Το Λούβρο υποδέχεται τους Ολυμπιακούς Αγώνες με μια έκθεση για τα ολυμπιακά ιδεώδη

Ευφρόνιος, ερυθρόμορφος κρατήρας, Ηρακλής και Ανταίος, Αθήνα. Μουσείο του Λούβρου © RMN-Grand Palais_Louvre museum_Stéphane Maréchalle Ο ολυ...

Ευφρόνιος, ερυθρόμορφος κρατήρας, Ηρακλής και Ανταίος, Αθήνα. Μουσείο του Λούβρου © RMN-Grand Palais_Louvre museum_Stéphane Maréchalle

Ο ολυμπισμός, η αθλητική ιδέα όπως διαμορφώθηκε στην αρχαία Ελλάδα σύμφωνα με το πνεύμα των Ολυμπιακών Αγώνων, μια φιλοσοφία ζωής που προωθεί και συνδυάζει σε αρμονικό σύνολο τις αρετές του σώματος και της ψυχής, είναι το θέμα της έκθεσης στο Λούβρο με τίτλο «Ολυμπισμός, μια σύγχρονη εφεύρεση, μια αρχαία κληρονομιά».

Από τις 24 Απριλίου ως τις 16 Σεπτεμβρίου 2024 το μουσείο του Λούβρου, ενώ το Παρίσι ετοιμάζεται να φιλοξενήσει για τρίτη φορά τους Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες το καλοκαίρι του 2024, προσφέρει στο κοινό την ευκαιρία να ανακαλύψει τη δημιουργία των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων, τις εικονογραφικές πηγές τους στα τέλη του 19ου αιώνα, το πολιτικό πλαίσιο της εποχής και το πώς οι διοργανωτές τους έχουν εφεύρει εκ νέου τους αγώνες της αρχαίας Ελλάδας.

Το Λούβρο σηκώνει το πέπλο και αποκαλύπτει τη δημιουργία του ολυμπισμού. Η αρχαία Ελλάδα ήταν το μέρος όπου «γεννήθηκαν» οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες, έτσι η Αθήνα θεωρήθηκε η ιδανικότερη πόλη για να φιλοξενήσει και την πρώτη διεξαγωγή των σύγχρονων. Ωστόσο, στο Παρίσι γεννήθηκε η ιδέα της αναβίωσής τους, της επανεφεύρεσής τους, στο όνομα της ειρήνης που προάγεται από τα ιδεώδη του αθλητισμού μέσα από τη φαντασία ιστορικών, επιστημόνων, καλλιτεχνών και πολιτικών. Όλα ξεκίνησαν από το συνέδριο που οργάνωσε ο Γάλλος παιδαγωγός και ιστορικός Πιερ ντε Κουμπερτέν (Pierre de Coubertin) στο Παρίσι, στις 23 Ιουνίου 1894. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) ιδρύθηκε επίσης κατά τη διάρκεια αυτού του συνεδρίου. Δυο χρόνια αργότερα το παγκόσμιο αθλητικό γεγονός ξεκινούσε, την άνοιξη του 1896, στο ανακαινισμένο Παναθηναϊκό Στάδιο, μια διαδρομή που το 2024 συμπληρώνει 130 χρόνια από το συνέδριο και 100 χρόνια από τη δεύτερη φορά που διοργανώθηκαν στο Παρίσι, το 1924 ( η πρώτη φορά ήταν το 1900, ως μέρος της Παγκόσμιας Έκθεσης).

Émile Gilliéron. Γραμματόσημο: 2η αναμνηστική έκδοση για τη Μεσολυμπιάδα του 1906. Χαράκτης, Louis Eugène Mouchon. Τυπώθηκε στην Αγγλία. Μουσείο Φιλοτελισμού και Ταχυδρομείου © Μουσείο Φιλοτελισμού και Ταχυδρομείων, Αθήνα

Στο μοναδικό πολιτικό πλαίσιο του πολύ νεαρού ελληνικού κράτους, οι Ολυμπιακοί Αγώνες γνώρισαν αμέσως σημαντική επιτυχία, με γνώμονα τα πρώτα σύγχρονα εργαλεία επικοινωνίας που εφαρμόστηκαν στην αθλητική προβολή (τρόπαια, αφίσες, αναπαραγωγές, γραμματόσημα κ.λπ.).

Στην έκθεση προβάλλονται και οι προσωπικότητες που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή αυτής της πρωτοβουλίας, Έλληνες και Γάλλοι, εκτός από τον Πιερ ντε Κουμπερτέν. Ο Εμίλ Ζιλιερόν (Émile Gilliéron, 1850-1924), σχεδιαστής ελβετικής καταγωγής, εκπαιδεύτηκε στην Beaux-Arts στο Παρίσι και στο Λούβρο αντέγραψε μερικά από τα αριστουργήματα που υπήρχαν εκεί. Εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και ονομάστηκε επίσημος καλλιτέχνης για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896 και τη Μεσολυμπιάδα το 1906, εμπνεύστηκε από τις ανακαλύψεις στις ανασκαφές των μεγάλων αρχαιολογικών χώρων και σχεδίασε τα τρόπαια των νικητών.

Η έκθεση στοχεύει να βοηθήσει το κοινό να κατανοήσει τον αντίκτυπο των αρχαιολογικών ανακαλύψεων τις οποίες αποτύπωσε ο Ζιλιερόν στους τρόπους επικοινωνίας κατά τη γέννηση αυτών των αγώνων, με έργα όπως γραμματόσημα, αφίσες, καρτ ποστάλ, τρόπαια, αναμνηστικά. Ο Ζιλιερόν βρίσκεται πίσω από την πρώτη έκδοση γραμματοσήμων αθλητικών αγώνων στον κόσμο και τη γέννηση του ολυμπιακού φιλοτελισμού. Οι κοινωνικές και επαγγελματικές σχέσεις του τον έκαναν το βασικό πρόσωπο όταν ήρθε να δημιουργήσει μια νέα εικονογραφία γύρω από τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Κύπελλο Bréal σε ασήμι, σχεδιασμένο από τον Michel Bréal. Απονεμήθηκε το 1896 στον Σπυρίδωνα Λούη, νικητή του Μαραθωνίου στους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. © Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).

Μέσα από τη μελέτη αρχαίων κειμένων και αρχαιολογικών μαρτυριών, αναφέρονται και πρόσωπα ιστορικών και πολιτικών που ήταν λιγότερο γνωστά, όπως ο Δημήτριος Βικέλας, ο Μισέλ Μπρεάλ ή ο Σπυρίδων Λάμπρος.

Ο ιστορικός, γλωσσολόγος και δάσκαλος Μισέλ Μπρεάλ (Michel Bréal, 1832-1915), που ήταν παρών στο ιδρυτικό συνέδριο της Σορβόννης, θέλησε να αναβιώσει τον αγώνα του Μαραθωνίου βασιζόμενος, με πρωτότυπο τρόπο, σε αρχαίες ιστορικές πηγές. Είναι ο πνευματικός πατέρας ενός σύγχρονου αθλήματος που έχει καθιερωθεί παγκοσμίως. Στην έκθεση του Λούβρου υπάρχει και το δάνειο από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος του πρώτου Ολυμπιακού Κυπέλλου, που σχεδίασε ο Μπρεάλ, δημιουργήθηκε με οδηγίες του από έναν Γάλλο ανώνυμο χρυσοχόο και προσφέρθηκε το 1896 στον πρώτο νικητή του αγώνα, τον Έλληνα Σπυρίδωνα Λούη. Είναι το πιο διάσημο ολυμπιακό τρόπαιο, με έντονη ιστορική και συμβολική χροιά. Αυτό το «παρισινό κομψοτέχνημα» δεν έχει εκτεθεί ποτέ στην πόλη όπου δημιουργήθηκε και αποτελεί έναν από τους άξονες της έκθεσης. 

Κύπελλο για τους μαραθώνιους και άλλους αθλητικούς αγώνες της Μεσολυμπιάδας του 1906. Θεσσαλονίκη, Ολυμπιακό Μουσείο © Ολυμπιακό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Ως μέρος του πολιτιστικού προγραμματισμού των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων του 2024 στο Παρίσι, η έκθεση δείχνει πώς, στο όνομα του αθλητισμού, η συμμαχία επιστημονικών κλάδων όπως η φιλολογία, η ιστορία, η ιστορία της τέχνης και η αρχαιολογία κατάφερε να δημιουργήσει αυτό το παγκόσμιο αθλητικό γεγονός.

Ερυθρόμορφo κύπελλο, τεχνοτροπία του ζωγράφου Αντιφώντα. Αθήνα, γ. 490 π.Χ Τμήμα Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων, Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι © RMN-Grand Palais (Μουσείο του Λούβρου) / Tony Querrec.

Γύψινο ανάγλυφο: τρέξιμο (δρόμος), σύμφωνα με τον παναθηναϊκό αμφορέα που αποδίδεται στον ζωγράφο του Βερολίνου, από τη συλλογή Καλλιμανόπουλου, ΗΠΑ. Γαλλική Σχολή Αθηνών (EFA), Ελλάδα © Γαλλική Σχολή Αθηνών.

Ερυθρόμορφο κύπελλο, στυλ του ζωγράφου Αντιφώντα (εσωτερική άποψη). Αθήνα, γ. 490 π.Χ Τμήμα Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων, Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι © RMN-Grand Palais (Μουσείο του Λούβρου) / Christian Larrieu.

Σύγχρονη γύψινη στάμπα, από την αρχαία ομάδα γνωστή ως παλαιστές Μεδίκων. Τμήμα Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων. Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι. © 2015 Μουσείο του Λούβρου, περιοχή. RMN-Grand Palais / Ερβέ Λεβαντόφσκι.

Émile Gilliéron. Έργο τροπαίων για τη Μεσολυμπιάδα του 1906. Ταμείο Émile Gilliéron (FEG), Γαλλική Σχολή Αθηνών (EFA). © Γαλλική Σχολή Αθηνών.

Émile Gilliéron. Κάλυμμα από αναμνηστικό λεύκωμα, Ολυμπιακοί Αγώνες Αθηνών 1896. IOC © Olympic Museum Collections, Lausanne

Ο Αλεξάντρ Φαρνού (Alexandre Farnoux), πρώην διευθυντής της Γαλλικής Σχολής Αθηνών και καθηγητής Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Ελληνικής Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, η Βιολέν Ζαμέ (Violaine Jeammet), γενική επιμελήτρια στο τμήμα Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων, Μουσείο του Λούβρου, και η Χριστίνα Μητσοπούλου, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και τη Γαλλική Σχολή Αθηνών, επιμελούνται την έκθεση και τον κατάλογο με 336 σελίδες και 200 εικονογραφήσεις, ο οποίος θα κυκλοφορήσει παράλληλα με την έκθεση.

Πηγή: LiFO