Δύο ιστορικά έγγραφα του Αγώνα στο Βυζαντινό

Βρυζάκης Θεόδωρος, «Η θυσία του Καψάλη», λάδι σε μουσαμά, 134 x 144 εκ. Εθνική Πινακοθήκη. Στην ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, τον...

Βρυζάκης Θεόδωρος, «Η θυσία του Καψάλη», λάδι σε μουσαμά, 134 x 144 εκ. Εθνική Πινακοθήκη.

Στην ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, τον στρατηγό Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, αφιερώνεται η πρώτη οπτικοακουστική παραγωγή που παρουσιάζει στην ιστοσελίδα του το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (www.byzantinemuseum.gr) για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση. Και μάλιστα με την παρουσίαση για πρώτη φορά δύο σημαντικών ιστορικών εγγράφων της εποχής του Αγώνα που φυλάσσονται στο μουσείο.  

«Οι συλλογές του ΒΧΜ δεν συμπεριλαμβάνουν μεγάλο αριθμό αντικειμένων που σχετίζονται άμεσα με τον Αγώνα. Είναι όμως το κατεξοχήν μουσείο που καλύπτει την καλλιτεχνική παραγωγή του Γένους  από την Αλωση και μετά», λέει στην «Κ» η διευθύντρια του μουσείου, δρ Κατερίνα Δελλαπόρτα. «Γι’ αυτό και επιλέξαμε ως τίτλο “Από την Aλωση στην Παλιγγενεσία”, για να αναδείξουμε αντικείμενα που έχουν να αφηγηθούν τη δική τους ιστορία και που δεν θα είχαν ίσως άλλη ευκαιρία να προβληθούν στο ευρύ κοινό. Οπως είναι τα δύο ιστορικά έγγραφα, της Πελοποννησιακής Γερουσίας και της επιστολής του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, εμβληματικής μορφής του Αγώνα, που η υπογραφή του και το απόφθεγμά του “είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και έπειτα υπέρ πατρίδος” αποτελεί και το μπάνερ του μουσείου». Παρουσιάζεται επίσης η συλλυπητήρια επιστολή του προέδρου της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας προς τον δήμαρχο Παρισίων για τον θάνατο του μεγάλου φιλέλληνα Βίκτωρος Ουγκώ.

Ο Ουγκώ αφιέρωσε ολόκληρη συλλογή στον Αγώνα και όχι μόνον αυτός. «Ο πρόλογος του Σατωβριάνδος στην “Περιοδεία από το Παρίσι στα Ιεροσόλυμα” (Itinéraire de Paris à Jérusalem) αφιερώνεται στο Μεσολόγγι, ο Μπερλιόζ έγραψε ηρωικό εμβατήριο για την Ελληνική Επανάσταση, για να περιορισθώ επί της παρούσης στον γαλλικό φιλελληνισμό, γιατί ο Αγώνας είχε συγκινήσει και είχε προκαλέσει το κίνημα του φιλελληνισμού σε πολλές χώρες». 

Αριστερά, η επιστολή του Κολοκοτρώνη και πάνω, η συλλυπητήρια επιστολή της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας προς τον δήμαρχο Παρισίων για τον θάνατο του Βίκτωρος Ουγκώ.

Στο δεκάλεπτο βίντεο του ΒΜΧ, με αφορμή επιλεγμένα αντικείμενα που παρουσιάζονται αυτόνομα, γίνεται μια αναδρομή στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, με σκοπό, όπως υπογραμμίζει η διευθύντρια του μουσείου, «να αναδείξουμε την πνευματική και καλλιτεχνική παραγωγή του Γένους, που μπορεί μεν να ήταν υπόδουλο, αλλά διατηρούσε τόσο ζωντανή την εθνική του συνείδηση, ώστε να εξεγερθεί όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, το 1821». Και τονίζεται το βαθύτερο νόημα της συμβολής του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου στον εορτασμό. Κυρίως ότι η Ελληνική Επανάσταση του 1821 δεν ήταν ένα τυχαίο ιστορικό γεγονός, αλλά το αποτέλεσμα των πόθων και των άθλων του Eθνους για την ελευθερία του, από την τελική Aλωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Οθωμανούς (1453) έως την Παλιγγενεσία.  

Τα αντικείμενα, που παρουσιάζονται επιλεκτικά σε αυτόνομες ενότητες, χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα και εξής, «δηλώνοντας το καθένα με τον τρόπο του ότι ναι μεν το 1453 “η Πόλις εάλω”, το Γένος όμως, εντός ή εκτός του υπόδουλου τότε ελληνικού χώρου, διατήρησε καρτερικά τη ζωτικότητά του και την ταυτότητά του, δραστηριοποιούμενο ακατάβλητα στον διανοητικό, πνευματικό, κοινωνικό και οικονομικό τομέα». 

Συγκινητικό για τον ψηφιακό επισκέπτη, και ας μην το βλέπει σε μια έκθεση στο μουσείο από κοντά, είναι το έγγραφο της Πελοποννησιακής Γερουσίας προς τον στρατηγό Δημητράκη Πλαπούτα και βέβαια η ιδιόχειρη επιστολή αρ. 36 που φέρει την υπογραφή «Ο Γεν. Αρχιστράτηγος Θ. Κολοκοτρώνης» και χρονολογία «16 7βρίου 1826». Απευθύνεται στον εξ αγχιστείας εξάδελφό του, «εξοχότατον στρατηγόν Δημητράκη Πλαπούτα» (1786-1864), και του ζητεί να διατάξει τους οπλαρχηγούς των επαρχιών Κορίνθου, Καλαβρύτων, Γαστούνης, Πύργου, Φαναρίου (Ανδρίτσαινας) και Καρυταίνης να απέλθουν και να στρατολογήσει έκαστος εκ της επαρχίας του όλους τους οπλοφόρους και να εκστρατεύσουν εναντίον του εχθρού. «Οθεν διορίζεσαι η εξοχότης σου αντιπρόσωπός μου…»

Ο Πλαπούτας ή Κολλιόπουλος υπήρξε στρατηγός, βουλευτής Καρύταινας, γερουσιαστής. Διοικητής της 12ης Τετραρχίας Αρκαδίας της Βασιλικής Φάλαγγας του Οθωνος και επίτιμος υπασπιστής του, πιστός στον Κολοκοτρώνη, τον οποίο στήριξε κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας. Καταδικάστηκε σε θάνατο για εσχάτη προδοσία και φυλακίστηκε. Αποφυλακίστηκε όταν δόθηκε γενική αμνηστία. 

Παρουσιάζεται επίσης η συλλυπητήρια επιστολή της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (ιδρύθηκε το 1884) προς τον δήμαρχο Παρισίων για τον θάνατο του φιλέλληνα Ουγκώ, στις 22-5-1885, από το αρχείο του ΒΧΜ. Η συλλογή των ποιημάτων του Ουγκώ «Les Orientales» το 1828 είναι εμπνευσμένη από τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας των Ελλήνων.

Σχέδια

Στο μεταξύ, το Βυζαντινό Μουσείο ετοιμάζει πυρετωδώς την ολοκλήρωση της επανέκθεσης της Συλλογής Λοβέρδου, πριν από το Πάσχα, στο Μέγαρο Τσίλλερ-Λοβέρδου, που θα λειτουργήσει ως παράρτημα του ΒΧΜ. Για τον Μάιο –αν όλα πάνε καλά–, το μουσείο προετοιμάζει σε συνεργασία με την ΕΦΑ Κυκλάδων (Δ. Αθανασούλης) την παρουσίαση της Χάρτας του Ρήγα από την Ανδρο (ένα από τα σωζόμενα πλήρη αντίτυπα), η οποία συντηρήθηκε στο εργαστήριο χαρτών του Βυζαντινού Μουσείου. 

Τέλος, η μεγάλη έκθεση του μουσείου, όπως έχει γράψει η «Κ», προετοιμάζεται για το καλοκαίρι, στο πλαίσιο των εορτασμών των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, και αφορά μια άλλη επέτειο η οποία εντάσσεται στην περίοδο 1453-1821, η οποία είναι τα 450 χρόνια από τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, από τις σημαντικότερες ναυμαχίες στην παγκόσμια ιστορία.

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή