Τι γνωρίζουμε στην πραγματικότητα για τον ρόλο του Ισλαμικού Κράτους στο παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων;

Οι υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας υπογραμμίζουν τη διαρκή βλάβη που προκαλείται στον λαό της Συρίας. Η συλλογική του συνείδηση, η ιστορία τ...

Οι υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας υπογραμμίζουν τη διαρκή βλάβη που προκαλείται στον λαό της Συρίας. Η συλλογική του συνείδηση, η ιστορία του εξαφανίζεται κτήριο με κτήριο, πρόσφυγα με πρόσφυγα, τεχνούργημα με τεχνούργημα. 

Ειδικοί σε συμπόσιο στο Λονδίνο προειδοποιούν ενάντια στην παραπληροφόρηση και την απουσία στοιχείων.

Πως μεταφέρονται εκτός Συρίας παράνομα τα κλεμμένα αρχαιολογικά αντικείμενα και έργα τέχνης; Κατά πόσον ωφελείται από το λαθρεμπόριο αυτό το Ισλαμικό Κράτος; Υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει για να αποφευχθεί αυτό; Αυτά είναι μόνο κάποια από τα ερωτήματα που διερεύνησαν ακαδημαϊκοί και ερευνητές σε ένα συνέδριο για την τέχνη και την τρομοκρατία που διοργάνωσαν από κοινού το Σωματείο για την Έρευνα Εγκλημάτων κατά της Τέχνης (Arca) και το Courtauld Institute of Art στο Λονδίνο στις 27 Φεβρουαρίου.

Ο Mike Giglio, ένας δημοσιογράφος του Buzzfeed που περνάει τον περισσότερο χρόνο του στέλνοντας ανταποκρίσεις από τα 900 χιλιομέτρων μήκους σύνορα Τουρκίας - Συρίας, έχει υπάρξει αυτόπτης μάρτυρας της σταθερής ροής αντικειμένων που εξέρχονται παράνομα από την χειμαζόμενη από τον εμφύλιο πόλεμο χώρα. Τα σύνορα είναι μακρά, διαπερατά και δύσκολο να ελεγχθούν σύμφωνα με τον Giglio, ενώ κάποιοι φύλακες εμπλέκονται στο κύκλωμα αρχαιοκάπηλων. Προειδοποιεί όμως ότι δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε εκείνους που ανασκάπτουν στην Συρία και τα βγάζουν από την χώρα. "Είναι ένδειξη της απελπισίας των ανθρώπων που υποφέρουν από την σύρραξη...βλέπουν τις αρχαιότητες που έχουν θαφτεί στο έδαφος ως εισιτήριο για να ξεφυγουν από την κόλαση στην οποία ζούνε".  

Ο Giglio έχει δει σημαντικότατα κομμάτια να περνούν τα σύνορα, όπως για παράδειγμα ένα ρωμαϊκό μωσαϊκό που αφαιρέθηκε από το δάπεδο μιας αρχαίας βίλας και εξήχθη παράνομα από τη χώρα τυλιγμένο σε ένα χαλί. Σε μια άλλη περίπτωση μια πήγη του έδειξε στον Giglio φωτογραφίες αρκετών ρωμαϊκών μπούστων από την Παλμύρα. Ωστόσο σημαντικά αρχαία αντικείμενα όπως αυτά αποτελούν την εξαίρεση. "Κάποιοι από τις επαφές μου έχουν πουλήσει αρχαία για κάποιες εκατοντάδες δολάρια, ή έστω κάποιες χιλιάδες δολάρια, αλλά αυτό που πραγματικά κινεί το εμπόριο αυτό είναι οι μικρές συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα διαρκώς, και όχι τα πολύ ακριβά τεχνουργήματα", λέει ο δημοσιογράφος, προσθέτοντας ότι πολλά από τα αντικείμενα που βγαίνουν από την Συρία είναι αντίγραφα.   

Το ΙΚ φαίνεται να "εστιάζει στα νομίσματα, επειδή τα νομίσματα είναι τα αντικείμενα που πωλούνται πιο εύκολα διεθνώς. Τα χρήματα κυκλοφορούν κι έτσι τα νομίσματα θα μπορούσαν να έχουν βρεθεί οπουδήποτε και οι οδηγίες για την προέλευση των νομισμάτων δεν είναι τόσο αυστηρά όσο για τα άλλα αντικείμενα", σύμφωνα με τον Giglio.   

Η μαύρη αγορά για τα αρχαία αντικείμενα υπάρχει πολύ πριν εμφανιστεί το Ισλαμικό Κράτος και δεν περιορίζεται σε εκείνους. Κάθε ένοπλη ομάδα στην Συρία εμπλέκεται σε αγοραπωλησίες αρχαιοτήτων. "Εστιάζουμε κυριώς στο ΙΚ επειδή και εκείνοι το επιθυμούν, και επειδή το θέλει η κυβέρνηση των ΗΠΑ, επειδή βρισκόμαστε σε πόλεμο, πρόκειται για προπαγάνδα κι από τις δύο πλευρές".    

Αυτού του είδους η παραπληροφόρηση είναι μείζον πρόβλημα, όπως δήλωσε ο Sam Hardy του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Ρώμης, ο οποίος παρακολουθεί την παράνομη πώληση αρχαιοτήτων διαδικτυακά. Δεν γνωρίζουμε κατά πόσον το Ισλαμικό Κράτος επωφελείται από το εμπόριο αυτό επειδή δεν υπάρχουν απτά στοιχεία. "Συγκέντρωσα όλες τις αριθμητικές αξιώσεις που έχουν διατυπωθεί σχετικά με τα αντικείμενα που διακινούνται από την Συρία. Είμαι 99% βέβαιος ότι όλες είναι λανθασμένες". 

Όπως λένε οι ειδικοί δεν πρέπει να δαιμονοποιούνται όλες οι περιπτώσεις αρχαιοκαπηλίας, καθώς κάποιες αποτελούν μία ένδειξη της απελπισίας των ανθρώπων που υποφέρουν από την σύρραξη... 

Ο Michael Will, διευθύνων του Ομίλου Δικτύων Οργανωμένου Εγκλήματος στην Europol, την αστυνομική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προχώρησε περαιτέρω. "Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι το Ισλαμικό Κράτος πωλεί αρχαιότητες για να χρηματοδοτήσει τις δραστηριότητες του", είπε. Οποιαδήποτε εκτίμηση των εσόδων του ΙΚ από το παράνομο εμπόριο αρχαίων αντικειμένων και έργων τέχνης κατά πάσα πιθανότητα είναι αποκύημα φαντασίας, δήλωσαν αρκετοί ομιλητές. Ωστόσο περιστασιακές ενδείξεις υποδεικνύουν πως το ΙΚ έχει δημιουργήσει ένα επαγγελματικό πλαίσιο για το παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων θεσπίζοντας ένα σύστημα αδειών που χορηγούνται στους επίδοξους ανασκαφείς που επιχειρούν στα εδάφη που ελέγχει σύμφωνα με τον Giglio.

Καθώς τα αντικείμενα αλλάζουν χέρια μέσα στο δίκτυο των λαθρεμπόρων που κινούνται από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη και περαιτέρω, κλιμακώνεται η τιμή. Είναι οι "ισχυροί διεθνείς παίκτες" που ωφελούνται από το εμπόριο αυτό και όχι οι εξαθλιωμένοι Σύριοι που προσφέρουν τα προς πώληση αγαθά. "Ένας από τις επαφές μου επισκέφθηκε έναν ιστότοπο πώλησης αρχαίων νομισμάτων και συγχύστηκε. Βλέπει διαρκώς αντικείμενα που πέρασε από τα σύνορα Τουρκίας - Συρίας να πωλούνται ξανά σε τέτοιους ιστοτόπους με τεράστια ανατίμηση. Έτσι σχεδιάζει πλέον να μετακομίσει στην Ευρώπη και να συνεχίσει να απασχολείται με το ίδιο αντικείμενο", λέει ο Giglio.

Ο Francesco Rutelli, ο πρώην Ιταλός υπουργός πολιτισμού και τέως δήμαρχος της Ρώμης, κατηγόρησε τους διεθνείς εμπόρους τέχνης και συλλέκτες ότι ενθαρρύνουν το "ματωμένο" εμπόριο αρχαιοκάπηλων. "Οι συλλέκτες επιθυμούν να κατέχουν οι ίδιοι εκείνα που ανήκουν σε ολόκληρη την ανθρωπότητα",  δήλωσε.

Ο τρόπος να αντιμετωπισθεί το λαθρεμπόριο αυτό επιτόπου είναι η προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και η παροχή ευκαιριών για τους ανθρώπους που εμπλέκονται σε αυτό σύμφωνα με τον Sam Hardy. Στο Μάλι της Δυτικής Αφρικής το πρόβλημα της λαφυραγωγίας μειώθηκε κατά 75% όταν εφαρμόστηκε αυτή η διττή προσέγγιση.    

Στη Συρία η ζημία που προκαλείται από αυτό το παράνομο εμπόριο είναι ανυπολόγιστη. "Αυτή η υπόθεση της αρχαιοκαπηλίας υπογραμμίζει τη διαρκή βλάβη που προκαλείται στον λαό της Συρίας, την συλλογική του συνείδηση και την ιστορία του. Αυτό που ονομάζουμε Συρία εξαφανίζεται κτήριο με κτήριο, πρόσφυγα με πρόσφυγα, τεχνούργημα με τεχνούργημα", καταλήγει ο Giglio.

Πηγή: LiFO