Τομή στην αθηναϊκή κοινωνία των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων

Το σπίτι που υπήρχε στην οδό Τζωρτζ 26, κοντά στην πλατεία Κάνιγγος, σχεδιασμένο μετά την κατεδάφισή του από τον αρχιτέκτονα Γιώργο Β. Χλωρο...

Το σπίτι που υπήρχε στην οδό Τζωρτζ 26, κοντά στην πλατεία Κάνιγγος, σχεδιασμένο μετά την κατεδάφισή του από τον αρχιτέκτονα Γιώργο Β. Χλωροκώστα. [Credit: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΧΕΙΟ]

Ενα διώροφο σπίτι του 1900 στην Αθήνα, κοντά στο Πολυτεχνείο, κατεδαφισμένο πριν από δεκαετίες, μπορεί και σήμερα να είναι χρήσιμο. Αναστήθηκε μέσα από μια έρευνα και η ιστορία του, μαζί και η οικοδομική τέχνη, η ανθρωπογεωγραφία της γειτονιάς και η καθημερινότητα της Αθήνας, έρχονται κοντά μας για να μας προσφέρουν την ικανότητα να νιώσουμε την πόλη στη διαχρονία της.

Είναι ένα μικρό βιβλίο αυτό που περικλείει την ιστορία του σπιτιού στην οδό Τζωρτζ 26, ανάμεσα στην πλατεία Κάνιγγος και στο Πολυτεχνείο, εκεί όπου σήμερα ο περαστικός θα δει ένα κτίριο γραφείων. Το βιβλίο με τίτλο «Τζωρτζ 26, σχεδιαστική αποκατάσταση ενός κατεδαφισμένου νεοκλασικού και αναμνήσεις» (εκδ. Αρχείο) το υπογράφει ο Γιώργος Β. Χλωροκώστας, αρχιτέκτων (ΕΜΠ, 1975). Είχε ζήσει τα παιδικά του χρόνια σε αυτό το σπίτι της οδού Τζωρτζ, στο οποίο επέστρεψε νοερά πολλά χρόνια αργότερα με τη γνώση και την εμπειρία του προκειμένου να επιχειρήσει μια εκ μνήμης αποτύπωση του σπιτιού αλλά και μια τομή στην αθηναϊκή κοινωνία των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Καθώς παρατηρούμε την πρόσοψη αυτού του σπιτιού, που όπως λέει ο συγγραφέας έζησε από το 1900 έως το 1970 περίπου, καταλαβαίνουμε πως ήταν ένα τυπικό αστικό διώροφο με κεντρικό εξώστη και νεοκλασικό διάκοσμο. Οπως συνέβαινε με πολλά αστικά σπίτια της παλιάς Αθήνας, η πρόσοψη ήταν αρχοντική, αλλά η ζωή την οποία εξασφάλιζε είχε λίγες ανέσεις. Αυτός ήταν ο κανόνας άλλωστε. Το σπίτι της οδού Τζωρτζ χρησιμεύει στη μελέτη αυτή ως παράδειγμα για να σκεφτούμε τον κοινωνικό κανόνα στην Αθήνα των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα.

Το κτίριο ανήκε στην οικογένεια Βασίλη και Μαρίας Τζαλοπούλου, που έμεναν στον πάνω όροφο. Ο Βασίλης Τζαλόπουλος ήταν ιατρός, που απεβίωσε το 1953. Στο βάθος του κτιρίου, σε άλλο κτίσμα, έμενε συγγενική τους οικογένεια, προερχόμενη από τη Ρουμανία. Ηδη από την προπολεμική περίοδο έμεναν στο σπίτι αυτό ως ενοικιαστές ο πατέρας του συγγραφέα με τα δύο μικρότερα αδέλφια του και εκεί παρέμεινε η οικογένεια έως το 1960-61, όταν ήρθε η ώρα να μετακομίσουν στο Παγκράτι.

Αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι ότι ο Γιώργος Β. Χλωροκώστας με τις γνώσεις της αρχιτεκτονικής που απέκτησε αργότερα αποτύπωσε το κτίριο αντλώντας εκ μνήμης και χρησιμοποιώντας δύο φωτογραφίες που είχε πάρει το 1972 μετά την κατεδάφιση του κτιρίου, όταν το οικόπεδο χρησίμευε ως υπαίθριος σταθμός αυτοκινήτων. «Σε αυτές διασώζονται κάποια αρχιτεκτονικά στοιχεία της πρόσοψης πάνω στη σωζόμενη δεξιά μεσοτοιχία», σημειώνει. Στοιχεία για την πρόσοψη αναζήτησε από αεροφωτογραφίες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού.

Μαζί με την αρχιτεκτονική σύνθεση, ο Γιώργος Β. Χλωροκώστας μάς δίνει στοιχεία οικιακής οικονομίας, με το ψυγείο πάγου και τις σόμπες, τον τρόπο της οργάνωσης μιας καθημερινότητας σε ένα σπίτι με πολλούς ενοίκους και παρακείμενα μαγαζιά της γειτονιάς (δίπλα στεγαζόταν το ξυλουργείο «Ο Μήτσος»).

Οπως αναφέρεται και στον υπότιτλο, πρόκειται για μια «ιστορία αναπαραστατικής αρχαιολογίας» που ενδιαφέρει όχι μόνο τους μελετητές της Αθήνας και τους αρχιτέκτονες, αλλά και τους κοινωνικούς επιστήμονες.

«Οταν ολοκλήρωσα την αποκατάσταση, μου φάνηκε ότι σχεδιάζοντας αυτό το νεοκλασικό ήταν σαν να είχα μόλις συνθέσει το σκηνικό ενός θεάτρου», σημειώνει ως επίλογο ο Γιώργος Β. Χλωροκώστας. «Ενα θέατρο όπου, πριν από 60 περίπου χρόνια, ηθοποιοί ήμασταν εμείς οι ίδιοι. Εμείς μαζί με τους συγκατοίκους του κτιρίου, τον οδοντίατρο αλλά και τον κυρ-Βασίλη τον παλιατζή, τον μανάβη, τη χορταρού, τον παγοπώλη και τους οικοδόμους του απέναντι εργοταξίου».

Πηγή: Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή