Το λιοντάρι της πλατείας του Αγίου Μάρκου στη Βενετία είναι κινέζικο: ισοτοπικές αναλύσεις το επιβεβαιώνουν

Λιοντάρι της Βενετίας, Πλατεία Αγίου Μάρκου  [Credit: Didier Descouens (CC BY-SA 4.0)] Μια νέα μελέτη αποκάλυψε ότι το εμβληματικό χάλκινο φ...

Λιοντάρι της Βενετίας, Πλατεία Αγίου Μάρκου  [Credit: Didier Descouens (CC BY-SA 4.0)]

Μια νέα μελέτη αποκάλυψε ότι το εμβληματικό χάλκινο φτερωτό λιοντάρι στην πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία μπορεί να προέρχεται από την Κίνα του 8ου αιώνα.

Η ανακάλυψη προέρχεται από μια διεπιστημονική ομάδα ειδικών στη γεωλογία, τη χημεία, την αρχαιολογία και την ιστορία της τέχνης από το Πανεπιστήμιο της Πάντοβα, το Πανεπιστήμιο Ca' Foscari της Βενετίας και τη Διεθνή Ένωση Μεσογειακών και Ανατολικών Σπουδών (Ismeo). Μέσω προηγμένης μεταλλουργικής ανάλυσης, η ομάδα ανακάλυψε ότι ένα σημαντικό μέρος του μπρούντζου που χρησιμοποιήθηκε στο λιοντάρι προήλθε από την λεκάνη του ποταμού Yangtze στη νοτιοανατολική Κίνα και ότι πιθανότατα χυτεύτηκε κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τανγκ (618-907 μ.Χ.).

Τα λιοντάρια εισήχθησαν αρχικά στην αυλή των Χαν από απεσταλμένους από την Περσία και είχαν αναπαρασταθεί ευρέως ως μορφές φύλακα.

Η ανάλυση ισοτόπων μολύβδου του κράματος χαλκού παρείχε αδιαμφισβήτητες αποδείξεις για την κινεζική προέλευση των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν στο άγαλμα. Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στις 11 Σεπτεμβρίου 2024, κατά τη διάρκεια διεθνούς συνεδρίου για τον Μάρκο Πόλο, στο πλαίσιο των εορτασμών της Βενετίας για τα 700 χρόνια από τον θάνατο του διάσημου εμπόρου. Οι μελετητές συζητούσαν επί μακρόν την προέλευση του λιονταριού, με προηγούμενες θεωρίες να υποστηρίζουν ότι θα μπορούσε να έχει κατασκευαστεί στην Ανατολία κατά την ελληνιστική εποχή. Ωστόσο, τα νέα στοιχεία παραπέμπουν απευθείας στην Κίνα.

Το λιοντάρι στη δεκαετία του 1870. [Credit: Carlo Naya, Public domain]

Η υφολογική ανάλυση υποστηρίζει περαιτέρω αυτή τη θεωρία. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το λιοντάρι μοιράζεται αρκετά σχεδιαστικά χαρακτηριστικά με τις φιγούρες zhenmushou (镇墓兽), ή αλλιώς «φύλακες τάφων», τυπικές για τη δυναστεία των Τανγκ. Αυτά τα γλυπτά φύλακες, που συχνά τοποθετούνταν στις πύλες των τάφων για να απομακρύνουν τα κακά πνεύματα, είχαν ξεχωριστά χαρακτηριστικά που αντικατοπτρίζουν εκείνα του λιονταριού του Αγίου Μάρκου. Για παράδειγμα, τα πλατιά ρουθούνια του λιονταριού, το αναποδογυρισμένο μουστάκι, το ορθάνοιχτο στόμα με τους προεξέχοντες κυνόδοντες και οι κολοβές κόγχες των οφθαλμικών κόγχων, όπου κάποτε τοποθετούνταν κέρατα ή κέρατα, είναι όλα κοινά χαρακτηριστικά των αγαλμάτων zhenmushou. Τα αυτιά του λιονταριού φαίνεται επίσης να έχουν τροποποιηθεί ώστε να μοιάζουν περισσότερο με εκείνα ενός τυπικού λιονταριού, παρά με τα μυτερά αυτιά που παρατηρούνται στα zhenmushou.

Το λιοντάρι πιθανότατα ταξίδεψε δυτικά κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού, ενός εμπορικού δρόμου που συνέδεε την Κίνα με την Ευρώπη για αιώνες. Μπορεί να πέρασε από την Ινδία, το Αφγανιστάν και το Ιράν προτού φτάσει στη Βενετία, ενδεχομένως σε κομμάτια, όπου επανασυναρμολογήθηκε και τροποποιήθηκε ώστε να ταιριάζει με την τυπική εικονογραφία του φτερωτού λιονταριού, σύμβολο της Βενετίας και του Ευαγγελιστή Μάρκου. Δεν υπάρχει ιστορική καταγραφή για το πότε και πώς έφτασε το λιοντάρι στη Βενετία, αλλά είχε ήδη εγκατασταθεί στην κορυφή της στήλης στην πλατεία του Αγίου Μάρκου όταν ο Μάρκο Πόλο επέστρεψε από την Κίνα το 1295.

Οι συνθήκες άφιξής του παραμένουν μυστηριώδεις, με ορισμένους να εικάζουν ότι το λιοντάρι μπορεί να το έφεραν στη Βενετία ο πατέρας του Μάρκο Πόλο, Nicolò και ο θείος του, Maffeo, οι οποίοι επισκέφθηκαν τη μογγολική αυλή στο Πεκίνο μεταξύ 1264 και 1266. Άλλοι πιστεύουν ότι μπορεί να έφτασε νωρίτερα, ίσως κατά τη διάρκεια μιας περιόδου έντονου εμπορίου κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού. Η πρώτη γνωστή αναφορά στο λιοντάρι χρονολογείται το 1293, αλλά το ακριβές ταξίδι του παραμένει άγνωστο.

Το χάλκινο λιοντάρι του Αγίου Μάρκου στη Βενετία.
[Credit: Jakub Hałun (CC BY-SA 4.0)]

Με την πάροδο των αιώνων, το λιοντάρι έχει υποστεί αρκετές αναπαλαιώσεις. Στη δεκαετία του 1790, ο Ναπολέων λεηλάτησε το άγαλμα και το μετέφερε στο Παρίσι, όπου υπέστη ζημιές κατά την επιστροφή του στη Βενετία το 1815. Ο Βενετσιάνος γλύπτης Bartolomeo Ferrari αποκατέστησε το άγαλμα, κάνοντας προσθήκες όπως το μολύβδινο βιβλίο κάτω από τα πόδια του, διατηρώντας το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής δομής.

Η κινεζική καταγωγή του λιονταριού αναδεικνύει τις βαθιές πολιτιστικές και οικονομικές ανταλλαγές μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Σύμφωνα με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Πάντοβα και το Πανεπιστήμιο Ca' Foscari, το ταξίδι του λιονταριού αποτελεί παράδειγμα της εκτεταμένης επιρροής του Δρόμου του Μεταξιού, ο οποίος συνέδεε την Ανατολική Ευρασία με τη Βενετία και τον ευρύτερο μεσογειακό κόσμο.

Πηγή: Archaeology News