Αρχαίοι Αιγύπτιοι στρατιώτες και Έλληνες μισθοφόροι βρίσκονταν στον «Αρμαγεδδώνα» όταν σκοτώθηκε ο βιβλικός βασιλιάς, σύμφωνα με νέα μελέτη

Ο μεγάλος αριθμός θραυσμάτων κεραμικής από την Αίγυπτο και την Ελλάδα του 7ου αιώνα π.Χ. που ανακαλύφθηκε στον αρχαιολογικό χώρο της Μεγιδδώ...

«META TOUMBA», η ανασκαφή του μέλλοντος

Αρχαίοι Αιγύπτιοι στρατιώτες και Έλληνες μισθοφόροι βρίσκονταν στον «Αρμαγεδδώνα» όταν σκοτώθηκε ο βιβλικός βασιλιάς, σύμφωνα με νέα μελέτη

Ο μεγάλος αριθμός θραυσμάτων κεραμικής από την Αίγυπτο και την Ελλάδα του 7ου αιώνα π.Χ. που ανακαλύφθηκε στον αρχαιολογικό χώρο της Μεγιδδώ αντιστοιχεί σε αναφορές στη Βίβλο. [Credit: Megiddo Expedition]

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν στοιχεία ύπαρξης αιγυπτιακού στρατού όπου σκοτώθηκε ένας βασιλιάς του Ισραήλ. Οι ανακαλύψεις στη Μεγιδδώ, η οποία ενέπνευσε τον «Αρμαγεδδώνα», ενισχύουν τις βιβλικές ιστορίες για τον βασιλιά Ιωσία του Ιούδα.

Νέα αρχαιολογικά στοιχεία από την αρχαία Μεγιδδώ - την τοποθεσία της τελικής μάχης «Αρμαγεδδών» στο βιβλίο της Αποκάλυψης - υποστηρίζουν τη βιβλική ιστορία της σύγκρουσης ενός ισραηλίτη βασιλιά και ενός αιγυπτιακού φαραώ εκεί πριν από περισσότερα από 2.600 χρόνια.

Σύμφωνα με την Εβραϊκή Βίβλο και τη χριστιανική Παλαιά Διαθήκη (που είναι ελαφρώς διαφορετικές συλλογές αρχαίων εβραϊκών κειμένων), ο βασιλιάς Ιωσίας του Βασιλείου του Ιούδα αντιμετώπισε τον Αιγύπτιο Φαραώ Νεχώ Β΄ στη Μεγιδδώ το 609 π.Χ. Τώρα, μια ανάλυση θραυσμάτων αρχαίας κεραμικής δείχνει ότι η Μεγιδδώ ήταν πράγματι κατειλημμένη από τους Αιγύπτιους εκείνη την εποχή, δήλωσε στο Live Science ο Israel Finkelstein, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα και στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ.

Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι αιγυπτιακά στρατεύματα είχαν σταθμεύσει εκεί μαζί με ένα απόσπασμα Ελλήνων μισθοφόρων όταν σκοτώθηκε ο βιβλικός βασιλιάς Ιωσίας της Ιουδαίας το 609 π.Χ. [Credit: Megiddo Expedition]

Ο Finkelstein είναι ο επικεφαλής συγγραφέας μιας μελέτης που περιγράφει τα ευρήματα, η οποία δημοσιεύθηκε στις 28 Ιανουαρίου στο The Scandinavian Journal of the Old Testament. Ο ίδιος ανέφερε στο LiveScience ότι μεγάλος αριθμός θραυσμάτων αιγυπτιακής κεραμικής ανακαλύφθηκε μαζί με θραύσματα ελληνικής κεραμικής σε ένα στρώμα που χρονολογείται στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. - μια εποχή κατά την οποία η Αίγυπτος συχνά απασχολούσε Έλληνες μισθοφόρους μαζί με αιγυπτιακά στρατεύματα. Οι αρχαιολόγοι προσδιόρισαν την προέλευση των θραυσμάτων εξετάζοντας το είδος του πηλού και το ύφος τους.

Τα θραύσματα υποστηρίζουν τις βιβλικές αναφορές ότι αιγυπτιακές δυνάμεις βρίσκονταν στη Μεγιδδώ κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιωσία. Ωστόσο, τα ευρήματα δεν αποτελούν άμεση απόδειξη ότι ο Ιωσίας βρισκόταν στη μάχη. Αν ήταν εκεί, όπως λέει η Βίβλος, δεν είναι σαφές αν ο Ιωσίας πέθανε από τα τραύματα που είχε υποστεί κατά τη διάρκεια της μάχης εναντίον των Αιγυπτίων στη Μεγιδδώ ή αν εκτελέστηκε εκεί ως υποτελής του Φαραώ. Ο θάνατος του Ιωσία λέγεται αργότερα ότι προμήνυε την πτώση της Ιερουσαλήμ το 586 π.Χ. από τους Νεοβαβυλώνιους υπό τον Ναβουχοδονόσορα Β', οι δυνάμεις του οποίου κατέστρεψαν τον Πρώτο Ναό, γνωστό και ως Ναό του Σολομώντα.

Ο αρχαιολόγος Assaf Kleiman του Πανεπιστημίου Ben-Gurion, συν-συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε στο Live Science ότι η αντιπαράθεση μεταξύ των δύο ηγεμόνων περιγράφεται διαφορετικά σε δύο διαφορετικά σημεία της Βίβλου. «Το συμβάν που εμπλέκει Ιωσία και Νεχώ Β' στη Μεγγιδώ το 609 π.Χ. περιγράφεται στη Βίβλο δύο φορές: ως εκτέλεση σε ένα σύντομο χρονολογικό στίχο στο Βιβλίο των Βασιλέων και ως αποφασιστική μάχη στα Χρονικά», είπε. Το Βιβλίο των Βασιλέων γράφτηκε κοντά στην εποχή των αναφερόμενων γεγονότων, αλλά το Βιβλίο των Χρονικών συντάχθηκε αιώνες αργότερα, οπότε η περιγραφή στο Βιβλίο των Βασιλέων είναι πιο αξιόπιστη, είπε.

Οι αρχαιολόγοι λένε ότι δεν είναι σαφές αν ο βασιλιάς Ιωσίας πήγε στη Μεγιδδώ για να πολεμήσει ως εχθρός ή ως ηγέτης ενός υποτελούς κράτους που εκτελέστηκε από τον Φαραώ Νεχώ. [Credit: Megiddo Expedition]

Η αρχαία πόλη

Τα ερείπια της Μεγιδδούς βρίσκονται σήμερα σε εθνικό πάρκο περίπου 30 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Χάιφα. Η Μεγιδδώ ήταν μια στρατηγικής σημασίας πόλη σε ένα σταυροδρόμι εμπορικών και στρατιωτικών δρόμων και κατακτήθηκε σε διαφορετικές εποχές από Χαναναίους, Ισραηλίτες, Ασσύριους, Αιγύπτιους και Πέρσες. Πολλές μεγάλες μάχες έλαβαν χώρα στη Μεγιδδώ, και το όνομά της ενέπνευσε τη λέξη «Αρμαγεδδών» - την τοποθεσία μιας τελικής μάχης που προφητεύεται στο βιβλίο της Αποκάλυψης της Καινής Διαθήκης, το οποίο σήμερα αναφέρεται γενικά στην ιδέα του τέλους του κόσμου.

Οι ανασκαφές στη Μεγιδδώ έχουν φέρει στο φως περισσότερα από 20 αρχαιολογικά στρώματα από τη δεκαετία του 1920. Το στρώμα με τα θραύσματα αιγυπτιακής και ελληνικής κεραμικής που περιγράφεται στην τελευταία μελέτη είναι μεταξύ πολλών στρωμάτων που χρονολογούνται μετά το 732 π.Χ., όταν τα αρχεία δείχνουν ότι η Μεγιδδώ κατακτήθηκε από τους Νεοασύριους υπό τον βασιλιά τους Τίγλαθ-Πιλεσέρ Γ'. Σύμφωνα με τη Βίβλο, το βόρειο βασίλειο του Ισραήλ έπεσε στους Νεο-Ασσύριους περίπου 10 χρόνια αργότερα, ακολουθούμενο από την εκδίωξη των «10 φυλών» ή των «χαμένων φυλών» του Ισραήλ.

Μάχη ή εκτέλεση

Υπάρχει συζήτηση μεταξύ των ακαδημαϊκών για το αν η συνάντηση μεταξύ του Ιωσία και του Νεχώ Β' στη Μεγιδδώ το 609 π.Χ. ήταν πράγματι μάχη ή αν ο Νεχώ Β' είχε απλώς εκτελέσει εκεί τον υποτελή του Ιωσία - με άλλα λόγια, αν το νότιο ισραηλιτικό βασίλειο του Ιούδα ήταν υποτελές στην Αίγυπτο εκείνη την εποχή. Η Βίβλος δεν το καταγράφει αυτό, αλλά η ιστορία και η αρχαιολογία δείχνουν ότι η Αίγυπτος κατέλαβε την περιοχή μετά το 630 π.Χ., καθώς η δύναμη των Νεοασσυρίων μειώθηκε.

Τα πολλά θραύσματα ελληνικής κεραμικής που βρέθηκαν στη Μεγιδδώ υποδηλώνουν ότι ένα απόσπασμα Ελλήνων μισθοφόρων ήταν σταθμευμένο εκεί μαζί με τα αιγυπτιακά στρατεύματα. [Credit: Megiddo Expedition and Yevgeni Ostrovsky/Ben-Gurion]

Ο ιστορικός Jacob Wright, καθηγητής της Εβραϊκής Βίβλου στο Πανεπιστήμιο Έμορι, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε στο Live Science ότι ο Ιωσίας είχε πιθανότατα ταξιδέψει από την Ιερουσαλήμ στη Μεγιδδώ για να αποτίσει φόρο τιμής στον  Νεχώ, αλλά εκτελέστηκε εκεί για άγνωστο λόγο.

Ο Wright και ο Reinhard Kratz, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο του Göttingen στη Γερμανία, ο οποίος επίσης δεν συμμετείχε στη μελέτη, σημείωσαν ότι το σχετικό εδάφιο στο βιβλίο των Βασιλέων αναφέρει μόνο ότι ο Ιωσίας ταξίδεψε στη Μεγιδδώ και «θανατώθηκε» εκεί - και ότι τίποτα δεν γράφτηκε για μια μάχη μέχρι περισσότερα από 100 χρόνια αργότερα στο βιβλίο των Χρονικών.

Τα πολλά θραύσματα αιγυπτιακής κεραμικής που βρέθηκαν στην ίδια θέση δείχνουν ότι η Μεγιδδώ βρισκόταν τότε υπό τον στρατιωτικό έλεγχο μιας δύναμης αιγυπτιακών στρατευμάτων. [Credit: Megiddo Expedition and Yevgeni Ostrovsky/Ben-Gurion]

Οι συγγραφείς της νέας μελέτης, επίσης, είναι επιφυλακτικοί σχετικά με τις συνθήκες θανάτου του Ιωσία.

Ο Finkelstein σημείωσε ότι ο Ιωσίας θεωρούνταν εξαιρετικά ευσεβής βασιλιάς και ότι η ιδέα του «Αρμαγεδδώνα» ξεκίνησε μόλις μετά το θάνατό του. Αυτό υποδηλώνει ότι ο θάνατος του Ιωσία είχε οδηγήσει σε προφητείες ότι η τελική μάχη μεταξύ των δυνάμεων του Θεού και των δυνάμεων του κακού θα λάμβανε χώρα εκεί όπου πέθανε, δήλωσε ο Finkelstein.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Finkelstein, I., Adams, M. J., Fantalkin, A., & Kleiman, A. (2025). Josiah at Megiddo: New Evidence from the Field. Scandinavian Journal of the Old Testament, 1–18. https://doi.org/10.1080/09018328.2025.2454490

Πηγή: Live Science