Τεράστια πόλη των Μάγια ανακαλύφθηκε στη ζούγκλα του Μεξικό

Η τεχνολογία Lidar επέτρεψε στους επιστήμονες να ερευνήσουν μεγάλες εκτάσεις γης από την άνεση ενός εργαστηρίου υπολογιστών, αποκαλύπτοντας ...

Η τεχνολογία Lidar επέτρεψε στους επιστήμονες να ερευνήσουν μεγάλες εκτάσεις γης από την άνεση ενός εργαστηρίου υπολογιστών, αποκαλύπτοντας ανωμαλίες στο τοπίο που συχνά αποδεικνύονται πυραμίδες, οικογενειακές κατοικίες και άλλα παραδείγματα υποδομών των Μάγια.
[Credit: Marcello Canuto / Πανεπιστήμιο Tulane]

Τον γύρο του κόσμου κάνει η είδηση ότι μία τεράστια, αρχαία πόλη των Μάγια ανακαλύφθηκε πρόσφατα βαθιά μέσα στη ζούγκλα του Μεξικό, αιώνες αφότου εξαφανίστηκε. 

Τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογία ανίχνευσης φωτός και εμβέλειας (Lidar) έχει μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες μελετούν τους αρχαίους πολιτισμούς, επιτρέποντάς τους να αναλύουν τεράστιες περιοχές από την άνεση ενός εργαστηρίου. Τέτοια είναι η περίπτωση μιας ερευνητικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο Tulane, η οποία αποκάλυψε την ύπαρξη τεράστιων ανεξερεύνητων οικισμών των Μάγια στην πολιτεία Campeche του Μεξικού.

Το ερευνητικό πρόγραμμα, με επικεφαλής τον διδακτορικό φοιτητή Luke Auld-Thomas μαζί με τον σύμβουλό του, τον καθηγητή Marcello A. Canuto, αμφότεροι συνδεδεμένοι με το Ινστιτούτο Έρευνας Μέσης Αμερικής (MARI) του Tulane, χρησιμοποίησαν την τεχνολογία Lidar για να μελετήσουν μια περιοχή 130 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο Campeche. Η μελέτη αυτή οδήγησε στην ανακάλυψη πάνω από 6.500 προϊσπανικών κτηρίων, συμπεριλαμβανομένης μιας άγνωστης μέχρι σήμερα μεγάλης πόλης με λίθινες πυραμίδες, χαρακτηριστικές της μνημειακής αρχιτεκτονικής των Μάγια.

Η κρυμμένη πόλη ονομάστηκε Valeriana και ανακαλύφθηκε στη νοτιοανατολική πολιτεία Campeche εντελώς τυχαία, όταν ένας μεταπτυχιακός φοιτητής αρχαιολογίας βρήκε κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία για την περιοχή, ενώ περιηγούνταν στο Διαδίκτυο. 

Λεπτομέρεια του πυρήνα της περιοχής Valeriana. [Credit: L. Auld-Thomas et al.]

Σύμφωνα με το BBC, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν το αρχαίο κρυμμένο σύμπλεγμα χρησιμοποιώντας το Lidar, έναν τύπο έρευνας με λέιζερ που χαρτογραφεί δομές θαμμένες κάτω από τη βλάστηση.

Το Lidar λειτουργεί εκπέμποντας παλμούς λέιζερ που μετρούν αποστάσεις και δημιουργούν λεπτομερή τρισδιάστατα μοντέλα του εδάφους, ακόμη και σε περιοχές με πυκνή βλάστηση, όπως τα τροπικά δάση. Η τεχνολογία αυτή καθιστά δυνατή την ανίχνευση ανωμαλιών του τοπίου που μπορεί να αντιπροσωπεύουν κτήρια όπως πυραμίδες, κατοικίες και άλλες υποδομές που ανήκουν στον πολιτισμό των Μάγια, βοηθώντας έτσι τους αρχαιολόγους και τους ανθρωπολόγους στην εξερεύνηση δυσπρόσιτων περιοχών.

Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι η Valeriana ήταν η δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη πόλη των Μάγια μετά το Calakmul, που πιστεύεται ότι ήταν το μεγαλύτερο κέντρο των Μάγια στην αρχαία Λατινική Αμερική.

Στο απόγειό της, από το 750 έως το 850 μ.Χ.,  η πόλη θα φιλοξενούσε 30-50.000 ανθρώπους - περισσότεροι από τον αριθμό των ανθρώπων που ζουν στην περιοχή σήμερα, λένε οι ερευνητές.

Η Valeriana έχει τα «σημάδια μιας πρωτεύουσας» και βρίσκεται περίπου 100 χιλιόμετρα μακριά από την εντυπωσιακή τοποθεσία Calakmul. 

«Κρυμμένη» από την κοινή θέα, η αρχαία πόλη απέχει μόλις 15 λεπτά πεζοπορίας από έναν κεντρικό δρόμο κοντά στην αρχαία τοποθεσία Xpujil, όπου ζουν τώρα κυρίως απόγονοι των Μάγια.

Συνολικά, οι αρχαιολόγοι ερεύνησαν τρεις διαφορετικές τοποθεσίες στη ζούγκλα και εντόπισαν  6.764 κτίρια διαφόρων μεγεθών.

Αυτή η νέα ανακάλυψη βοηθά στην αλλαγή της δυτικής σκέψης ότι οι Τροπικοί ήταν εκεί που «πήγαν οι πολιτισμοί για να πεθάνουν», λέει ο καθηγητής Marcello Canuto, συν-συγγραφέας της έρευνας μαζί με τον μεταπτυχιακό αρχαιολόγο Luke Auld-Thomas, από το πανεπιστήμιο της Tulane, στις ΗΠΑ. 

Αντίθετα, «αυτό το μέρος του κόσμου ήταν το σπίτι για πλούσιους και περίπλοκους πολιτισμούς» εξηγεί.

Σύμφωνα με τον Canuto, το Lidar μας δείχνει ότι, όπως και πολλοί άλλοι αρχαίοι πολιτισμοί, οι Μάγια των πεδινών περιοχών έχτισαν μια ποικιλία πόλεων και κοινοτήτων μέσα στο τροπικό τους τοπίο. Η έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Antiquity, επικεντρώνεται σε ένα τμήμα του Campeche που είχε προηγουμένως αγνοηθεί από την παραδοσιακή αρχαιολογική έρευνα.

Σύμφωνα με τον Auld-Thomas, η ανάλυση του Lidar αποκάλυψε όχι μόνο μια πυκνοκατοικημένη περιοχή αλλά και μια σημαντική ποικιλία οικισμών. Βρήκαν όχι μόνο αγροτικές περιοχές και μικρές κοινότητες, αλλά και μια μεγάλη πόλη με πυραμίδες, κοντά στον μοναδικό δρόμο της περιοχής, κοντά σε ένα χωριό όπου οι αγρότες εργάζονταν ανάμεσα στα ερείπια, χωρίς η κυβέρνηση ή η επιστημονική κοινότητα να γνωρίζει προηγουμένως την ύπαρξή τους.

Τοποθεσίες και πυκνότητες οικισμών στην περιοχή έρευνας Alianza.
[Credit: L. Auld-Thomas et al.]

Αυτή η ανακάλυψη είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή, καθώς υπογραμμίζει πόσα πολλά παραμένουν άγνωστα για τους Μάγια και ότι υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να αποκαλυφθούν. Μέσω της εφαρμογής της τεχνολογίας Lidar, το MARI έχει ανοίξει μια νέα διάσταση στην αρχαιολογική έρευνα, μια ανακάλυψη που κατέστη δυνατή χάρη στη χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Hitz, το οποίο έχει υποστηρίξει τις προσπάθειες του ινστιτούτου στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων τηλεπισκόπησης την τελευταία δεκαετία.

Το εργαστήριο Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS) του MARI, με επικεφαλής τον ερευνητή καθηγητή Francisco Estrada-Belli, αποτελεί σημείο αναφοράς στην ανάλυση δεδομένων Lidar, επιτρέποντας στην ομάδα να εμβαθύνει στα πολύπλοκα οικιστικά πρότυπα των Μάγια.

Εκτός από την αποκάλυψη άγνωστων μέχρι σήμερα πόλεων, η έρευνα αυτή παρέχει πολύτιμα στοιχεία για τις τρέχουσες συζητήσεις σχετικά με την πραγματική έκταση των οικισμών των Μάγια και την πληθυσμιακή τους πυκνότητα. Όπως επισημαίνει ο Auld-Thomas, το Lidar επιτρέπει την ταχεία και ακριβή χαρτογράφηση εκτεταμένων περιοχών, δημιουργώντας μια λεπτομερή εικόνα της κατανομής των κατασκευών. Ωστόσο, έχει υποστηριχθεί ότι οι προηγούμενες μελέτες έχουν επικεντρωθεί κυρίως σε μεγάλες, γνωστές τοποθεσίες όπως η Tikal, γεγονός που θα μπορούσε να έχει διαστρεβλώσει τις αντιλήψεις για τις πεδινές περιοχές των Μάγια. Ορισμένοι επικριτές υποστηρίζουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής των Μάγια μπορεί να ήταν κυρίως αγροτική, με τους μεγάλους οικισμούς να αποτελούν μάλλον την εξαίρεση παρά τον κανόνα.

Μια αναλυτική σάρωση της περιοχής Valeriana δείχνει τις κατεστραμμένες δομές με μωβ χρώμα και άλλες με μαύρο. [Credit: L. Auld-Thomas et al.]

Τα ευρήματα στο Campeche αμφισβητούν αυτή την άποψη, δείχνοντας ότι ο πολιτισμός των Μάγια ανέπτυξε ένα δίκτυο κοινοτήτων διαφορετικών μεγεθών και επιπέδων πολυπλοκότητας σε ένα τεράστιο τροπικό περιβάλλον. Σύμφωνα με τα λόγια του Canuto, όπως και άλλοι αρχαίοι πολιτισμοί, οι Μάγια των πεδινών περιοχών έπλεξαν μια πλούσια ποικιλία πόλεων και κοινοτήτων στο περιβάλλον τους. Ενώ ορισμένες περιοχές είναι γεμάτες με αγροτικά τεμάχια και υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα, άλλες περιέχουν μόνο μικρές κοινότητες. Παρ' όλα αυτά, μπορούμε τώρα να δούμε τον αντίκτυπο που είχαν οι Μάγια στο περιβάλλον τους για να υποστηρίξουν μια πολύπλοκη και μακροχρόνια κοινωνία.

Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι τι οδήγησε τελικά στην κατάρρευση και στην εγκατάλειψη της Valeriana, αλλά οι αρχαιολόγοι λένε ότι η κλιματική αλλαγή ήταν ένας σημαντικός παράγοντας.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Auld-Thomas L, Canuto MA, Morlet AV, et al. Running out of empty space: environmental lidar and the crowded ancient landscape of Campeche, Mexico. Antiquity. 2024;98(401):1340-1358. doi:10.15184/aqy.2024.148

Πηγή: ΣΚΑΪ, LBV Magazine, ArkeoNews