Επείγουσα έκκληση για τη διατήρηση του Ναού της Μπελ στην Παλμύρα μετά τη βομβιστική επίθεση του ISIS

Ναός του Μπελ, Παλμύρα (2010). [Credit: Bernard Gagnon] Αρχαιολόγοι απευθύνουν επείγουσα έκκληση για τη διάσωση των καταλοίπων του αρχαίου ν...

Ναός του Μπελ, Παλμύρα (2010). [Credit: Bernard Gagnon]

Αρχαιολόγοι απευθύνουν επείγουσα έκκληση για τη διάσωση των καταλοίπων του αρχαίου ναού του Μπελ (ή Ναός του Βήλου, γνωστός και ως Ναός του Βάαλ-Δία), ο οποίος υπέστη εκτεταμένες ζημιές στα χέρια της μαχητικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος (ISIS). Ο Ναός του Μπελ βρίσκεται στην αρχαία πόλη της Παλμύρας, ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO που βρίσκεται στη συριακή έρημο, κοντά σε μια εύφορη όαση.

Η παλαιότερη ιστορία της Παλμύρας χρονολογείται από τους προϊστορικούς χρόνους, ενώ η οικονομική και πολιτική της ακμή έφτασε στους τρεις πρώτους αιώνες της 1ης χιλιετίας. Ο Ναός του Μπελ, που ιδρύθηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ., είναι το κύριο ιερό της Παλμύρας. Αφιερωμένος στον Θεό Μπελ της Μεσοποταμίας, κατασκευάστηκε πάνω σε ένα τύμβο -ένα τεχνητό ύψωμα από επάλληλα αρχαιολογικά κατάλοιπα- που χρονολογείται από την 3η έως τη 2η χιλιετία π.Χ. Ο ναός αντιπροσωπεύει ένα αξιοσημείωτο μείγμα αρχαίων αρχιτεκτονικών ρυθμών της Εγγύς Ανατολής και της Ελλάδας. Ολοκληρώθηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ., μετατράπηκε αργότερα σε εκκλησία τον 5ο αιώνα και στη συνέχεια σε τζαμί κατά την ισλαμική περίοδο. Η τεράστια αυλή του χρησίμευσε ακόμη και ως οικιστικό καταφύγιο για αιώνες.

Το 2015, το ISIS πυροδότησε εκρηκτικά στο ναό, προκαλώντας σημαντικές ζημιές, αλλά χωρίς να καταστρέψει εντελώς το οικοδόμημα. Ο συριακός στρατός απελευθέρωσε την Παλμύρα από το ISIS το 2016, μόνο που η πόλη έπεσε ξανά υπό τον έλεγχο του ISIS αργότερα το ίδιο έτος, προτού ανακαταληφθεί από τον στρατό το 2017. Ειδικοί που επισκέφθηκαν τον χώρο μετά την απελευθέρωσή του επιβεβαίωσαν ότι ενώ οι τοίχοι του σηκού είχαν καταρρεύσει και πολλοί κίονες είχαν πέσει, στοιχεία όπως η μεγάλη δυτική πύλη και τα θεμέλια του ναού παρέμειναν άθικτα.

Ναός του Μπελ. [Credit: Newpalmyra μέσω Flickr]

Στην εργασία τους που δημοσιεύθηκε στο Bulletin of the American Society of Overseas Research, οι αρχαιολόγοι Maamoun Abdulkarim και Jacques Seigne τόνισαν την επείγουσα ανάγκη να διατηρηθεί ο ναός και να διευκολυνθεί η επιστροφή του τοπικού πληθυσμού. «Το παρόν άρθρο υπογραμμίζει την κρίσιμη ανάγκη να πραγματοποιηθούν επείγουσες εργασίες για να σταματήσει η υποβάθμιση αυτού του σημαντικού μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς», έγραψαν οι συγγραφείς.

Οι ερευνητές τάχθηκαν κατά της πλήρους ανοικοδόμησης του ναού, επικαλούμενοι την έκταση των ζημιών και τους οικονομικούς περιορισμούς. Αντ' αυτού, τάσσονται υπέρ της επιλεκτικής αποκατάστασης ορισμένων στοιχείων για τη διατήρηση σημαντικών αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών. «Πρώτον, έχουμε καθήκον να διασφαλίσουμε τα υφιστάμενα υπολείμματα του μνημείου, διασφαλίζοντας ότι η ζημιά που προκλήθηκε από την έκρηξη δεν θα οδηγήσει σε περαιτέρω κατάρρευση», έγραψαν οι συγγραφείς. Υπογράμμισαν επίσης τη σημασία της καταγραφής, της συγκέντρωσης και της συντήρησης των θραυσμάτων που διασκορπίστηκαν από την έκρηξη, ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω απώλεια.

«Αυτή η κοινότητα είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία και τη βιωσιμότητα οποιουδήποτε στρατηγικού σχεδιασμού, όχι μόνο επειδή αποτελεί πηγή εργασίας και πρακτικής εμπειρογνωμοσύνης, αλλά και λόγω της συλλογικής μνήμης και της ιδιοκτησίας της περιοχής. Αποτελούν μέρος της ιστορίας του», έγραψαν οι ερευνητές. Η συμβολή των κατοίκων είναι απαραίτητη για την ανοικοδόμηση των υποδομών της Παλμύρας και την αναβίωση της όασης, ιδίως του συστήματος ύδρευσης και των φοινίκων και των ελαιόδεντρων.

[Credit: Υπουργείο Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας]

Η σημερινή κατάσταση της όασης και των δέντρων της έχει επίσης υποφέρει λόγω της απουσίας του τοπικού πληθυσμού. Χωρίς ανθρώπους να τη φροντίζουν και να την αναζωογονούν, η όαση στερεύει. Οι Abdulkarim και Seigne καλούν τις εθνικές αρχές και τους διεθνείς εταίρους να καταρτίσουν ένα σχέδιο για την επανένωση του τοπικού πληθυσμού με την πόλη τους, ώστε να βοηθήσουν στην αποκατάσταση των κατεστραμμένων μνημείων.

«Η Παλμύρα έχει ζήσει τις χειρότερες στιγμές - η έκκληση των συγγραφέων είναι για παγκόσμια συνεργασία και κοινή φιλοδοξία για την προστασία του ναού του Μπελ, εξασφαλίζοντας την επιστροφή μιας θετικής αφήγησης», κατέληξαν.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

M. Abdulkarim, J. Seigne, The Future of the Temple of Bel in Palmyra after Its Destruction, Bulletin of the American Society of Overseas Research, Vol. 391, doi.org/10.1086/729835

Πηγή: Archaeology News