Τα "Μυστικά" του Νεολιθικού Οικισμού Αυγής

Στο επίκεντρο της 25ης Συνάντησης Αρχαιολόγων για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του μήνα ...

Στο επίκεντρο της 25ης Συνάντησης Αρχαιολόγων για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του μήνα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης βρέθηκε ο Νεολιθικός Οικισμός Αυγής με την επιστημονική ομάδα να παρουσιάζει το ερευνητικό έργο αλλά και τις ποικίλες εκπαιδευτικές δράσεις που έχουν αναπτυχθεί.


Ποιος είναι, όμως, ο Νεολιθικός Οικισμός Αυγής; Πόσο καλά τον ξέρουμε; Η επιστημονική υπεύθυνη του ερευνητικού προγράμματος Δρ. Γεωργία Στρατούλη μας μίλησε για τις αποκαλύψεις των ανασκαφών από το 2002 έως το 2008, τις εκπαιδευτικές δράσεις αλλά και τους στόχους της επιστημονικής ομάδας για να γίνει ο κόσμος κοινωνός του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου.


Ο οικισμός βρίσκεται σε λοφώδη περιοχή 500 μέτρα βόρεια της Αυγής και ιδρύθηκε πριν από 7.500 χρόνια (γύρω στο 5.650 π.Χ.) με 1.000 χρόνια διάρκεια ζωής σε επιφάνεια 50-60 στρεμμάτων η οποία οριοθετούνταν περιμετρικά από τάφρους για την προστασία του.


Πρόκειται για ένα χωριό με τρεις οικιστικές φάσεις από τις οποίες η παλαιότερη (Αυγή 1) περιλαμβάνει αρκετά κτίρια ελεύθερα στον χώρο με κύρια υλικά δομής. Πρόκειται για ξύλινους σκελετούς που επικαλυπτόταν από πυλό επεξεργασμένο με άχυρα ώστε να δημιουργηθούν οι τοίχοι. «Έχουμε τουλάχιστον 10 τέτοια κτίρια τα οποία περιβάλλονται από αυλές όπου γίνονταν διάφορες δραστηριότητες. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλοί τύποι μικρών φούρνων και άλλων θερμικών κατασκευών επεξεργασίας και προετοιμασίας του φαγητού που χρησιμοποιούνταν και για άλλες δραστηριότητες όπως κατασκευή εργαλείων, υλικών κτλ», εξήγησε η κα Στρατούλη.

Χώρος ανασκαφών Αυγή Καστοριάς

Πιθανό είναι το ενδεχόμενο τα κτίρια αυτά να είχαν και δεύτερο όροφο, ενώ εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι τα σπίτια κάηκαν όχι τυχαία αλλά από τους ίδιους τους κατοίκους για λόγους που δεν μπορούν ακόμη να διευκρινιστούν με ακρίβεια. Επειδή, λοιπόν, οι τοίχοι ήταν από πυλό με την καύση κεραμοποιήθηκαν κι έτσι κατάλοιπα τους διασώζονται μέχρι και σήμερα.


«Μιλάμε για τις πρώιμες κοινωνίες των αγροτών. Από τα ευρήματα διαπιστώνεται ο κύριος διατροφικός παράγοντας από άποψη καλλιέργειας ήταν τα σιτηρά, ενώ υπάρχουν και όσπρια, όπως φακή αλλά και μικρά ζωάκια είτε κατοικίδια είτε λίγο πιο άγρια»


Αργότερα, στους αιώνες που επακολούθησαν υπάρχει μια ισχυρή πιθανότητα ο οικισμός να μετατοπίστηκε λίγο νοτιότερα σε σημείο που δεν έχει ανασκαφεί αλλά έχει εντοπιστεί ένας ιδιαίτερος χώρος ταφής και 10 μικρά αγγεία με τα κατάλοιπα της καύσης νεκρών, ένα τελετουργικό συνηθισμένο για την εποχή (Αυγή 2).


Τέλος, σε μια ακόμη νεότερη περίοδο έχουμε ένα νέο οικιστικό μοντέλο με καινούρια στοιχεία αρχιτεκτονικών δομών (Αυγή 3). Εκεί βλέπουμε ότι ξαναδημιουργείται ο παλιός οικισμός και μάλιστα στον παλιό ερειπιώνα με οικοδομήματα μεγαλύτερα, πολύ πιο στιβαρά, ίσως υπερυψωμένα και σε παράταξη.


Τον ερχόμενο Σεπτέμβριο ο Νεολιθικός Οικισμός Αυγής γιορτάζει τα 10 χρόνια παρουσίας του στην αρχαιολογική έρευνα με την κα Στρατούλη να επισημαίνει πως στόχος της επιστημονικής ομάδας είναι τα εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία εφαρμόζονται να πολλαπλασιαστούν με παράλληλες παρεμβάσεις στον χώρο για να καταστεί περισσότερο επισκέψιμος και να αποκαλυφθεί στο κοινό με καλύτερα και πιο ουσιαστικά αποτελέσματα.


«Δεν θέλουμε αυτά τα αποτελέσματα της έρευνας να μείνουνε μόνο στα συρτάρια των ανασκαφέων ή σε διάφορα επιστημονικά συνέδρια. Από την αρχή διαπιστώσαμε ότι σε αυτό το νεολιθικό χωριό είχαμε πολύ έντονα αναγνώσιμα και ορατά στοιχεία αρχιτεκτονικών καταλοίπων. Έτσι, η ανασκαφική προσπάθεια έτεινε στο να δημιουργήσει χώρους που θα μπορούσαν σύντομα να γίνουν επισκέψιμοι  για το κοινό και μάλιστα να ζωντανεύουν παράλληλα με πολλές πειραματικές δράσεις ώστε να αποκτήσουν μια επανάληψη επισκέψεων και κυρίως για μαθητές».

Αγαλματίδιο Αυγή Καστοριάς

Σε συνέχεια, λοιπόν, των εκπαιδευτικών προγραμμάτων μέσα από ομάδες αρχιτεκτόνων, μηχανικών και άλλων εκπονήθηκαν ώριμες μελέτες για μια πληθώρα παρεμβάσεων που θα δώσουν νέα πνοή στον χώρο, κλέβοντας τις εντυπώσεις των επισκεπτών. «Όλες αυτές τις παρεμβάσεις τις αποκαλέσαμε συνολικά Διαδραστικό Αρχαιολογικό Πάρκο Νεολιθικού Οικισμού Αυγής με αρκετές από αυτές να είναι ήδη έτοιμες για ένταξη σε μεγάλα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως είναι το ΕΣΠΑ», σημείωσε η κα Στρατούλη αναφερόμενη στη δημιουργία διαφόρων υποδομών όπως εισόδου, αίθουσας προβολής, στεγάστρου προστασίας με αντίστοιχες διαδρομές επισκεπτών αλλά και τη δημιουργία ενός χώρου καλλιεργειών όπου οι μαθητές θα “υιοθετούν” μια έκταση και με μη βιομηχανικά μέσα θα συμβάλλουν και θα παρακολουθούν την πορεία ανάπτυξης των φυτών από την παραγωγή στη διατροφή.


Επιπλέον, ένα από τα μεγαλόπνοα σχέδια της επιστημονικής ομάδας είναι η ένωση του αρχαιολογικού χώρου με τον σύγχρονο Οικισμό της Αυγής όπου υπάρχουν ακόμη τα πλίνθινα σπίτια μέσα από ποδηλατικές και περιπατητικές διαδρομές που θα αποκαλύπτουν στον κόσμο με πρωτότυπο τρόπο την οντότητα του αρχαίου αλλά και του σύγχρονου τοπίου.


Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε και τον επίσημο ιστότοπο του Νεολιθικού Οικισμού της Αυγής στη διεύθυνση www.neolithicavgi.gr.

Πηγή: Μ. Αναγνωστοπούλου, Εφημερίδα "Ορίζοντες"
Πηγή εικόνων: Ερευνητικό Πρόγραμμα Νεολιθικού Οικισμού Αυγής Καστοριάς