Φως στο αρχαιότερο ναυάγιο που βρέθηκε σε βαθιά θάλασσα

Αρχαιολόγοι του Ισραήλ εξετάζουν τους δύο αμφορείς, τα μοναδικά ευρήματα που ανασύρθηκαν από το ναυάγιο. [Credit: Emil Aladjem/ Israel Antiq...

Αρχαιολόγοι του Ισραήλ εξετάζουν τους δύο αμφορείς, τα μοναδικά ευρήματα που ανασύρθηκαν από το ναυάγιο. [Credit: Emil Aladjem/ Israel Antiquities Authority via AP]

Εξετάζεται το σενάριο το πλοίο να ήταν μυκηναϊκό. «Στο Άργος έχουν βρεθεί παρόμοιοι αμφορείς», λέει ο αρχαιολόγος Κώστας Πασχαλίδης. Πρώτη παρουσίαση της ανακάλυψης εδώ.

Εντοπίστηκε στη διάρκεια ερευνών για κοιτάσματα φυσικού αερίου, 90 χιλιόμετρα ανοιχτά των ακτών του Ισραήλ, σε βάθος 1.600 μέτρων. Βυθίστηκε μεταξύ 1.400 και 1.300 π.Χ., χρονολογία που το καθιστά το αρχαιότερο διατηρημένο ναυάγιο σε βαθιά θάλασσα. Δεν γνωρίζουμε γιατί καταποντίστηκε και προσεγγίζεται μόνον με τη βοήθεια ενός μη επανδρωμένου καταδυόμενου σκάφους. Το οποίο πάντως ήδη ανέσυρε με τα μηχανικά του μέλη δύο «χαναανιτικούς» αμφορείς του 14ου αιώνα π.Χ., από τους πολλούς που μετέφερε το εμπορικό πλοίο και οι οποίοι συνήθως μετέφεραν μέλι, λάδι και ρητίνη. Στο παρελθόν έχουν βρεθεί μόλις δύο ναυάγια της Yστερης Εποχής του Χαλκού: το 1960 κοντά στο ακρωτήρι Χελιδωνία στη νοτιοανατολική Μικρά Ασία, και το 1982 στο Ουλουμπουρούν, έξω από τις ακτές της νότιας Τουρκίας. Καθώς λοιπόν το τελευταίο βρέθηκε στα ανοιχτά, ίσως αλλάζει όσα ξέραμε για τους θαλάσσιους δρόμους της Ανατολικής Μεσογείου.

«Το ναυάγιο του Ουλουμπουρούν αποτελεί ένδειξη διαπεριφερειακών ανταλλαγών μεγάλων αποστάσεων (…), ενώ το πλοίο της Χελιδωνίας εμπλεκόταν σε παράκτιες μεταφορές ή σε ένα ευκαιριακό εμπόριο, όπου τα αγαθά και οι υπηρεσίες πωλούνταν και αγοράζονταν στα λιμάνια για γρήγορο κέρδος», έλεγε στους New York Times ο αρχαιολόγος Τσεμάλ Πουλάκ, ο οποίος έφερε στο φως το πλοίο του Ουλουμπουρούν. Το πρόσφατο ναυάγιο όμως υποδεικνύει μια πορεία που δεν βασιζόταν στην ασφάλεια της εγγύτητας στην ακτή. Ο επικεφαλής του τομέα υποβρύχιας αρχαιολογίας της Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, Γιάκομπ Σάρβιτ, εξηγούσε ότι το συγκεκριμένο πλοίο κατευθυνόταν πιθανότατα δυτικά της Συρίας και της περιοχής της Χαναάν, προς την Κύπρο, την Κρήτη και λιμάνια του ελλαδικού χώρου. Ενα άλλο σενάριο το θέλει να ήταν μυκηναϊκό και να πραγματοποιούσε το ταξίδι της επιστροφής. Σίγουρα εμπλουτίζει τις γνώσεις μας για τους ναυτικούς της εποχής, που χωρίς πυξίδες, αστρολάβους, εξάντες και άλλες πολυτέλειες, πιθανότατα βασίζονταν στην αστρονομία. «Είναι το πρώτο πλοίο», έλεγε ο Σάρβιτ, «που εντοπίζεται σε τέτοια απόσταση από την ακτή, χωρίς οπτική επαφή με στεριά. Από εκείνο το σημείο, μόνο ο ορίζοντας είναι ορατός».

«Ταξίδι χαμηλού ρίσκου»

«Φαίνεται ότι τολμούν την ευθεία γραμμή, την ανοιχτή πλεύση. Διανύουν μεγάλες αποστάσεις έχοντας πολύτιμο εμπόρευμα και –αν δεν υπάρχει κάτι που δεν έχουμε καταλάβει– έχουν την ασφάλεια να το θεωρήσουν ως ταξίδι χαμηλού ρίσκου. Είναι ένα στοιχείο που δεν γνωρίζαμε», λέει στην «Κ» ο Κώστας Πασχαλίδης, επιμελητής της Συλλογής Προϊστορικών, Αιγυπτιακών, Κυπριακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Οσον αφορά το σενάριο του μυκηναϊκού πλοίου που επέστρεφε στη βάση του, ο αρχαιολόγος επισημαίνει ότι χαναανατικοί αμφορείς του 14ου αιώνα έχουν βρεθεί στο νεκροταφείο της αρχαίας Δειράδας στο Αργος, στον θαλαμωτό τάφο που εντοπίστηκε στο Κουκάκι και σε άλλες μυκηναϊκές θέσεις. Οι δύο αμφορείς που ανασύρθηκαν από το ναυάγιο του Ισραήλ είναι οι μόνοι που απομάκρυναν οι αρχαιολόγοι από το σημείο, γιατί, όπως είπε ο Σάρβιτ, «θέλουμε να το διατηρήσουμε για τις επόμενες γενιές, που θα έχουν καλύτερη τεχνολογία για να ερευνήσουν σε τέτοιο βάθος». Ο Κώστας Πασχαλίδης συμφωνεί. «Εχει να κάνει με την ηθική δεοντολογία της αρχαιολογικής επιστήμης», λέει. «Πρέπει να υποχωρήσει το παρόν, ώστε να γίνει καλύτερα η δουλειά στο μέλλον».

Πηγή: Ν. Ζώης, Καθημερινή