Εικ. 1: H υδρίσκη με αρ. καταγρ. BE 52636 Στο λόφο της Γορίτσας κατά την εκτέλεση σωστικών ανασκαφών έχουν αποκαλυφθεί τρία νεκροταφεία μια...
 |
| Εικ. 1: H υδρίσκη με αρ. καταγρ. BE 52636 |
Στο λόφο της Γορίτσας κατά την εκτέλεση σωστικών ανασκαφών έχουν αποκαλυφθεί τρία νεκροταφεία μιας αρχαίας πόλης, της οποίας η ταύτιση του ονόματος δεν έχει καταστεί εφικτή μέχρι σήμερα. Πρόκειται για το Ανατολικό νεκροταφείο, που αποκαλύφθηκε στην πεδιάδα της Αγριάς, το Δυτικό στις δυτικές πλαγιές του λόφου και το Βόρειο στις βόρειες υπώρειές του.
Από τα νεκροταφεία προέκυψε αξιόλογη µελαµβαφής κεραµική, που εκπροσωπείται από εξαιρετικά δείγματα αγγείων, όπως δύο μελαμβαφείς υδρίσκες [1], έργα υψηλής ποιότητας και αισθητικής, που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου. Ο χαρακτηρισμός μελαμβαφής οφείλεται στον γερμανό αρχαιολόγο, Carl Watziger, ο οποίος δημοσίευσε την κεραμική από τη Δυτική Κλιτύ της Ακρόπολης. Πρωτοεμφανίστηκε στην Αθήνα στα τέλη του 4ουαι. π.Χ. και διακρίνεται για τον γραπτό κι εγχάρακτο διάκοσμό της, που αποτελείται κυρίως από φυτικά θέματα, όπως κισσό, ελιά, δάφνη, μυρτιά, κλαδί αμπέλου κ.α., αλλά και γεωμετρικά σχήματα.
Το χαρακτηριστικότερο αγγείο με διάκοσμο τύπου «Δυτικής Κλιτύος» είναι ο κάνθαρος. Άλλα σχήματα αγγείων, στα οποία απαντάται, είναι οι οινοχόες, οι αμφορείς, οι υδρίες κ.α. Οι υδρίες διακοσμούνται με φυτικά θέµατα και ταινίες με «κρεμάμενες» σταγόνες από καστανέρυθρο ή λευκό επίθετο, αραιωµένο πηλό.
Παράδειγμα αποτελεί η υδρίσκη με αρ. καταγρ. BE 52636 (Εικ. 1) από το Βόρειο νεκροταφείο της Γορίτσας. Εξωτερικά φέρει μελανό γάνωμα. Το σώμα της είναι απιόσχημο και κοσμείται με κάθετες ανάγλυφες ραβδώσεις. Ο λαιμός ψηλός, κυλινδρικός. Το χείλος δισκοειδές. Φέρει μια κάθετη λαβή και δύο οριζόντιες στην κοιλιά. Ο λαιμός περιτρέχεται από το κόσμημα του περιδεραίου (Εικ. 2),το οποίο περιλαμβάνει διαδοχικές, οριζόντιες ανάγλυφες στιγμές και «κρεμαστό» πέταλο από αραιωμένο πηλό στο κέντρο της μπροστινής όψης. Χρονολογείται το 330-320 π.Χ.
 |
| Εικ. 2: H υδρίσκη με αρ. καταγρ. BE 52636. Λεπτομέρεια. |
Κεραμική τύπου «Δυτικής Κλιτύος» παρήγαγαν εργαστήρια, εγκατεστημένα γύρω από τη Μεσόγειο, που ενσωμάτωσαν σε αυτή τα δικά τους ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, η χρήση αραιωμένου πηλού και επίθετου λευκού χρώματος, προέρχονται από την αττική κεραμική με «επιχρυσωμένη» διακόσμηση.
Με τον όρο «επιχρυσωμένη» εννοούμε τη μελαμβαφή κεραμική, που παρήχθη τον 4ο αι.π.Χ. στην Αθήνα και στην ανατολική και δυτική Μεσόγειο, της οποίας τα διακοσμητικά μοτίβα είναι ίδια με αυτά της κεραμικής «Δυτικής κλιτύος» με τη διαφορά ότι ο πρόσθετος πηλός, με τον οποίο αποδίδονται, είναι επιχρυσωμένος. Στη Δύση η κεραμική αυτή ονομάζεται «γνάθια» από την πόλη Εγνατία (Gnathia) της Απουλίας, όπου εντοπίστηκε αρχικά και απομιμείται τη μεταλλοτεχνία. Οι δύο τύποι κεραμικής, επιχρυσωμένη και «Δυτικής Κλιτύος» αρχικά θεωρήθηκαν ως διαφορετικοί. Ο Τhompson, όμως, υποστηρίζει την άποψη ότι η διακόσμηση «Δυτικής Κλιτύος» διαδέχθηκε σταδιακά την «επιχρυσωμένη» κεραμική».
 |
| Εικ. 3: H υδρίσκη με αρ. καταγρ. ΒΕ 53347 |
Παράδειγμα «επιχρυσωμένης» κεραμικής στην περίπτωσή μας αποτελεί η υδρίσκη με αρ. καταγραφής ΒΕ 53347 (Εικ. 3), η οποία βρέθηκε στο ίδιο νεκροταφείο της Γορίτσας. Ο λαιμός της περιτρέχεται από λεπτή χρυσή ταινία με ζεύγη χρυσών φύλλων, που συγκλίνουν με αντίθετη κατεύθυνση προς το κέντρο της μπροστινής όψης (Εικ. 4).
 |
| Εικ. 4: H υδρίσκη με αρ. καταγρ. ΒΕ 53347. Λεπτομέρεια. |
Ολοκληρώνοντας τη σύντομη αυτή περιήγηση στον χώρο της μελεμβαφούς κεραμικής, καταλήγουμε στη διαπίστωση ότι οι εξεταζόμενες υδρίες από τη Γορίτσα δεν παρουσιάζουν τυπολογικές διαφορές σε σχέση με τα σύγχρονά τους παραδείγματα από την Αττική και τον υπόλοιπο χώρο της Μεσογείου. Ακολουθούν έναν κοινό κανόνα απόδοσης της κεραμικής τύπου «Δυτικής Κλιτύος», ο οποίος διαδόθηκε και αποτυπώθηκε πιστά στις παραπάνω περιοχές, εκπροσωπώντας την επάξια.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Αλεξανδροπούλου Ά., 2000. «Η κεραμική της Γνάθια και της «Δυτικής Κλιτύος»: Μία συγκριτική προσέγγιση στο ΣΤ’ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική Κεραμική, Βόλος 17-23 Απριλίου (2000), 667-672.
Rotroff, S. I., 1991, Attic West Slope Paintimg, Hesperia 60 (1991), 59-102. Thompson, H. Τwo Centuries Of Hellenistic Pottery, Hesperia III (1934), 311-480.
kopke, G., 1964. Golddekorierte attische Schwarzfirniskeramik des vierten Jahrhunderts v. Chr., AΜ 79 (1964), 22-84.
[1] Διευκρινιστικά αναφέρουμε ότι με τον όρο υδρία, εννοούμε το είδος του κλειστού αγγείου, που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά νερού και διαθέτει τρεις λαβές, δύο κάθετες και μια οριζόντια.
Δεν υπάρχουν σχόλια