Ο Κοιμώμενος Έρως της Pula: ανακαλύφθηκε ένα σπάνιο αριστούργημα της αρχαίας ρωμαϊκής τέχνης

Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα περίτεχνα σκαλισμένο μαρμάρινο γλυπτό ενός «Κοιμώμενου Έρωτα», που χρονολογείται στον 2ο αιώνα μ.Χ. [Credit: Αρχα...

Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα περίτεχνα σκαλισμένο μαρμάρινο γλυπτό ενός «Κοιμώμενου Έρωτα», που χρονολογείται στον 2ο αιώνα μ.Χ.
[Credit: Αρχαιολογικό Μουσείο της Istria]

Μια αξιοσημείωτη ανακάλυψη έφερε για άλλη μια φορά την αρχαιολογία της Pula στο προσκήνιο. Κατά τη διάρκεια ανασκαφών στο ιστορικό κέντρο της κροατικής λιμενικής πόλης, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα περίτεχνα σκαλισμένο μαρμάρινο γλυπτό ενός «Κοιμώμενου Έρωτα», που χρονολογείται στον 2ο αιώνα μ.Χ. Οι αρχαιολόγοι περιγράφουν το εύρημα ως ένα από τα σημαντικότερα παραδείγματα αρχαίας ρωμαϊκής τέχνης που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ στην Istria και ως μαρτυρία του πλούτου και της πολιτιστικής πολυπλοκότητας της Pula κατά τη ρωμαϊκή εποχή. 

Ένα ξύπνημα μετά από δύο χιλιάδες χρόνια ύπνου

Το γλυπτό, με διαστάσεις περίπου 98 εκατοστά μήκος, 44 εκατοστά πλάτος και 30 εκατοστά ύψος, ανακαλύφθηκε σε δύο κομμάτια κάτω από την οδό Castropola, σε βάθος περίπου τριών μέτρων. Η ανακάλυψη έγινε από την αρχαιολόγο Aleksandra Paić και την ομάδα της, οι οποίοι διεξήγαγαν έρευνα σε ένα ρωμαϊκό domus — μια πολυτελή οικογενειακή κατοικία — που βρίσκεται σε ιδιωτική ιδιοκτησία της εταιρείας Kaštel Centar. Ο χώρος προορίζεται για την κατασκευή ενός boutique ξενοδοχείου, αλλά η αρχαιολογική του σημασία έχει πλέον προτεραιότητα.

«Τον ξυπνήσαμε κυριολεκτικά από τον ύπνο δύο χιλιάδων ετών», σχολίασε η Paić, περιγράφοντας τη στιγμή που η μορφή του Έρωτα αναδύθηκε από το έδαφος. Το γλυπτό απεικονίζει τον νεαρό θεό να ξαπλώνει γαλήνια πάνω σε ένα λιοντάρι, με μια μικρή σαύρα δίπλα του, ένα μοτίβο που εμφανίζεται μόνο σε λίγα παραδείγματα σε όλη την Ευρώπη.

Λεπτομέρεια της κεφαλής του λιονταριού. [Credit: Paola Albertini]

Λεπτομέρεια της σαύρας. [Credit: Paola Albertini]

Ο συμβολισμός του κοιμώμενου θεού του Έρωτα

Στη ρωμαϊκή και ελληνιστική εικονογραφία, ο κοιμώμενος Έρως συμβολίζει κάτι περισσότερο από την ανάπαυση — αντιπροσωπεύει το λεπτό όριο μεταξύ έρωτα, ύπνου και θανάτου. Για τους αρχαίους Ρωμαίους, η εικόνα ενός κοιμώμενου Έρωτα υποδήλωνε την αιώνια φύση του έρωτα και την αναγέννηση της ζωής μετά το θάνατο. Τέτοιες απεικονίσεις τοποθετούνταν συχνά σε παιδικούς τάφους ή πολυτελείς βίλες, υποδηλώνοντας αθωότητα και θεϊκή προστασία.

Σύμφωνα με τη Silvana Petešić, επιμελήτρια του Αρχαιολογικού Μουσείου της Istria, το άγαλμα της Pula είναι κατασκευασμένο από λευκό μάρμαρο λεπτής κοκκομετρίας άγνωστης προέλευσης, σμιλεμένο με εξαιρετική ακρίβεια. «Ο Έρως μας ξαπλώνει πάνω σε ένα λιοντάρι, με το κεφάλι του να ακουμπά στο κεφάλι του λιονταριού, αποδοσμένο με εκπληκτική λεπτομέρεια», εξήγησε η Petešić. «Μόνο λίγα παρόμοια παραδείγματα στην Ευρώπη παραμένουν τόσο ολοκληρωμένα».

Το σπασμένο φτερό στη θέση του. 
[Credit: Paola Albertini]

Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα περίτεχνα σκαλισμένο μαρμάρινο γλυπτό ενός «Κοιμώμενου Έρωτα», που χρονολογείται στον 2ο αιώνα μ.Χ.
[Credit: Αρχαιολογικό Μουσείο της Istria]

Ένας αρχαίος θησαυρός της αρχαιολογίας της Pula

Ο χώρος της ανακάλυψης καλύπτει περίπου 1.200 τετραγωνικά μέτρα μεταξύ Cvečićev και Glavinićev Uphill — μια περιοχή πλούσια σε ερείπια του αστικού κέντρου της ρωμαϊκής Pula. Τα πρώτα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το domus ήταν πλούσια διακοσμημένο με ψηφιδωτά, μαρμάρινη επένδυση και τοιχογραφίες. Αυτές οι λεπτομέρειες υποδηλώνουν ότι η κατοικία ανήκε σε μια ελίτ οικογένεια κατά την περίοδο της ευημερίας της πόλης τον 2ο αιώνα μ.Χ., όταν η Πούλα — τότε Pola — ήταν μια ακμάζουσα ρωμαϊκή αποικία και περιφερειακό εμπορικό κέντρο.

«Πρόκειται για μια εξαιρετική ανακάλυψη που μαρτυρά τον πλούτο και τον πολιτισμό της αρχαίας Pula», δήλωσε ο Darko Komšo, διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου της Istria. «Με αυτή την ανακάλυψη, η Pula επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά την ιδιότητά της ως ένας από τους μεγαλύτερους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Μεσογείου».

Συντήρηση και έκθεση σε μουσείο

Οι συντηρητές έχουν ήδη ξεκινήσει τη προσεκτική διαδικασία σύνδεσης των θραυσμάτων του αγάλματος και προετοιμασίας του για καθαρισμό με λέιζερ, προκειμένου να αφαιρεθούν τα ιζήματα αιώνων χωρίς να καταστραφεί η μαρμάρινη επιφάνεια. Μόλις αποκατασταθεί, ο Κοιμώμενος Έρως θα ενταχθεί στη μόνιμη συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου της Istria, όπου θα εκτίθεται μαζί με άλλα σημαντικά εκθέματα από το ρωμαϊκό παρελθόν της Pula.

Ο Komšo τόνισε ότι αποστολή του μουσείου είναι να συντηρεί τέτοια εξαιρετικά έργα για μελέτη και θαυμασμό από το κοινό. «Ο «Κοιμώμενος Έρως» δεν είναι μόνο ένα αριστούργημα της αρχαίας ρωμαϊκής τέχνης, αλλά και μια γέφυρα μεταξύ της αρχαίας και της σύγχρονης πόλης», είπε. «Μας υπενθυμίζει ότι κάτω από κάθε πέτρα της Pula κρύβεται μια ιστορία που περιμένει να ανακαλυφθεί ξανά».

Άποψη του Κοιμώμενου Έρωτα από ψηλά. 
[Credit: Paola Albertini]

Η διαχρονική κληρονομιά της Pula

Ιδρυμένη πριν από 2.300 χρόνια, η Pula έχει μια αδιάσπαστη συνέχεια κατοίκησης από την προϊστορική εποχή μέχρι τη ρωμαϊκή, τη βενετσιάνικη και την αυστροουγγρική περίοδο. Κάποτε γνωστή ως σημαντική ρωμαϊκή αποικία με ένα μεγαλοπρεπές αμφιθέατρο, ναούς και ψηφιδωτά, η πόλη συνεχίζει να προσφέρει ανακαλύψεις που αναδιαμορφώνουν την αντίληψή μας για τη ζωή κατά μήκος της ακτής της Αδριατικής στην αρχαιότητα.

Για τους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς της τέχνης, ο «Κοιμώμενος Έρως» της Pula δεν αποτελεί μόνο ένα αισθητικό θαύμα, αλλά και μια αφήγηση πίστης, πολυτέλειας και καλλιτεχνικής δεξιοτεχνίας. Κάθε καμπύλη του μαρμάρου μιλάει για τα χέρια που το σμίλεψαν και τον πολιτισμό που εκτιμούσε την ομορφιά ως έκφραση του θείου.

Καθώς το Αρχαιολογικό Μουσείο της Istria ετοιμάζεται να παρουσιάσει αυτό το εξαιρετικό γλυπτό, η προσοχή του κόσμου στρέφεται για άλλη μια φορά στην Pula — μια πόλη όπου οι αρχαίες πέτρες εξακολουθούν να ψιθυρίζουν ιστορίες για θεούς, εραστές και αιώνιο ύπνο.

Πηγή: ArkeoNews, The History Blog