Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για την Κέα. H προϊστορική Κέα Στο βορειότερο ακρωτήριο της Κέας...
Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για την Κέα.
H προϊστορική Κέα
Στο βορειότερο ακρωτήριο της Κέας, σε μια χερσόνησο με το χαρακτηριστικό τοπωνύμιο «Κεφάλα», έχει ανασκαφεί μικρός οικισμός, μαζί με το νεκροταφείο του, που ανάγεται στα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ., στη λεγόμενη δηλαδή Τελική Νεολιθική περίοδο. Οι κάτοικοί του ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, ενώ τα μεταλλικά αντικείμενα που εντοπίστηκαν εκεί μαρτυρούν την πρόωρη ανάπτυξη της μεταλλοτεχνίας στο Αιγαίο. Διάσπαρτες νεολιθικές θέσεις στην ευρύτερη περιοχή της Β-ΒΔ Κέας υποδεικνύουν τον δυναμισμό της πρώιμης κοινότητας.
 |
| Χάρτης του βορειοδυτικού τμήματος της Κέας (Α. Χωρέμη, Γ. Βενιέρη, Κέα. Ιστορία και αρχαιότητες, εκδ. ΤΑΠ 2002, σελ. 10) |
Στις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ. πια, ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του προϊστορικού Αιγαίου ιδρύεται στη χερσόνησο της Αγίας Ειρήνης, στο βόρειο τμήμα του μεγάλου κόλπου του Αγίου Νικολάου. Ο οικισμός κατοικείται πρώτη φορά στην Πρωτοκυκλαδική ΙΙ περίοδο (2800/2700-2300 π.Χ.), ενώ κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού (2000/1900-1700 π.Χ.) οχυρώνεται και επεκτείνεται σημαντικά. Γνωρίζει μια μεγάλη καταστροφή από σεισμό γύρω στα 1450 π.Χ., ενώ σταδιακά έως το τέλος της εποχής του Χαλκού (1100 π.Χ.) εγκαταλείπεται.
Η πόλη διαθέτει ρυμοτομικό σύστημα, πλακόστρωτους δρόμους και αποχετευτικό δίκτυο. Οι οικίες που έχουν ανασκαφεί και τα ευρήματα μέσα σε αυτές αποκαλύπτουν μια δυναμική κοινωνία που παίζει σημαντικό ρόλο στα δίκτυα επικοινωνίας του κεντρικού Αιγαίου. Μεταξύ των κτισμάτων ξεχωρίζει η λεγόμενη «Οικία Α», διώροφο κτήριο με μεγάλο αριθμό δωματίων και υπόγειων αποθηκών, που θεωρείται ότι είχε διοικητικό χαρακτήρα.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι το Ιερό του οικισμού, ο λεγόμενος «Ναός», επίμηκες ορθογώνιο κτήριο, κοντά στην Οικία Α. Ο «Ναός» οικοδομείται αρχικά, με μόνο δύο δωμάτια, κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού και σταδιακά επεκτείνεται. Με μετατροπές συνεχίζει να χρησιμοποιείται και μετά την εγκατάλειψη του οικισμού, έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους, σε ένα σπάνιο παράδειγμα συνέχειας της λατρευτικής χρήσης σε έναν χώρο, από την προϊστορική περίοδο στους ιστορικούς χρόνους.
 |
| Κάτοψη του προϊστορικού οικισμού της Αγίας Ειρήνης. Α: Η Οικία Α, Β: ο «Ναός», Γ: Η οχύρωση (Α. Χωρέμη, Γ. Βενιέρη, Κέα. Ιστορία και αρχαιότητες, εκδ. ΤΑΠ 2002, σελ. 12) |
 |
| Η χερσόνησος όπου ιδρύεται ο προϊστορικός οικισμός της Αγίας Ειρήνης. |
Μέσα στο ιερό βρέθηκαν οι περίφημες «Κόρες» της Κέας, πήλινα αγάλματα γυναικείων μορφών που στέκονται ή χορεύουν. Φορούν μακριές φούστες και ένα είδος γιρλάντας, ενώ η επιφάνεια του πηλού ακόμη διατηρεί ίχνη χρωμάτων. Συνολικά, υπήρχαν περισσότερα από 50 αγάλματα και σχεδόν όλα είχαν κατασκευαστεί από τη Μέση Εποχή του Χάλκου έως και το 1450 π.Χ. Δεν γνωρίζουμε αν κατά την προϊστορική περίοδο η χρήση τους ήταν λατρευτική ή αναθηματική – κατά τους αρχαϊκούς ωστόσο χρόνους ένα κεφάλι, πολύ φθαρμένο, προφανώς τυχαίο εύρημα, τοποθετείται σε πήλινη βάση και γίνεται αντικείμενο λατρείας. Από ενεπίγραφο σκύφο προκύπτει ότι κατά τους αρχαϊκους και κλασικούς τουλάχιστον χρόνους, το ιερό ήταν αφιερωμένο στον θεό Διόνυσο.
Οι έρευνες πεδίου στο υπόλοιπο νησί έχουν αποκαλύψει σημαντικά στοιχεία για την κατοίκηση και εκτός Αγίας Ειρήνης: σημαντικός οχυρωμένος Πρωτοκυκλαδικός οικισμός έχει εντοπιστεί στο Βρυόκαστρο στη ΝΑ Κέα, ενώ οι πρόσφατες ανασκαφές στο θέατρο της Καρθαίας αποκάλυψαν σημαντικά ίχνη ανθρώπινης παρουσίας και εκεί ήδη από τη Μέση Εποχή του Χαλκού. Τέλος, τυχαία ευρήματα της Εποχής του Χαλκού έχουν συλλεχθεί στα νότια της Κορησίας, στην Ιουλίδα αλλά και στις Ποίσσες.
 |
| Η μεγάλη οχύρωση του οικισμού της Αγίας Ειρήνης (Α. Χωρέμη, Γ. Βενιέρη, Κέα. Ιστορία και αρχαιότητες, εκδ. ΤΑΠ 2002, σελ. 15) |
 |
| Εγχάρακτη πλάκα με παράσταση μυκηναίου πολεμιστή από τον αρχαιολογικό χώρο (Φωτογραφία: Κ. Ξενικάκης) |
 |
| Ο «ναός» της Αγίας Ειρήνης (Α. Χωρέμη, Γ. Βενιέρη, Κέα. Ιστορία και αρχαιότητες, εκδ. ΤΑΠ 2002, σελ. 17) |
 |
| Πήλινο άγαλμα από το ιερό της Αγίας Ειρήνης Κέας. |
 |
| Το Βρυόκαστρο -οχυρωμένος Πρωτοκυκλαδικός οικισμός- στην ευρύτερη περιοχή της Καρθαίας. |
Πολυάριθμες ερευνητικές ομάδες έχουν εργαστεί για την αποκάλυψη και την κατανόηση του παρελθόντος στην Κέα: οι οικισμοί της Κεφάλας και της Αγίας Ειρήνης ανασκάφηκαν από την Αμερικάνικη Σχολή Κλασικών Σπουδών υπό τη διεύθυνση του Καθ. J. Caskey κατά τη δεκαετία του 1960 και πολυάριθμα μέλη της Σχολής έκτοτε έχουν αφιερώσει την επιστημονική τους δραστηριότητα στη μελέτη της προϊστορικής Κέας. Μεγάλες επιφανειακές έρευνες έχουν διεξαχθεί από την Αμερικάνικη Σχολή (Καθ. J. Cherry, J. Davis, E. Mantzourani) και, πρόσφατα, το Ιρλανδικό Ινστιτούτο Ελληνικών Σπουδών (Καθ. J. Murphy), ενώ σημαντική υπήρξε η επιφανειακή έρευνα του Πανεπιστημίου Κρήτης από τον αείμνηστο Καθ. Ν. Φαράκλα και την Καθ. Χ. Γεωργίου. Τέλος, εστιασμένο κυρίως στα νότια του νησιού, αλλά και στην Ιουλίδα, υπήρξε το μεγάλο διεπιστημονικό πρόγραμμα του Πανεπιστήμιου Αθηνών υπό τη διεύθυνση της Δρ Λ. Μενδώνη καθώς και των Δρ. Χ. Παπαγεωργιάδου-Μπάνη και Γ. Γαλάνη.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων έχει προγραμματίσει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα παρεμβάσεων για τη συντήρηση και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Αγίας Ειρήνης και συνολικότερα των μνημείων της ευρύτερης περιοχής.
Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για την Κέα.
Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων
Δεν υπάρχουν σχόλια