Αλέξανδρος Φιλαδεφεύς, 1866-1955: ο πρώτος ανασκαφέας της Νικόπολης

Σελίδες του ημερολογίου του Αλέξανδρου Φιλαδελφέως από την ανασκαφή της Βασιλικής Α, επισκόπου Δομετίου [Αρχείο Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εται...

Σελίδες του ημερολογίου του Αλέξανδρου Φιλαδελφέως από την ανασκαφή της Βασιλικής Α, επισκόπου Δομετίου [Αρχείο Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία]

Το τρίτο Σάββατο του Οκτωβρίου κάθε έτους γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Αρχαιολογίας, με σκοπό την ανάδειξη του έργου των αρχαιολόγων και της συνεισφοράς της αρχαιολογίας στην προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Με αφορμή τον παραπάνω εορτασμό παρουσιάζουμε ένα σύντομο βίντεο-αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Φιλαδελφέα, τον πρώτο ανασκαφέα της Νικόπολης:

͟Α͟Λ͟Ε͟Ξ͟Α͟Ν͟Δ͟Ρ͟Ο͟Σ͟ ͟Φ͟Ι͟Λ͟Α͟Δ͟Ε͟Λ͟Φ͟Ε͟Υ͟Σ͟,͟ ͟1͟8͟6͟6͟ ͟-͟ ͟1͟9͟5͟5͟

 «4 Ιουλίου (1913), Πέμπτη: Ηρχίσαμεν συν θεώ τας εργασίας με 6 εργάτας παρά τω εκκλησιδίω Αγ. Ιωάννου του Ριγανά …»

Με την πρόταση αυτή στο ημερολόγιο της ανασκαφής του Αλέξανδρου Φιλαδελφέως ανοίγει το κεφάλαιο της αρχαιολογικής έρευνας της Νικόπολης. Εννέα μήνες μετά την απελευθέρωση της Πρέβεζας από τους Τούρκους, η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία εγκαινίασε την ανασκαφική έρευνα της Νικόπολης, με διευθυντή τον Έφορο Αρχαιοτήτων Αργολιδοκορινθίας, Αλέξανδρο Φιλαδελφέα, αρχαιολόγο και ζωγράφο. 

Σελίδες του ημερολογίου του Αλέξανδρου Φιλαδελφέως
[Αρχείο Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία]

Από το 1913 έως το 1926 ο Φιλαδελφεύς πραγματοποίησε ανασκαφές στη Βασιλική Α (του επισκόπου Δομετίου), στην Οικία του εκδίκου Γεωργίου, γνωστή και ως "Βασιλόσπιτο", στο Τρόπαιο της ναυμαχίας του Ακτίου, στη Βασιλική Β (του επισκόπου Αλκίσωνος), στην Ανατολική και Δυτική Νεκρόπολη.

Το 1914 συγκέντρωσε τα κινητά ευρήματα των ανασκαφών σε ένα δωμάτιο του πρώην Οθωμανικού Διοικητηρίου (το σημερινό Δικαστικό Μέγαρο της Πρέβεζας), τα οποία στη συνέχεια μετέφερε στο Δημαρχείο.

Η Βασιλική Α το 1913, κατά την ανασκαφική έρευνα του Αλέξανδρου Φιλαδελφέως
 [ Αρχείο Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία]

Ο Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς (στο κέντρο της φωτογραφίας) στη Βασιλική Α το 1913
[Αρχείο Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία]

Το Τρόπαιο της νίκης του Ακτίου το 1915 [Αρχείο Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία]

Το 1924 ίδρυσε το πρώτο Μουσείο στο μουσουλμανικό τέμενος, Εσκί Τζαμί ή Τζαμί Ιτς Καλέ, που βρισκόταν έξω από το κάστρο του Αγίου Ανδρέα. Το τζαμί βομβαρδίστηκε από την ιταλική αεροπορία το 1941. Τα λίγα εναπομείναντα αρχαία, κυρίως λίθινες σαρκοφάγοι, μεταφέρθηκαν το 1946 στον αρχαιολογικό χώρο της Νικόπολης από τον τότε Επιμελητή Αρχαιοτήτων Φώτιο Πέτσα.

Το 1926 ο Φιλαδελφεύς δημοσίευσε τον τοπογραφικό χάρτη της Νικόπολης.

Το πρώτο Μουσείο της Νικόπολης [Αρχείο Ιδρύματος "Ακτία Νικοπολις"]

Το πρώτο Μουσείο της Νικόπολης το 1945, μετά τον βομβαρδισμό του
[Αρχείο Ιδρύματος "Ακτία Νικοπολις"]

Εφημερίδα "Εμπρός", 1913: αναφορά στις ανασκαφικές εργασίες στη Νικόπολη

Η παρουσίαση των πρώτων ανασκαφών στη Νικόπολη από τον Αλέξανδρο Φιλαδελφέα στη μόνιμη έκθεση του ΑΜΝ

Μετά το 1926, και έως το 1938, οι ανασκαφές της Εταιρείας στη Νικόπολη συνεχίστηκαν από τους Γεώργιο Σωτηρίου και Αναστάσιο Ορλάνδο, κυρίως στη Βασιλική Β (Αλκίσωνος) και τη Βασιλική Γ.

Πηγή: Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης