Έχει πρόσωπο η Αδικία και η Συκοφαντία; Αν η Ελλάδα ήταν γυναίκα ποια θα ήταν η μορφή της και τι θα συνόδευε την αμφίεση της Αφρικής; Πως εί...
Έχει πρόσωπο η Αδικία και η Συκοφαντία; Αν η Ελλάδα ήταν γυναίκα ποια θα ήταν η μορφή της και τι θα συνόδευε την αμφίεση της Αφρικής; Πως είναι το πρόσωπο του Βοριά και πως του Λίβα; Για ποιο λόγο ο πατέρας όλων των ποταμών, ο Αχελώος, απεικονίζεται με μακριά γενειάδα; Ποιος είναι ο νεαρός με τα φτερά που έχει καθίσει πάνω στο κεφάλι της κοιμισμένης Αριάδνης; Και τι μπορεί να συνδέει ένα αγγείο του 6ου αι. π.Χ. με ένα έργο ζωγραφικής του Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς;
Οι απαντήσεις αποτελούν νήματα και νοήματα που συνδέονται μεταξύ τους και πλέκουν τον ιστό μιας πλούσιας και ενδιαφέρουσας έκθεσης που φέρει την υπογραφή του γενικού διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης Νίκου Σταμπολίδη. Πρόκειται για την πολυαναμενόμενη έκθεση «ΝοΗΜΑΤΑ-Προσωποποιήσεις και Αλληγορίες από την αρχαιότητα έως σήμερα».
Αν και οργανωμένη σε έξι ενότητες, τα 164 έργα - νομίσματα. αγγεία, ανάγλυφα, αγάλματα, χειρόγραφα, βιβλία, τοιχογραφίες και έργα ζωγραφικής - από 120 και πλέον μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, έχουν το καθένα τόσα πολλά να διηγηθεί που γρήγορα ο επισκέπτης τις ξεχνά. Και παρασύρεται να περιεργάζεται και να ανακαλύπτει όσα έχουν να αποκαλύψουν όστρακα αλλά και εντυπωσιακού μεγέθους αγγεία, μικροσκοπικά ειδώλια έως σε μεγάλης κλίμακας αγάλματα που γεννήθηκαν σε διαφορετικές στιγμές της Ιστορίας, από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο ως την Αναγέννηση και τα νεότερα χρόνια, καθώς μοιάζουν με κεφάλαια ενός γοητευτικού μυθιστορηματος, στο οποίο ο αναγνώστης θέλει να επιστρέφει ξανά και ξανά, αφού σε κάθε ανάγνωση αναδύεται και μια αθέατη ως τότε λεπτομέρεια
Ένα τατουάζ μαρτυρά τη θέση της Αδικίας στην Αθήνα
Με την πρώτη ματιά ο θεατής βλέπει πάνω σε στον αττικό δίγλωσσο (η παράσταση έχει και μελανόμορφη και ερυθρόμορφη διακόσμηση) αμφορέα του 520 π.Χ. - ένα από τα παλαιότερα αντικείμενα της έκθεσης- ότι είδε και ο Παυσανίας σε ανάλογη σκηνή: «μια πανέμορφη γυναίκα τιμωρεί μια άσχημη». Αν προσέξουμε περισσότερο όμως θα δούμε πως ως άλλο κόμικ ο αρχαίος αγγειογράφος αναφέρει τα ονόματα των πρωταγωνιστριών αυτής της μάχης: Δίκη και Αδικία. Η απεικόνιση της δεύτερης καθώς θεωρούνταν ύβρις ήταν σπάνια. Η πεσμένη γυναίκα έχει μεγάλο κεφάλι, ξέπλεκα μαλλιά, μεγάλη μύτη και παχιά χείλη, ενώ τα γυμνά μέλη του σώματός της έχουν κύκλους και στιγμές - ένα είδος τατουάζ δηλαδή, που ο αγγειογράφος απέδωσε επί τούτου για να δείξει εκτός των άλλων ότι η Αδικία είναι ξένο σώμα για την πόλη-κράτος της Αθήνας.
Το φοβερό πρόσωπο της τυραννίας και του χάους
Από το λιονταρίσιο σώμα του ξεπηδά μια κατσίκα και η ουρά του καταλήγει σε φίδι. Το φοβερό τέρας της ελληνικής μυθολογίας, παιδί του Τυφώνα και της Έχιδνας, η Χίμαιρα, σήμερα μπορεί να ταυτίζεται με το ουτοπικό. Στην αρχαιότητα όμως ήταν ταυτόσημη με το κακό κα την καταστροφή. Ο Πλάτωνας στην Πολιτεία του τη συνδέει με την τυραννία και ο Βιργίλιος στην Αινειάδα του με την αναρχία και χάος που ακολουθούν τους εμφυλίους πολέμους. Τούτη η χάλκινη Χίμαιρα του 400 π.Χ. που ταξίδεψε στην Ελλάδα από το Εθνικό Μουσείο της Φλωρεντίας και είναι εκείνη που αποχαιρετά τους επισκέπτες της έκθεσης «Νοήματα» σύμφωνα με μια ερμηνεία συμβόλιζε τη νίκη ενός πολιτικού κόμματος με ετερόκλητες συμμαχίες έναντια στο κατεστημένο. Δεν αποκλείεται να ήταν μέρος ενός συμπλέγματος στο οποίο απεικονιζόταν και ο Βελλερεφόντης που την εξόντωσε. Και ενδεχομένως ένα μικρό ίχνος στην κεφαλή της να μαρτυρά το σημείο που ακουμπούσε το φονικό δόρυ του Βελλεροφόντη.
Μια ζυγαριά σε ρόλο….μαργαρίτας
Η αγωνία του νεαρού που απεικονίζεται στο καμπανική υδρία του 340 π.Χ. - ένα από τα οκτώ αντικείμενα που ήρθαν από το Βρετανικό Μουσείο στην Αθήνα - είναι εμφανής καθώς σφίγγει τα χέρια του και κοιτάζει τη ζυγαριά που βρίσκεται μπροστά του. Για ποιο λόγο ανησυχεί; Για να δει ποιος δίσκος θα γύρει; Εκείνος στον οποίο κάθεται ένα άτακτο φτερωτό παιδί, ο Έρως. Στον άλλο δίσκο, ο δίδυμος αδελφός του - ως αντιθετική έννοια- ο Αντέρως, η προσωποποίηση δηλαδή της άρνησης στην ερωτική ανταπόκριση και κάποιες φορές την εκδίκηση και το μίσος. Τον ρόλο που έχει σήμερα το μάδημα της μαργαρίτας είχε στην αρχαιότητα η ερωτοστασία- στο ζύγισμα- που συναντάται σπάνια στην τέχνη και καθόλου στις πηγές. Εδώ άραγε το ζευγάρι ζυγίζει το βάρος της αγάπης του; Μήπως η γυναίκα είναι η Αφροδίτη που αποφασίζει την τύχη του ζευγαριού ή κατά άλλη εκδοχή συγκρίνει την αγάπη μεταξύ δυο αντίζηλων εραστών;
Μια ευτυχία που προκαλεί πνιγμό
Είναι γυμνός, ηλικιωμένος, σκελετωμένος και καμπουριασμένος. Κρατά με τα δύο του χέρια τον λαιμό του σα να πνίγεται. Το πρόσωπό του είναι δύσμορφο, με πλατύ στόμα, δόντια που μοιάζουν να τρίζουν, φαρδιά μύτη και πλατιά ρουθούνια, ενώ τα γεννητικά του όργανα είναι δυσανάλογα με την καχεκτική του όψη. Ποιος είναι ο άνδρας που απεικονίζεται στο χάλκινο αγαλματίδιο της ελληνιστικής εποχής; Ο Φθόνος, ο πόνος δηλαδή, που σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, προκαλείται από την ευτυχία ή την ομορφιά των άλλων. Και δεν είναι μόνο στο μικροσκοπικό αυτό ειδώλιο που τον συναντάμαι, αλλά και σε ένα από τα δημοφιλέστερα έργα της έκθεσης, σε ένα έργο του εργαστηρίου του Σάντρο Μποτιτσέλι (π. 1530) που αποδίδει ένα έργο του αρχαίου ζωγράφου Απελλή. Σε αυτό ο Φθόνος, αποστεωμένος, τραβά από το χέρι τη Συκοφαντία, της οποίας τα μαλλιά στολίζουν η Απάτη και η Παρορμητικότητα.
Νίκος Σταμπολίδης: «Όλος ο πλανήτης θέλει να έρθουν τα Γλυπτά»
«Εμείς θέλουμε τον αρχιτεκτονικό γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα ενωμένο, για πάντα και χωρίς ανταλλάγματα. Κι εμείς θέλουμε τα Γλυπτά να επιστρέψουν όχι για την περηφάνεια και την ταυτότητα μας, διότι η ταυτότητά μας βρίσκεται εδώ, στον βράχο επάνω που στέκει ακόμη ο Παρθενώνας. Δεν το θέλουμε μόνο εμείς να έρθουν τα Γλυπτά στην Ελλάδα. Όλος ο πλανήτης, ο δυτικός πολιτισμός το θέλει» τόνισε ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, Νίκος Σταμπολίδης, σχετικά με το ζήτημα του επαναπατρισμού των Γλυπτών και τόνισε τις καλές σχέσεις που υπάρχουν με το Βρετανικό Μουσείο οι οποίες επιβεβαιώθηκαν και από τον δανεισμό των οκτώ αρχαιοτήτων από το Λονδίνο προς την Αθήνα επ αφορμή την νέα περιοδική έκθεση «ΝοΗΜΑΤΑ», ενώ δεν επιβεβαίωσε φήμες που ήθελαν τον Τζορτζ Όσμπορν να ταξιδεύει στην Αθήνα για τα επίσημα εγκαίνια της Πέμπτης.
ΙΝFO
Η έκθεση «ΝοΗΜΑΤΑ-Προσωποποιήσεις και Αλληγορίες από την αρχαιότητα έως σήμερα» φιλοξενείται στο Μουσείο Ακρόπολης έως τις 14 Απριλίου.
Πηγή: Μ. Αδαμοπούλου, Τα Νέα
Δεν υπάρχουν σχόλια