Οι βωμοί και τα ιερά της Πατησίων

Πατησίων 38. Ενα από τα ελάχιστα νεοκλασικά κτίρια που διασώζονται στον κεντρικό αυτόν δρόμο. [Credit: ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ] Η επιγραφή των επιπ...

Πατησίων 38. Ενα από τα ελάχιστα νεοκλασικά κτίρια που διασώζονται στον κεντρικό αυτόν δρόμο. [Credit: ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ]

Η επιγραφή των επιπλώσεων «Συρίγος» δεν υπάρχει πλέον στο κέντρο, αλλά είναι σαν τη βλέπω καλλιγραφική, με την αισθητική της δεκαετίας του ’50, στο ισόγειο κατάστημα του διώροφου κτιρίου της Πατησίων. Στο πλάι, μπορείς ακόμη να διαβάσεις: «Ποθ. Συρίγος, επιπλώσεις». Να ένα ακόμη κατάλοιπο της αστικής ιστορίας της Αθήνας.

Ολοι το ξέρουν αυτό το σπίτι, παλιό όσο και τα Χαυτεία, λίγο παρακάτω προς την Πανεπιστημίου και την Ομόνοια, μια εικόνα ξεχασμένη από το χθες. Ωστόσο, κάθε φορά που περνάω ελπίζω να δω ένα σήμα ζωής. Αντικρίζω την πρόοδο της αποσύνθεσης.

Μια φωτογραφία του Δημήτρη Παπαδήμου (1918-1994) από το αρχείο ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ, δείχνει το όμορφο αυτό αθηναϊκό σπίτι, άσπιλο και λειτουργικό. Τα ανθέμια στέκουν ακόμη ακέραια στην απόληξη των δύο αετωμάτων. Τα ακροκέραμα (που έχουν προ πολλού αφανιστεί) σχημάτιζαν μια γιρλάντα ανάμεσα στα αετώματα και πάνω από τα δύο κεντρικά παράθυρα του ορόφου. Τέσσερις ήταν αρχικά οι παραστάδες κορινθιακού ρυθμού. Ηδη από τη δεκαετία του ’50 είχε χαθεί η αριστερή παραστάδα, λόγω γειτονικής ανοικοδόμησης. Σήμερα μόλις και διακρίνονται οι δύο κεντρικές, χωρίς όμως τα επίκρανα. Γι’ αυτό μίλησα για αποσύνθεση. Για διαμελισμό και εξαέρωση.

Αγνωστο πόσο θα αντέξει αυτό το παμπάλαιο σπίτι, διατηρητέο εδώ και 30 χρόνια, κομμάτι της Πατησίων κοντά στο Πολυτεχνείο, μια περιοχή που γεφύρωνε την εμπορική και την αστική ζωή. Είχα περάσει από το νέο Μινιόν, οραματιζόμουν την αναγέννηση του δρόμου τα επόμενα χρόνια, η ελπίδα θόλωνε τον ρεαλισμό. Ωστόσο, ήξερα πως το σπίτι αυτό, «εκεί που είναι ο Συρίγος», όπως λέγαμε, πρέπει να σωθεί και να αναδειχθεί και να σηκώσει μόνο του πλέον τον συμβολισμό μιας καμπής στον χρόνο.

Εκεί που βρίσκεται το μικρό αυτό σπίτι ήταν μια περιοχή κατοικιών, καταστημάτων, επαύλεων, ψηλών κτιρίων μετά το 1915, μια ατμόσφαιρα πυκνή με άμαξες και τραμ και αργότερα αυτοκίνητα. Μάντρες δίπλα σε μέγαρα. Αλλά ζωή συμπαγής και ευανάγνωστη. Αυτό το σπίτι διασώζεται σε μια από τις λίγες, χρωμολιθόγραφες, καρτ ποστάλ εποχής της Πατησίων. Από τα χρόνια της αθηναϊκής μπελ επόκ, το βλέπουμε στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν ήταν ακόμη γερό και ακμαίο, στη δεξιά πλευρά της φωτογραφίας, δίπλα σε νεοκλασικό τριώροφο που κατεδαφίστηκε γύρω στο 1960.

Πιο πάνω, γωνία με τη Σολωμού, βρισκόταν το Μέγαρο Αλμπανοπούλου, που στέγασε κάποτε και την πρεσβεία της Αυστρίας, τόσο μεγαλοπρεπές ήταν, με κιονοστοιχίες και κήπο με φοίνικες, στον τύπο των επαύλεων της Βασιλίσσης Σοφίας. Τέτοια σπίτια αρχοντικά είχε πολλά η Πατησίων (αντίστοιχο ήταν και το αρχοντικό με κήπο στη θέση της πολυκατοικίας που στεγάζει το θέατρο Αλφα, γωνία με Στουρνάρη). Αντιλαμβάνεται κανείς εκ των υστέρων την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της εποχής.

Αριστερά, του σπιτιού που μας απασχολεί, στο 40 της οδού Πατησίων (στο σημείο εκείνο αποκαλείται επισήμως 28ης Οκτωβρίου, χωρίς κανείς να χρησιμοποιεί αυτή την ονομασία, όπως και στην περίπτωση της Πανεπιστημίου) βρίσκεται σήμερα μια μεταπολεμική οικοδομή με εκείνη την αναγνωρίσιμη ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην Αθήνα προ 65 ετών. Εκεί βρισκόταν η Γενική Ασφάλεια Αθηνών, ένα μεγάλο και ωραίο κτίριο, που είχε καταλάβει ο ΕΛΑΣ. Ανατινάχτηκε στα Δεκεμβριανά. Είναι πυκνή η στρωματογραφία της μνήμης στην περιοχή.

Καθώς το βλέμμα επιστρέφει στην αρμονική σύνθεση του διώροφου σπιτιού της Πατησίων 38, γαντζώνεται πάνω σε θέματα που αναβλύζουν απ’ αυτήν την καραβοτσακισμένη πρόσοψη. Είναι θέματα που μιλούν για την ευγένεια της σύνθεσης μέσα στο άστυ, για τα ζητήματα της απλότητας και της ουσίας, που πηγάζουν μέσα από το ανεπιτήδευτο κάλλος. Αυτά τα μικρά αλλά σπουδαία διδάγματα μας δίνει το γοητευτικό, «διατηρητέο», ερείπιο της Πατησίων 38, χαραγμένο για πάντα στον προσωπικό χάρτη των αναμνήσεών μας.

Πηγή: Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή