Γλυπτά του Παρθενώνα: Ο Ελγιν, το φιρμάνι και τα κειμήλια του Τσόρτσιλ στο Μιζούρι

Στιγμιότυπο από την εκδήλωση στην Παλαιά Βουλή. Το κοινό είχε τη δυνατότητα να εκφράσει την υποστήριξη ή την αποδοκιμασία του στους ομιλητές...

Στιγμιότυπο από την εκδήλωση στην Παλαιά Βουλή. Το κοινό είχε τη δυνατότητα να εκφράσει την υποστήριξη ή την αποδοκιμασία του στους ομιλητές μέσω ζωντανής ψηφοφορίας.
[Credit: INTIME NEWS / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗΣ]

Τι ειπώθηκε στο επιστημονικό ντιμπέιτ για τα Γλυπτά του Παρθενώνα χθες στην Παλαιά Βουλή. Ποια ήταν τα επιχειρήματα της κάθε πλευράς.

Θα έλεγε κανείς ότι σχετικά με το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο δεν υπάρχουν πια πολλά (καινούργια) να ειπωθούν. Η κάθε πλευρά έχει τα επιχειρήματά της, τα οποία εκφράζει συχνά-πυκνά με περισσότερη ή λιγότερη ψυχραιμία και αντικειμενικότητα. Πολύ σπάνια ωστόσο –και σίγουρα όχι στην Ελλάδα– έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε δημόσια ανταλλαγή επιχειρημάτων από βαθείς γνώστες της υπόθεσης. Αυτό το κενό επιχείρησε να καλύψει ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Debate House, ο οποίος διοργάνωσε ένα τέτοιο ντιμπέιτ με τίτλο «The Return of the Parthenon Sculptures: Who Owns the History?» χθες στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής.

Πράγματι, ήταν από μόνο του ενδιαφέρον να παρακολουθεί κανείς την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ επιστημόνων, οι οποίοι όχι μόνο πήραν τον ρόλο τους στα σοβαρά, αλλά επιχειρηματολόγησαν με πάθος. Για την ελληνική πλευρά, αυτές εκφράστηκαν από τη δρα Ειρήνη Σταματούδη, δικηγόρο και καθηγήτρια Νομικής και τη δρα Ελενα Κόρκα, αρχαιολόγο και επίτιμη γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Οι δυο τους θέλησαν αρχικά να τονίσουν τον παράνομο χαρακτήρα της πράξης του λόρδου Ελγιν, ο οποίος σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, χρησιμοποίησε ένα συνδυασμό ανεπίσημων εγγράφων, προσωπικών σχέσεων και παλιάς καλής δωροδοκίας προκειμένου να εξασφαλίσει πρόσβαση στο μνημείο του Παρθενώνα. Φυσικά τέθηκε και η ηθική-φιλοσοφική διάσταση του ζητήματος – ενός αδιαίρετου συνόλου έργων τέχνης δηλαδή, τα οποία υπάρχουν αυτή τη στιγμή χωρισμένα και (εν μέρει) μακριά από τον τόπο όπου δημιουργήθηκαν.

Ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον είχαν πιθανότατα –ίσως επειδή τα ακούμε σπανιότερα– όσα είχε να καταθέσει η απέναντι πλευρά, την οποία εξέφρασαν ο ιστορικός και νομικός δρ Ντόμινικ Σέλγουιν και ο Ιταλός αρχαιολόγος και συγγραφέας δρ Μάριο Τραμπούκο ντέλα Τορέτα. Αφού χαιρέτισαν στα ελληνικά και εξύμνησαν τη μεγάλη σημασία όλων των μουσείων, οι δύο ομιλητές έθεσαν μερικά μάλλον προβοκατόρικα ερωτήματα: «Είναι η εκτενής συλλογή ισλαμικής τέχνης του Μουσείου Μπενάκη “παράνομη”;» και «Το Μουσείο του Μιζούρι θα πρέπει να επιστρέψει τα περισσότερα από 10 χιλιάδες αντικείμενα σχετικά με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, τα οποία κατέχει, στη Βρετανία;». Για να καταλήξουν πως «η Ιστορία ανήκει σε όλους», ωστόσο η ιδιοκτησία των ιστορικών αντικειμένων είναι άλλο ζήτημα.

[Credit: INTIME NEWS / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗΣ]

Επίσης ενδιαφέρον ήταν ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπαράθεσης, το κοινό, που αποτελείτο σε μεγάλο βαθμό από φοιτητές Νομικής (ή Αρχαιολογίας), είχε τη δυνατότητα να εκφράσει την υποστήριξη ή την αποδοκιμασία του στους ομιλητές μέσω ζωντανής ψηφοφορίας. Κατά τα λοιπά, η λέξη «φιρμάνι» πρέπει να ειπώθηκε πάνω από 30 φορές, ως μέρος νομικών επιχειρημάτων, ενώ ο λόρδος Ελγιν χαρακτηρίστηκε από κοινός ληστής μέχρι φιλότεχνος, στον οποίο η ανθρωπότητα χρωστάει ευγνωμοσύνη για τη διάσωση των Γλυπτών.

Η αλήθεια είναι ότι οι υποστηρικτές της μη επιστροφής έμοιαζαν λίγο με εκείνους που δικαιολογούν συμπεριφορές του παρελθόντος με το βολικό «άλλες εποχές, άλλα κριτήρια». Από την άλλη, η ελληνική πλευρά αναλώθηκε μάλλον υπερβολικά στο τυπικό του πράγματος και στην κατάρριψη των επιχειρημάτων περί «διάσωσης», όμως κατόρθωσε να διατυπώσει μια αρκετά παραδεκτή αλήθεια: Η τάση των μουσείων να παρουσιάζονται ως παγκόσμιοι ναοί της πολιτιστικής κληρονομιάς κρύβει πίσω της υπερβολικά πολλά τοπικά και καθόλου υπερεθνικά συμφέροντα.

Πηγή: Καθημερινή