Ενδεικτική κεραμική από τη θέση «Πλατομαγούλες» Τα εκθέματα αυτού του μήνα προέρχονται από επιφανειακή έρευνα στη θέση Πλατομαγούλες, δυτικά...
 |
| Ενδεικτική κεραμική από τη θέση «Πλατομαγούλες» |
Τα εκθέματα αυτού του μήνα προέρχονται από επιφανειακή έρευνα στη θέση Πλατομαγούλες, δυτικά του Ριζομύλου. Τα δεκάδες επιφανειακά ευρήματα (θραύσματα από πήλινα αγγεία, λίθινα εργαλεία, όστρεα, ειδώλια κ.α.) μαρτυρούν την ύπαρξη ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή κατά το παρελθόν. Με βάση τα ευρήματα αυτά, υπολογίζεται η χρονολόγηση και η έκταση της αρχαιολογικής θέσης, χωρίς να γίνει ανασκαφή.
Η αρχαιολογική θέση «Ριζόμυλος 2 ή Πλατομαγούλες»[1] είναι ένας χαμηλός αλλά εκτεταμένος λόφος που δημιουργήθηκε από τη συνεχή κατοίκηση σε όλη τη Νεολιθική Περίοδο και μέχρι την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Βρίσκεται στην πεδιάδα, σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων βορειοδυτικά του σύγχρονου οικισμού Ριζομύλου. Η μαγούλα είναι κυκλικού σχήματος, με διάμετρο 200 μέτρα περίπου και ύψος 3μ.
 |
| Ενδεικτική κεραμική από τη θέση «Πλατομαγούλες» |
Πρόκειται για σημαντικό προϊστορικό οικισμό με ευρήματα που χρονολογούνται στη Αρχαιότερη Νεολιθική: φάση Πρωτοσέσκλο, στη Μέση Νεολιθική: φάση Σέσκλο ΙΙΙ, στη Νεότερη Νεολιθική: φάσεις Τσαγγλί – Λάρισα, Αράπη, Οτζάκι, κλασικό Διμήνι, Ραχμάνι και στην πρώιμη εποχή Χαλκού. Η θέση αναφέρεται ως «Ριζόμυλος 2» στον «Άτλαντα προϊστορικών οικισμών της ανατολικής θεσσαλικής πεδιάδας, Λάρισα 1992, σελ.176» του Κ. Γαλλή. Από άλλους μελετητές αναφέρεται και ως Πλατομαγούλα, ή Κιμπόμπασι, ή Παλιομαγούλες.
Οι γεωφυσικές διασκοπήσεις, που έχουν πραγματοποιηθεί στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος «IGEAN – Καινοτόμες γεωφυσικές προσεγγίσεις για τη μελέτη των πρώιμων αγροτικών εγκαταστάσεων της Νεολιθικής Θεσσαλίας», κατέδειξαν με αρκετή ευκρίνεια, την κάτοψη δύο μικρών οικισμών. Ο ένας οικισμός, που φαίνεται να χωροθετείται με περιβόλους στα πρότυπα του Διμηνίου και της Παλιόσκαλας, βρίσκεται στην κορυφή της μαγούλας, ενώ στα βορειοανατολικά και σε άμεση γειτνίαση φαίνεται να υπάρχει και δεύτερος, μάλλον παλαιότερος, οικισμός, με παρόμοια χαρακτηριστικά.
Στις θέσεις αυτές εντοπίζεται πληθώρα εξαιρετικής κεραμικής κυρίως της νεότερης νεολιθικής περιόδου καθώς και μεγάλο πλήθος λίθινων εργαλείων και ειδωλίων.
Ενδεικτικά εδώ παρουσιάζουμε κάποια διακοσμημένα όστρακα κεραμικής τυπικά των φάσεων Αράπη και Κλασικό Διμήνι, καθώς και ένα νεολιθικό ειδώλιο.
ΝΝ Ι Προ-Διμηνιακή φάση 5300-4800 π.Χ. (ρυθμός «Αράπη»)
 |
| Μέγ. σωζ. πλάτος: 3,7 εκ., Μεγ. Σωζ. ύψος: 3,2 εκ. |
Πολύχρωμο όστρακο (πιθανότατα από φιάλη), διακοσμημένο με γραμμικά σχέδια μαύρου και ερυθρού χρώματος σε υπόλευκο στιλπνό φόντο.
 |
| Σωζόμενο πλάτος: 7 εκ.. Σωζόμενο ύψος: 5 εκ. |
Τμήμα από πόδι πήλινης φιάλης – «καρποδόχης». Διακρίνονται τέσσερις επάλληλοι ερυθροί δακτύλιοι που διακοσμούν την λευκή στιλβωμένη επιφάνεια του αγγείου.
 |
| Δείγματα γραπτής διακόσμησης Νεότερης Νεολιθικής «ρυθμού Αράπη» |
 |
| Δείγματα ψηλών κωνικών ποδιών από φιάλες καρποδόχες που βρέθηκαν στο Κλείτος Κοζάνης (Κατάλογος Καταγραφών Κίτρινης Λίμνης: 1114 & 1113). |
 |
| Δείγματα ψηλών κωνικών ποδιών από φιάλες καρποδόχες που βρέθηκαν στο Κλείτος Κοζάνης (Κατάλογος Καταγραφών Κίτρινης Λίμνης: 1114 & 1113). |
ΝΝ ΙΙ 4800-4500 π.Χ. (ρυθμός «κλασικό Διμήνι»)
 |
| Σωζόμενο πλάτος: 7 εκ. Σωζόμενο ύψος: 6,5 εκ |
 |
| Σωζόμενες διαστάσεις: 8 Χ 5,9 εκ. |
 |
| Βάση: σωζόμενο πλάτος 3 εκ. Σωζόμενο ύψος: 2,4 εκ. |
Όστρακα αγγείων (από φιάλες), διακοσμημένα με μελανά ή καστανά κοσμήματα πάνω σε ανοιχτόχρωμο βάθος. Αυτή η διακόσμηση φαίνεται να μιμείται την υφαντική ή καλαθοπλεκτική τέχνη (σχέδια αβακωτά, μαιανδροειδή κ.α.). Κάποια όστρακα φέρουν γραπτή διακόσμηση και στις δύο πλευρές (τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά).
 |
| Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου, Κ2850 |
 |
| Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Π5920, Π12497 |
Δείγματα γραπτής διακόσμησης Νεότερης Νεολιθικής ΙΙ (φιάλες του «κλασικού ρυθμού Διμηνίου»
Νεολιθικό Ειδώλιο
 |
| Πλάτος στο ύψος των χεριών : 3 εκ. Σωζόμενο ύψος: 4,4 εκ Διάμετρος βάσης: 1,9 εκ. |
Πήλινο, ανθρωπόμορφο, σχηματοποιημένο ειδώλιο σε όρθια στατική στάση, ελλιπές ως προς το κεφάλι του. Κορμός σχεδόν σανιδόμορφος με τριγωνικές αποφύσεις για άκρα. Το δεξί χέρι ελαφρά αποκρουσμένο. Δεν αποδίδονται άλλα χαρακτηριστικά του σώματος σε καμία πλευρά (χωρίς ένδειξη φύλου). Τα πόδια δεν δηλώνονται. Ο κάτω κορμός είναι σχεδόν κυλινδρικός, συμπαγής με πλάτος που ανοίγει προς τα κάτω σχηματίζοντας δακτυλιόσχημη βάση. Ο πηλός φέρει αρκετές προσμείξεις. Δεν σώζονται ίχνη χρώματος.
[1] Θέση «Πλατομαγούλες», κηρυγμένος και οριοθετημένος αρχαιολογικός χώρος, ΦΕΚ 1092/Β/10-12-1997), που προστατεύεται από τις διατάξεις του Αρχαιολογικού Νόμου (Ν. 4858/2021).
Βιβλιογραφία
GRUNDMANN, K., Magula Hadzimissiotiki, Attenische Mitteilungen 62, Athen Archäologisches Institut 1937. (σελ. 123-136)
HALSTEAD, P., Strategies for Survival: An Ecological Approach to Social and Economic Change in Early Farming Communities in Thessaly, N. Greece, Cambridge University 1984 (σελ. 237).
ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ-ΚΑΚΑΒΟΓΙΑΝΝΗ, Ο., Τοπογραφία της περιοχής των Φερών Θεσσαλίας κατά την προϊστορική περίοδο, Αρχαιολογικό Δελτίο 34, Αθήνα 1979.
ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΟΣ, Α., Ανασκαφαί και έρευναι εν Θεσσαλία, Πρακτικά Αρχαιολογικής Εταιρείας, Αθήνα 1910.
ΓΑΛΛΗΣ, Κ., Άτλας Προϊστορικών Οικισμών της Ανατολικής Θεσσαλικής Πεδιάδας, Εταιρεία Ιστορικών Ερευνών, Λάρισα 1992
ΘΕΟΧΑΡΗΣ, Δ., Η Νεολιθική Ελλάς, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1973.
Δεν υπάρχουν σχόλια