. Αυτή το μοναδικό ίχνος προκαλεί εικασίες ότι η ανίχνευση του εστιακού του σημείου στον τρέχοντα νυχτερινό ουρανό θα μπορούσε να αποκαλύψει μια μαύρη τρύπα που άφησε πίσω της η έκρηξη του αρχαίου σουπερνόβα.

Ο Paolo Molaro, αναλογιζόμενος τον αρχικό σκεπτικισμό γύρω από την ανακάλυψη, δήλωσε: «Η πρώτη μου αντίδραση ήταν η δυσπιστία, δεδομένου ότι το νότιο τμήμα του Σκορπιού είναι ακριβώς πάνω από τον ορίζοντα στα γεωγραφικά πλάτη μας. Στη συνέχεια, όμως, ανακαλύπτοντας ότι η μετάπτωση των ισημεριών τον ανέβασε κατά περίπου 10-12 μοίρες και την εντυπωσιακή σύμπτωση με τον αστερισμό, άρχισα να εμβαθύνω στο ερώτημα».

Ο Federico Bernardini, αρχαιολόγος από το Πανεπιστήμιο Ca' Foscari της Βενετίας και το ICTP, είπε: «Όλα τα ίχνη εκτός από ένα επικαλύπτονται με τα αστέρια του Σκορπιού, του Ωρίωνα, των Πλειάδων και πιθανώς της Κασσιόπης. Αυτή είναι μια επικάλυψη με πολύ υψηλή στατιστική σημασία, η τιμή p είναι πολύ χαμηλότερη από 0,001. Με άλλα λόγια, είναι πολύ απίθανο η διάταξη αυτών των αστερισμών να ήταν καθαρά αποτέλεσμα τύχης».

Αεροφωτογραφία του Castelliere di Rupinpiccolo.

Η ανακάλυψη αμφισβητεί τις προηγούμενες αντιλήψεις σχετικά με τον παλαιότερο γνωστό ουράνιο χάρτη, που παραδοσιακά αποδίδεται στον δίσκο Nebra, ένα χάλκινο τεχνούργημα από τη Γερμανία που χρονολογείται γύρω στο 1600 π.Χ. Ενώ ο δίσκος της Nebra θεωρείται συμβολική αναπαράσταση, ο ουράνιος χάρτης Rupinpiccolo προσφέρει μια πιο λεπτομερή απεικόνιση του νυχτερινού ουρανού, ωθώντας το χρονοδιάγραμμα της ακριβούς ουράνιας χαρτογράφησης πιο πίσω στην ιστορία.

Η μελέτη, όπως αναφέρεται στο Astronomische Nachrichten, εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ταυτότητα του χαράκτη της αρχαίας πέτρας, τους κατοίκους του Castelliere di Rupinpiccolo και την ευρύτερη αστρονομική γνώση της πρωτοϊστορικής Ευρώπης.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Molaro, P., & Bernardini, F. (2023). Possible stellar asterisms carved on a protohistoric stone. Astronomische Nachrichten.

Πηγή: Archaeology News