Ειδώλιο νέας που παίζει αστραγάλους (αστραγαλίζουσα)

Η νεαρή γυναίκα, με ποδήρη χιτώνα και ιμάτιο ζωσμένο χιαστί στο στήθος, όπως οι μορφές σε δράση, αποδίδεται σε βαθύ κάθισμα. Η πεπονοειδής ...

Η νεαρή γυναίκα, με ποδήρη χιτώνα και ιμάτιο ζωσμένο χιαστί στο στήθος, όπως οι μορφές σε δράση, αποδίδεται σε βαθύ κάθισμα. Η πεπονοειδής κόμμωσή της καταλήγει σε κότσο (κρωβύλο) δεμένο με ταινία στην κορυφή της κεφαλής. Επίθετα χρώματα σώζονται στο χιτώνα της (λευκό και ιώδες), στα χείλη της (ρόδινο), στην ταινία γύρω από τον κρωβύλο (κεραμιδί) και στην κόμη (καστανέρυθρο). Επειδή κρατεί σακουλάκι (φορμίσκο) στο αριστερό της χέρι και αφήνει μετέωρο, με ανοικτά δάκτυλα, επάνω από το έδαφος το δεξί, εικάζεται ότι έπαιζε με αστραγάλους (αστραγαλίζουσα) και ετοιμαζόταν να τους μαζέψει.



Διάφορες φάσεις του παιχνιδιού με αστραγάλους, ονομαζόμενο κάποιες φορές από τις αρχαίες πηγές πεντάλιθα ή πεντέλιθα, παριστάνουν τύποι γυναικείων ειδωλίων. Τα περισσότερα φαίνεται ότι είναι έργα βοιωτικών εργαστηρίων ή εγγράφονται στην παράδοσή τους. Το πρότυπό τους ανάγεται συνήθως στον χαμένο -αλλά μνημονευόμενο από τον Παυσανία- πίνακα του Πολυγνώτου με θέμα την επίσκεψη του Οδυσσέα στον Άδη (Νέκυια), η οποία κοσμούσε τη Λέσχη των Κνιδίων στους Δελφούς. Ο πίνακας εικόνιζε, μεταξύ άλλων, τις κόρες του Μιλησίου βασιλέα Πανδάρεω, Καμιρώ και Κλυτίη, στεφανωμένες με άνθη να παίζουν αστραγάλους. Το θέμα απεικονίζεται σε αγγεία, μετάλλια λύχνων, γλυπτούς λίθους, κάτοπτρα.


Οστάρια αστραγάλων (κότσια) έχουν βρεθεί στην Ανατολική Μεσόγειο και Εγγύς Ανατολή από τους νεολιθικούς χρόνους και εξής. Το παιχνίδι των αστραγάλων ήταν γνωστό στην Αίγυπτο αλλά και στην Ελλάδα ήδη από τους ομηρικούς χρόνους. Ήταν προσφιλές σε όλες τις ηλικίες και τα κοινωνικά στρώματα. Οι αστράγαλοι ήταν οστάρια από τις αρθρώσεις των πίσω ποδιών προβάτων, βοδιών ή και ελαφιών. Τέσσερα τουλάχιστον οστάρια ήταν απαραίτητα για το παιχνίδι των αστραγάλων, αν και μία παραλλαγή για γυναίκες φαίνεται ότι απαιτούσε πέντε. Οι παίκτες χρησιμοποιούσαν για τη φύλαξή και μεταφορά τους σακουλάκια.



Υλικό: Πηλός 
Προέλευση: Ερέτρια, πιθανώς από τάφο.
Χρονολόγηση: Τέλη 4ου αι. π.Χ. 
Διαστάσεις: Ύψος 15 εκ. 




Πηγή: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο