Ανασκαφές στο αρχαίο Κίτιον (Λάρνακα-Πάμπουλα), 2021

Εικ. 1. Αρχαίο Κίτιον. Γενική όψη ανατολικού τμήματος νεωρίων. Στα αριστερά: η βάση κολόνας που ανήκει στην ανατολική σειρά της 7ης ράμπας (...

Εικ. 1. Αρχαίο Κίτιον. Γενική όψη ανατολικού τμήματος νεωρίων. Στα αριστερά: η βάση κολόνας που ανήκει στην ανατολική σειρά της 7ης ράμπας (A. Rabot). [Credit: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου]

Το Τμήμα Αρχαιοτήτων, του Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων ανακοινώνει τη λήξη της ανασκαφικής περιόδου 2021 στη θέση Παμπούλα στη Λάρνακα (αρχαίο Κίτιον), η οποία πραγματοποιήθηκε για περίοδο τεσσάρων εβδομάδων εντός του Οκτώβρίου 2021.

Οι ανασκαφές διεξάγονται από τη Γαλλική Αρχαιολογική Αποστολή του ΜΕΑΕ-CNRS- Πανεπιστημίου Lyon 2, υπό την διεύθυνση της Δρος Sabine Fourrier. Οι φετινές έρευνες είχαν τρεις στόχους: α) να ολοκληρωθούν οι ανασκαφές στα νεώρια του αρχαίου Κιτίου τα οποία είχαν αποκαλυφθεί σε προηγούμενες ερευνητικές περιόδους (1984˗1999). Η ολοκλήρωση των ερευνών στα νεώρια είχε καθυστερήσει εξαιτίας της εκεί παρουσίας των σύγχρονων γηπέδων τένις, τα οποία μετακινήθηκαν πρόσφατα, β) να μελετηθεί η στρωματογραφία της θέσης από τα Κυπρο-Αρχαϊκά μέχρι και τα Κυπρο-Γεωμετρικά στρώματα ανασκαφική τομή 11 και γ) να συνεχίσει η αποκάλυψη των στρωμάτων που χρονολογούνται στη λεγόμενη ΄μεταβατική περίοδο’ (12ος˗11ος αι. π.Χ.) στην Τομή 10.

Ανασκαφή νεώριων

Η ολοκλήρωση της ανασκαφής των νεωρίων του αρχαίου Κιτίου επετεύχθη μετά από τη μετακίνηση των γηπέδων τένις από το χώρο. Δύο βασικοί άξονες κατεύθυναν τις έρευνες εδώ: 1)τα όρια και το σχήμα της λεκάνης του λιμανιού και 2) η πιθανή επέκταση των στεγασμένων χώρων ανέλκυσης των πλοίων προς τα ανατολικά.

Τα ευρήματα από δύο διερευνητικές τομές στο βόρειο και ανατολικό τμήμα της θέσης (κάτω από την περιοχή όπου υπήρχαν τα γήπεδα του τένις) έδειξαν ότι η λεκάνη του λιμανιού εκτεινόταν σε όλη την περιοχή του σημερινού αρχαιολογικού χώρου. Το ‘κλειστό’ λιμάνι που αναφέρει ο Στράβωνας ήταν ένας φυσικά προστατευμένος κόλπος με πρόσβαση από τα βόρεια και όχι τα ανατολικά, ο οποίος ήταν συνδεδεμένος με τον κόλπο στη θέση Καθαρή στα βόρεια. Πλέοντας από τα βόρεια, οι αρχαίες τριήρεις μπορούσαν να διοχετεύονται με ευκολία (με την πρύμνη πρώτη) στις ράμπες ανέλκυσης των στεγασμένων χώρων φύλαξης.

Εικ. 2. Αρχαίο Κίτιον. Βάση κολόνας που πλαισιώνει την 7η ράμπα των στεγασμένων χώρων φύλαξης των πλοίων. Όψη από βορρά. 
[Credit: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου]

Οι ανασκαφές στα ανατολικά των χώρων φύλαξης των πλοίων έφεραν στο φως τουλάχιστον μια ακόμη ράμπα ανέλκυσης (εικ. 1) η οποία τεκμηριώνεται από τη βάση μιας κολόνας. Η βάση αυτή είναι κατασκευασμένη από ένα μεγάλο τμήμα ασβεστόλιθου το οποίο στηρίζεται σε μεγάλους ογκόλιθους (εικ. 2).Στα ανατολικά αποκαλύφθηκε τοίχος από πωρόλιθους ο οποίος συνδέεται με ακόμη μια πιθανή βάση που ίσως να λειτουργούσε ως τοίχος που έκλεινε το κτήριο. Ανατολικότερα, απομακρύνθηκαν νεότερες προσχώσεις.

Τα αποτελέσματα των ανασκαφών στο χώρο των νεωρίων μας επιτρέπουν να προτείνουμε ότι στη θέση υπήρχε ένα κτήριο αποτελούμενο από 7 σειρές από ράμπες, ανοικτές προς τον κόλπο του λιμανιού στα βόρεια, οριοθετημένες με κτιστές αναβαθμίδες στη δυτική και τη νότιά του πλευρά και από έναν τοίχο δομημένο από σειρά βάσεων και κολόνων στήριξης στην ανατολική του πλευρά.

Τομή 11

Η διερεύνηση της στρωματογραφίας της Εποχής του Σιδήρου στην τομή αυτή έφτασε μέχρι τα Κλασσικά στρώματα. Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα διατηρούνται σε πολύ αποσπασματική κατάσταση όμως ανασκάφηκε ένας αποθέτης (λάκκος) ο οποίος βρέθηκε γεμισμένος από Φοινικικά όστρακα (επιγραφές). Η συγκέντρωση τέτοιας ποσότητας διοικητικών εγγράφων αποτελεί ένδειξη για την παρουσία στην περιοχή ενός γραφείου συνδεδεμένου την βασιλική διοίκηση. Η ποικιλία των υλικών στα οποία βρέθηκαν επιγραφές είναι εντυπωσιακή: κεραμικά όστρακα, ασβεστολιθικές και γύψινες πλάκες sherds (εικ. 3), ακόμη και βότσαλα.

Εικ. 3. Αρχαίο Κίτιον. Φοινικική επιγραφή σε ασβεστολιθική πλάκα. 
[Credit: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου]

Trench 10

Ο οικισμός που χρονολογείται στη ‘μεταβατική περίοδο’ (12ος˗11ος αι. π.Χ.) διερευνήθηκε περαιτέρω στα βόρεια (εικ. 4). 

Εικ. 4. Αρχαίο Κίτιον. Τομή 10: οικισμός «μεταβατικής περιόδου» (A. Rabot). 
[Credit: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου]

Αποκαλύφθηκε μέρος μιας πολύ καλά διατηρημένης οικίας με διαδοχικά δάπεδα (ασβεστολιθικά δάπεδα που καλύπτουν μια στρώση χαλικιού), εστία και πιθανή εγκατάσταση κάποιου τεχνίτη.

Πηγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου