Φυλαχτό με το Σφυρί του Θωρ από την εποχή των Βίκινγκς ανακαλύφθηκε στη Σουηδία

Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το φυλαχτό μπορούσε να φορεθεί γύρω από το λαιμό, για προστασία. Πιστεύεται ότι το σχέδιο του Σφυριού του Θωρ θ...

Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το φυλαχτό μπορούσε να φορεθεί γύρω από το λαιμό, για προστασία. Πιστεύεται ότι το σχέδιο του Σφυριού του Θωρ θα μπορούσε να σημαίνει την προσκόλληση στην παλιά θρησκεία των σκανδιναβικών θεών παρά στη νέα χριστιανική θρησκεία. [Credit: Copyright Kulturmiljö Halland, Stiftelsen Hallands länsmuseer]

Ένα φυλαχτό 1.000 ετών με το Μγιόλνιρ (Mjölnir), το Σφυρί του Θωρ, που βρέθηκε στη Σουηδία δείχνει τη διαρκή δημοτικότητα της αρχαίας σκανδιναβικής θεότητας, η οποία έχει κερδίσει τώρα ένα νέο κοινό με την απεικόνιση του θεού του πολέμου των Βίκινγκς στις ταινίες της Marvel.

«Ο Θωρ ήταν πάντα μια δημοφιλής φιγούρα, ίσως επειδή ανησυχούσε για τους ανθρώπους», δήλωσε στο Live Science η Carolyne Larrington, καθηγήτρια μεσαιωνικής ευρωπαϊκής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

«Από όλους τους θεούς της Σκανδιναβικής μυθολογίας, ο Θωρ είναι αυτός που ενδιαφέρεται περισσότερο για τη μοίρα της ανθρωπότητας», είπε η Larrington, συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου «The Norse Myths that Shape the Way We Think» (Thames and Hudson Ltd, 2023) που δεν συμμετείχε στην πρόσφατη ανακάλυψη. «Η κύρια δουλειά του ήταν να περιπολεί στην ανατολή και να κρατά τους γίγαντες [τους Jötnar] μακριά από τις χώρες των ανθρώπων και των θεών με το σφυρί του».

«Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το φυλαχτό το περασμένο καλοκαίρι κατά τη διάρκεια ανασκαφών κοντά στη νοτιοδυτική πόλη Ysby», είπε στο Live Science ο Per Wranning, επικεφαλής της αρχαιολογίας στο Μουσείο Πολιτιστικής Ιστορίας στην κομητεία Halland.

«Η περιοχή βλέπει προς τη Δανία κατά μήκος του στενού μεταξύ της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής, το οποίο για αιώνες αποκαλείται Kattegat - «Το πέρασμα της Γάτας» - επειδή είναι επικίνδυνα ρηχό.

Οι αρχαιολογικές έρευνες του χώρου, οι οποίες ξεκίνησαν για την ανέγερση νέων κατοικιών, αποκάλυψαν επίσης αρκετές εστίες φωτιάς, τρύπες πασσάλων και θραύσματα αγγείων και μετάλλων που μπορεί να χρονολογηθούν πριν από το τέλος της Ύστερης εποχής των Βίκινγκς στα μέσα του 11ου αιώνα μ.Χ.», αναφέρει ο Per Wranning.

Το φυλαχτό με το Σφυρί του Θωρ βρέθηκε στη νοτιοδυτική σουηδική πόλη Ysby το προηγούμενο καλοκαίρι. Θεωρείται ότι είναι κατασκευασμένο από μόλυβδο και χρονολογείται γύρω στον 10ο ή 11ο αιώνα μ.Χ.
[Credit: Copyright Kulturmiljö Halland, Stiftelsen Hallands länsmuseer]

Η Εποχή των Βίκινγκς

«Παρόμοια φυλαχτά με το Σφυρί του Θωρ έχουν βρεθεί κατά το παρελθόν στη Σκανδιναβία, αλλά αυτό είναι το πρώτο που αποκαλύφθηκε στο Halland», είπε ο Wranning, που ηγήθηκε της ανασκαφής.

Έχει χυτευτεί από μέταλλο και διακοσμείται με περίπλοκα ανάγλυφα σχέδια στην επάνω όψη του. Ίσως να ήταν επιχρυσωμένο (διακοσμημένο με χρυσό) ή ασημένιο, αλλά οι αρχαιολόγοι δεν είναι σίγουροι μέχρι να καθαριστεί και να διατηρηθεί σωστά.

Μια τρύπα στην λαβή - στο κάτω μέρος του σφυριού - δείχνει ότι το φυλαχτό ήταν κρεμασμένο σε δαχτυλίδι ή σε κορδόνι και υποδηλώνει ότι μπορούσε να φορεθεί γύρω από το λαιμό ή μπορεί να σχημάτιζε κάποιο άλλο είδος κοσμήματος.

«Το εύρημα πιθανότατα χρονολογείται από τη δεκαετία του 900 ή του 1000 μ.Χ. - δηλαδή την Ύστερη Εποχή των Βίκινγκς - και φαίνεται να είναι κατασκευασμένο από μόλυβδο», έγραψε ο Wranning.

Τέτοια φυλαχτά μπορεί να είχαν φορεθεί κατά τη θρησκευτική μετάβαση της περιοχής από το τέλος της Εποχής των Βίκινγκς ως σύμβολο προσκόλλησης στους παλιούς σκανδιναβικούς θεούς στη νέα θρησκεία του Χριστιανισμού.

Βρέθηκαν επίσης θραύσματα κεραμικής και διακοσμητικού μετάλλου όπως αυτό της εικόνας, ενώ τα ερείπια των οικιών που χρονολογούνται στην Εποχή του Σιδήρου δείχνουν ότι υπήρχε οικισμός στο Ysby για ίσως 1500 χρόνια.
[Credit: Copyright Kulturmiljö Halland, Stiftelsen Hallands länsmuseer]

«Μια θεωρία είναι ότι αυτά τα μεγάλα, διακοσμημένα σφυριά του Θωρ ήταν ένα σαφές σημάδι για εκείνους που εξακολουθούσαν να λατρεύουν τους Σκανδιναβικούς θεούς όταν ο Χριστιανισμός άρχισε να ριζώνει στη Σκανδιναβία», δηλώνει ο Wranning.

Η προκαταρκτική χρονολόγηση των τελευταίων ευρημάτων στο Ysby δείχνει ότι προέρχονται από την Εποχή των Βίκινγκς, η οποία παραδοσιακά ξεκινά το 793 μ.Χ. - την ημερομηνία της πρώτης επιδρομής των Βίκινγκς στην Αγγλία, σε ένα μοναστήρι στο ιερό νησί Lindisfarne στην ακτή του Northumberland - και τελειώνει με τη Μάχη του Στάμφορντ Μπριτζ τον Σεπτέμβριο του 1066, όπου ο αγγλικός στρατός με επικεφαλής τον βασιλιά Harold Godwinson νίκησε έναν νορβηγικό στρατό εισβολής κοντά στο York.

Το Σφυρί του Θωρ

«Το θεϊκό σφυρί που αντιπροσωπεύεται από το φυλαχτό είναι το πολεμικό σφυρί Mjölnir, το οποίο σύμφωνα με το μύθο κατασκευάστηκε από νάνους για τους θεούς της Valhalla σε έναν διαγωνισμό για τη δημιουργία του πιο θαυμαστού θησαυρού», αναφέρει η Larrington.

Παρόλο που οι άλλοι θησαυροί του εν λόγου διαγωνισμού περιελάμβαναν ένα πλοίο που μπορούσε να διπλωθεί και να τοποθετηθεί σε μια τσέπη, και τον χρυσαφένιο κάπρο, που έλαμπε στο σκοτάδι, ονόματι Gullinbursti, και μπορούσε να οδηγηθεί στη μάχη, το Mjölnir κρίθηκε ως καλύτερος και δόθηκε στον Θωρ για τους πολέμους του ενάντια στους γίγαντες.

«Έχει τόσο καταστροφική όσο και ιερή δύναμη», είπε. «Φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε για να καθαγιάσει τα πράγματα, να τα κάνει ιερά».

Εκτός από το φυλαχτό βρέθηκαν και άλλα ευρήματα από την Εποχή των Βίκινγκς  στο Ysby όπως αρκετές εστίες φωτιάς και τρύπες πασσάλων.
[Credit: Copyright Kulturmiljö Halland, Stiftelsen Hallands länsmuseer]

Όταν φοριόταν ως φυλαχτό, οι αναπαραστάσεις του Mjölnir μπορεί να θεωρούνταν ως μια μορφή πνευματικής άμυνας: «Σε προστατεύει, με πολύ θετικό τρόπο».

Ο Θωρ ήταν επίσης θεός του καιρού, και μέσω αυτής της σχέσης ήταν και ο θεός της ναυτιλίας. «Αν ταξιδεύετε από τη Νορβηγία προς την Ισλανδία, θέλετε καλό καιρό, δεν θέλετε καταιγίδα - και ο Θωρ συνδέεται αρκετά με αυτό», συμπληρώνει η Larrington.

Σημείωσε ότι το Ysby, όπου βρέθηκε το φυλαχτό, απέχει μόλις λίγα χιλιόμετρα από την ακτή. «Οπότε φαντάζομαι ότι πρόκειται για προστασία στα ταξίδια».

Σύμφωνα με τον Wranning, τα ερείπια δύο οικιών που χρονολογούνται στην Ύστερη Εποχή του Σιδήρου έχουν βρεθεί στην περιοχή όπως και τοιχοποιία από μια χριστιανική εκκλησία που χτίστηκε το 1100 ή το 1200.

Οι πρώιμοι χάρτες δείχνουν επίσης μια διέλευση από τον κοντινό ποταμό Lagan: «αυτό θα μπορούσε να έχει συμβάλει στο γεγονός ότι υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να ελεγχθεί η συγκεκριμένη τοποθεσία κατά την αρχαιότητα», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Πηγή: T. Metcalfe, Live Science