Εάν ήσουν τυχερός κι ο δρόμος σου σε έφερνε στην αρχαία Αθήνα την έκτη ημέρα του μήνα Θαργηλιώνα, του δικού μας Μαΐου ή Ιουνίου δηλαδή...
Εάν ήσουν τυχερός κι ο δρόμος σου σε έφερνε στην αρχαία Αθήνα την έκτη ημέρα του μήνα Θαργηλιώνα, του δικού μας Μαΐου ή Ιουνίου δηλαδή, πιθανώς να βρισκόσουν αντιμέτωπος με ένα αρκετά αλλόκοτο θέαμα:
...δύο άντρες, ο ένας εκ των οποίων ντυμένος με πολυτελή γυναικεία ρούχα, θα περιφέρονταν στους δρόμους της πόλης με μια αρμαθιά ξηρά σύκα περασμένη στον λαιμό, ενώ αυλοί θα συνόδευαν μουσικά τη διαπόμπευσή τους. Οι άντρες αυτοί (κάποιες πηγές αναφέρουν πως επρόκειτο περί ενός άνδρα και μιας γυναίκας) ονομάζονταν φαρμακοί και αποτελούσαν μίασμα για την πόλη των Αθηνών ως καταδικασμένοι εγκληματίες. Κατά τον ταπεινωτικό διωγμό τους εκτός, τελικά, των τειχών της πόλης, οι αποδιοπομπαίοι φαρμακοί εθεωρείτο πως απορροφούσαν το μίασμα της Αθήνας, συνεπώς εξασφάλιζαν την κάθαρσή της μέχρι την ερχόμενη χρονιά. Γι' αυτόν το λόγο οι φαρμακοί αποκαλούνταν και καθάρματα, μια λέξη που έχει διασωθεί μετά βαΐων και κλάδων έως τις μέρες μας.
Τα Θαργήλια, η παράξενη αυτή ανοιξιάτικη γιορτή της πόλης των Αθηνών, τελούνταν ως γενέθλια επέτειος του Απόλλωνα και της Άρτεμης, των δίδυμων παιδιών του Δία και της Λητούς. Η γιορτή πήρε το όνομά της από του θαργήλους, τα πρώτα καρβέλια ψωμιού που ζυμώνονταν στα αθηναϊκά σπίτια μετά την ανοιξιάτικη συγκομιδή σιτηρών. Τα Θαργήλια εικάζεται πως ανήκαν στον κύκλο τριών ετήσιων γιορτών της αρχαίας Αθήνας, όλες κατά τον μήνα Θαργηλιώνα: τα Καλλυντήρια και τα Πλυντήρια, εορτές προς τιμήν της Αθηνάς Πολιάδος, είχαν σκοπό τον καθαρισμό και τον καλλωπισμό του ιερού και του αγάλματος της Αθηνάς. Με άλλα λόγια, μαζί με τα Θαργήλια, τα οποία προηγούνταν των άλλων δύο γιορτών, οι Αθηναίοι τιμούσαν, εντός του ίδιου μήνα, τρία παιδιά του Πατέρα των Θεών τους: την Αθηνά, τον Απόλλωνα και την Άρτεμη. Κάθαρση της πόλης και, κατόπιν, κάθαρση της προστάτιδας θεάς της – ο εορταστικός αυτός κύκλος είχε σαφέσταστατη αποστολή.
Μόλις η πόλη εξαγνιζόταν και οι κυνηγημένοι φαρμακοί τρέπονταν ωσάν επικίνδυνοι περίγελοι εκτός των αθηναϊκών τειχών, η πόλη θεωρούνταν ασφαλής από αρρώστιες, πείνα και λοιπές θεομηνίες, συνεπώς οι πολίτες της δικαιούνταν να το γιορτάσουν πανηγυρικά. Κυκλωτικοί χοροί στήνονταν στην πόλη, ενώ ο καλύτερος χορευτής λάμβανε ως έπαθλο έναν τρίποδα, τον οποίο αργότερα θα αφιέρωνε στον Ναό του Πύθιου Απόλλωνα, έργο του τυράννου Πεισίστρατου. Έτσι, η Θαργήλια γιορτή θα είχε ολοκληρώσει τον κύκλο της: ευχαριστήρια καρβέλια για περαιτέρω καλή σοδειά εντός του επερχόμενου θέρους, κάθαρση της πόλης και διωγμός των ειδεχθέστερων εγκληματιών της, χορός και γλέντι και, τέλος, προσφορά στον θεό Απόλλωνα.
Εάν, λοιπόν, ήσουν τυχερός κι ο δρόμος σου σε έφερνε στην αρχαία Αθήνα την έκτη ημέρα του μήνα Θαργηλιώνα, και δεν ήσουν κάποιος τρομερός κακοποιός, οπότε και θα έτρεχες κυνηγημένος συνοδεία αυλού με ξερόσυκα περασμένα στον λαιμό σου, τότε θα έτρωγες φρέσκο ψωμί και θα χόρευες ξέπνοα μέχρι το ξημέρωμα παρέα με τους άντρες συμπολίτες σου, πριν ανηφορίσεις στην Ακρόπολη για να παρακολουθήσεις το πλύσιμο και το καλλώπισμα του αγάλματος της θεάς Αθηνάς. Έπειτα, ασφαλής, χορτάτος κι ευτυχής, θα επέστρεφες στη θερινή σου ρουτίνα.
* Αγιάτη Μπενάρδου, Δρ. Ιστορίας, Μονάδα Ψηφιακής Επιμέλειας, Ερευνητικό Κέντρο «ΑΘΗΝΑ»
Πηγή: Α. Μπενάδρου, LiFO , Εικονογράφηση: Πέτρος Χριστούλιας
Δεν υπάρχουν σχόλια