Μια θεαματική τοιχογραφία που απεικονίζει έναν Διονυσιακό Θίασο βρέθηκε στην Πομπηία

Μια μνημειώδης τοιχογραφία που απεικονίζει έναν θίασο ή πομπή του Διονύσου, ανακαλύφθηκε στην Πομπηία. [Credit: Ministero della Cultura - Po...

Μια μνημειώδης τοιχογραφία που απεικονίζει έναν θίασο ή πομπή του Διονύσου, ανακαλύφθηκε στην Πομπηία. [Credit: Ministero della Cultura - Pompei]

Περισσότερο από έναν αιώνα μετά την ανακάλυψη της περίφημης Βίλας των Μυστηρίων, ένα νέο εικαστικό έργο μεγάλης κλίμακας προέκυψε από τις ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας, ρίχνοντας φως στις αινιγματικές διονυσιακές τελετές του κλασικού κόσμου.

Σε μια πρόσφατα αποκαλυφθείσα αίθουσα συμποσίων στην περιοχή Regio IX της αρχαίας ρωμαϊκής πόλης, βρέθηκε μια μνημειώδης τοιχογραφία που απεικονίζει μια θίασο ή πομπή του Διονύσου, με μορφές σχεδόν σε φυσικό μέγεθος.

Η εντυπωσιακή αυτή ανακάλυψη αποτελείται από μια ζωφόρο που εκτείνεται κατά μήκος τριών τοίχων της αίθουσας, ενώ η τέταρτη πλευρά ήταν ανοιχτή σε έναν κήπο. Οι απεικονιζόμενες εικόνες απεικονίζουν ζωντανές σκηνές από τη συνοδεία του θεού του κρασιού: χορεύουσες μαινάδες και άγριες γυναίκες κυνηγοί, σάτυρους με μυτερά αυτιά που παίζουν μουσικά όργανα και μορφές που εκτελούν σπονδές σε ακροβατικές στάσεις.

Λεπτομέρεια της τοιχογραφίας. [Credit: Ministero della Cultura - Pompei]

Στο κέντρο της σύνθεσης, ξεχωρίζει η εικόνα μιας γυναίκας που συνοδεύεται από έναν ηλικιωμένο Σιληνό που κρατά έναν πυρσό, υποδηλώνοντας ότι είναι μυημένη στα μυστήρια του Διονύσου. Οι τελετές αυτές, χαρακτηριστικές των μυστηριακών λατρειών της αρχαιότητας, υπόσχονταν στους οπαδούς τους μια νέα ζωή τόσο στη γη όσο και στη μετά θάνατον ζωή.

Μια από τις πιο συναρπαστικές πτυχές αυτής της ζωφόρου είναι ότι οι μορφές φαίνεται να είναι τοποθετημένες σε βάθρα, σαν να ήταν αγάλματα, αλλά οι χειρονομίες, οι τόνοι και τα ενδύματά τους, τους προσδίδουν εξαιρετικό δυναμισμό. Λόγω αυτής της ιδιαιτερότητας, οι αρχαιολόγοι ονόμασαν την κατοικία όπου βρίσκεται η τοιχογραφία «Οικία του Θιάσου».

Η ζωφόρος έχει αποδοθεί στο Δεύτερο Στυλ της Πομπηιανής ζωγραφικής, που χρονολογείται μεταξύ 40 και 30 π.Χ., γεγονός που υποδηλώνει ότι κατά την εποχή της έκρηξης του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., το έργο αυτό ήταν ήδη περίπου ενός αιώνα παλιό.

Μια θεαματική τοιχογραφία που απεικονίζει έναν Διονυσιακό Θίασο βρέθηκε στην Πομπηία

[Credit: Ministero della Cultura - Pompei]

Λεπτομέρεια της τοιχογραφίας. [Credit: Ministero della Cultura - Pompei]

Η παρουσία αυτής της ζωφόρου στην Πομπηία έχει συγκριθεί με την περίφημη «Μεγαλογραφία των Μυστηρίων» στη «Βίλα των Μυστηρίων», μια από τις πιο εμβληματικές αναπαραστάσεις της διονυσιακής λατρείας. Ωστόσο, η νέα ανακάλυψη ενσωματώνει ένα πρόσθετο στοιχείο: το κυνήγι. Το θέμα αυτό αντικατοπτρίζεται όχι μόνο στις εικόνες των κυνηγών μαινάδων, αλλά και σε μια δευτερεύουσα ζωφόρο, που βρίσκεται πάνω από την κύρια, η οποία απεικονίζει σκηνές τόσο ζωντανών όσο και νεκρών ζώων, όπως ένα ελάφι, ένα ξεκοιλιασμένο αγριογούρουνο, καθώς και διάφορα πτηνά και θαλασσινά.

Η ανακάλυψη θεωρήθηκε ιστορική από τον Υπουργό Πολιτισμού της Ιταλίας, Alessandro Giuli, ο οποίος υπογράμμισε τη σημασία της για την καλύτερη κατανόηση των μυστηριακών τελετουργιών του αρχαίου κόσμου.

Η ιταλική κυβέρνηση έχει ενισχύσει τη δέσμευσή της για την αρχαιολογική έρευνα στην Πομπηία, διαθέτοντας πρόσφατα 33 εκατομμύρια ευρώ για ανασκαφές, αποκαταστάσεις και ανάδειξη του χώρου.

Άποψη του δωματίου όπου βρέθηκε η τοιχογραφία.
[Credit: Ministero della Cultura - Pompei]

Ο διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας, Gabriel Zuchtriegel, τόνισε τον βαθύ συμβολισμό των εικόνων που ανακαλύφθηκαν, συνδέοντάς τες με την αναπαράσταση των γυναικών στην αρχαιότητα.

Σύμφωνα με τις δηλώσεις του, «οι μαινάδες εξέφραζαν μια δυαδικότητα μεταξύ των γυναικών που υπόκεινται στους κοινωνικούς κανόνες και εκείνων που βρίσκουν την απελευθέρωση σε μια μυστικιστική και άγρια φρενίτιδα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ζωφόρος θα χρησίμευε όχι μόνο ως διακοσμητικό στοιχείο για συμπόσια αλλά και ως υπόμνηση των πολιτιστικών και θρησκευτικών εντάσεων της εποχής».

[Credit: Ministero della Cultura - Pompei]

Μέρος της τοιχογραφίας που απεικονίζει οστρακοειδή και ζώα.
[Credit: Ministero della Cultura - Pompei]

Οι ανασκαφές στην περιοχή Regio IX της Πομπηίας ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2023 και έχουν αποκαλύψει όχι μόνο αυτή την εντυπωσιακή αίθουσα αλλά και άλλες σημαντικές κατασκευές, όπως ένα πλυντήριο, ένα αρτοποιείο και ένα θερμικό συγκρότημα λουτρών. Αναμένεται ότι οι προσπάθειες αποκατάστασης και συντήρησης θα επιτρέψουν το μελλοντικό μόνιμο άνοιγμα του χώρου αυτού στο κοινό.

Εν τω μεταξύ, οι επισκέπτες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ξεναγήσεις στο χώρο των ανασκαφών κατόπιν κράτησης για να παρακολουθήσουν από πρώτο χέρι αυτή τη νέα μαρτυρία για το καλλιτεχνικό και θρησκευτικό μεγαλείο της προ-ρωμαϊκής Πομπηίας.

Πηγή: LBV Magazine, Archaeology Magazine