Ενας λόρδος που λέγεται Βύρων

Ο 13ος Λόρδος Μπάιρον, ο Ρόμπιν Μπάιρον, φωτογραφημένος μπροστά από τον πίνακα του Λυκούργου Κογεβίνα με μια σκηνή από τις σφαγές της Χίου (...

Ο 13ος Λόρδος Μπάιρον, ο Ρόμπιν Μπάιρον, φωτογραφημένος μπροστά από τον πίνακα του Λυκούργου Κογεβίνα με μια σκηνή από τις σφαγές της Χίου (αντίγραφο από το πρωτότυπο έργο του Ευγένιου Ντελακρουά) στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, όπου βρέθηκε με αφορμή το 48ο Διεθνές Βυρωνικό Συνέδριο.
[Credit: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]

«Αν με ρωτάτε εάν θα τον διάβαζα εφόσον δεν είχα το όνομα Μπάιρον, τότε μάλλον όχι. Δεν θα τον είχα μελετήσει», λέει με αφοπλιστική ειλικρίνεια στην «Κ» ο Ρόμπιν Μπάιρον ή, όπως είναι ο πλήρης τίτλος του, 13ος Λόρδος Βύρων.

Ψηλός, ευθυτενής, λεπτός, δεν είμαι σίγουρος εάν η φιγούρα του ευγενούς Βρετανού Ρόμπιν Μπάιρον έχει κάτι το «βυρωνικό» πάνω της. Αλλά και τι θα μπορούσε να είναι αυτό, δύο αιώνες μετά τον θάνατο του διάσημου ποιητή στο Μεσολόγγι; Ο Ρόμπιν πάντως δεν φαίνεται να εντυπωσιάζεται δραματικά πια όταν Ελληνες, κατά κύριο λόγο, τον λοξοκοιτούν τη στιγμή που μαθαίνουν το όνομά του και τον τίτλο ευγενείας που κληρονόμησε από τον πατέρα του το 1989, όταν έγινε 40 ετών. Τότε ασκούσε ακόμη το επάγγελμα του δικηγόρου, με ειδίκευση στις ναυτιλιακές υποθέσεις, έκανε αρκετά επαγγελματικά ταξίδια στην Ελλάδα και δεν έδινε σημασία σε νεκρούς ποιητές και μακρινούς προγόνους. «Δεν είμαι εκείνος ο λόρδος Βύρων, προφανώς», λέει χαμογελώντας, «είμαι κάποιος που έχει το ίδιο όνομα, τίτλο και βέβαια μια συγγένεια. Είμαι μέρος της ίδιας οικογένειας». Η οποία φέτος έχει την τιμητική της, καθώς συμπληρώνονται 200 χρόνια από τον θάνατο του επιφανούς μέλους της, αν και με έναν τρόπο ο (6ος) λόρδος Μπάιρον ποτέ δεν φεύγει από την ελληνική –τουλάχιστον– επικαιρότητα. Πώς νιώθει λοιπόν που φέρει αυτόν τον τίτλο; «Λίγο κουρασμένος. Είναι μια χρονιά γεμάτη ομιλίες και συνεντεύξεις. Αλλά και χαρούμενος. Φυσικά κουράζομαι να απαντάω στις ίδιες ερωτήσεις, αλλά είναι προνόμιο να φέρει κανείς αυτό το όνομα», λέει.

«Ως ιστορικό πρόσωπο, όλοι έχουν τον δικό τους Βύρωνα», σημειώνει. «Για τους Ελληνες είναι ο ήρωας που πέθανε στο Μεσολόγγι, στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Για εμένα είναι κάτι πιο προσωπικό, τον τοποθετώ μέσα σε ένα οικογενειακό πλαίσιο», σχολιάζει, «δεν αναφερόμαστε σε αυτόν ως λόρδο, γιατί μπορεί αυτός να είμαι εγώ ή ο πατέρας μου, αλλά ως τον ποιητή. Ετσι τον βλέπουμε ως κάποιο πολύ ιδιαίτερο άτομο αλλά μέρος της οικογενειακής μας ιστορίας». Και για τους Βρετανούς; «Εξαρτάται ποιον θα ρωτήσεις, αλλά γενικά θεωρείται μια ριζοσπαστική φιγούρα με μια περιπετειώδη σεξουαλική ζωή που πάντα ενδιαφέρει τις εφημερίδες», σημειώνει. Εχουν γραφτεί πολλά για τις σχέσεις που είχε ο Βύρων με άνδρες και γυναίκες και τον ερωτικό δεσμό του με την ετεροθαλή αδελφή του, Ογκούστα Λι. «Ο Βύρων δεν ήταν αυτό που θα λέγαμε διακριτικός σε ό,τι έκανε. Εστελνε επιστολές και πολλές έχουν σωθεί, οπότε νομίζω ότι τα περισσότερα για τη ζωή του είναι γνωστά. Πολλοί κάνουν μεγάλη φασαρία για την ιστορία με τα απομνημονεύματά του (σ.σ. φίλοι και η οικογένειά του τα έκαψαν μετά τον θάνατό του επειδή θεωρήθηκαν σκανδαλώδη), αλλά αμφιβάλλω ότι θα περιείχαν κάτι που δεν γνωρίζουμε ήδη. Ηταν αμφισεξουαλικός, αλλά τότε η ομοφυλοφιλία ήταν έγκλημα. Η σχέση του με την Ογκούστα ήταν τότε ένα μεγάλο σκάνδαλο, αλλά τώρα δεν ενδιαφέρεται κανείς».

Ο Λόρδος Βύρων ή Τζορτζ Γκόρντον, 6ος βαρώνος του Μπάιρον, στη Βίλα Ντιοντάτι, στη λίμνη της Γενεύης. «Ο Βύρων δεν ήταν αυτό που θα λέγαμε διακριτικός σε ό,τι έκανε. Εστελνε επιστολές και πολλές έχουν σωθεί, οπότε νομίζω ότι τα περισσότερα για τη ζωή του είναι γνωστά», λέει ο Ρόμπιν, 13ος Λόρδος του Μπάιρον, για τον ρομαντικό ποιητή, που άφησε την τελευταία του πνοή στο Μεσολόγγι πριν από δύο αιώνες. [Credit: Rischgitz/Getty Images]

Αραγε θαυμάζει τον πρόγονό του ως άτομο; «Ναι, βέβαια», απαντάει ο Ρόμπιν, «είμαι σίγουρος ότι είχε τα ελαττώματά του, δεν τα έκανε όλα σωστά». Τον περιγράφει ως έναν φιλελεύθερο, ιδεαλιστή που «ήταν πάντα κάπως με το μέρος των αουτσάιντερ, είτε για έθνη όπως τους Ελληνες όταν ήταν υπό τον οθωμανικό ζυγό είτε για μεμονωμένα πρόσωπα». Και ως ποιητή; «Θεωρώ ότι τα ποιήματά του είναι θαυμάσια, αλλά χρειάζεται να δώσεις λίγο χρόνο για να εξοικειωθείς μαζί τους. Ηταν αφηγηματικός ποιητής και είναι δύσκολο να γίνει μάθημα στο σχολείο. Ο βυρωνικός ήρωας επηρέασε την ευρωπαϊκή λογοτεχνία, τη μουσική και την τέχνη».

«Για τους Ελληνες είναι ο ήρωας που πέθανε στο Μεσολόγγι, στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Για εμένα είναι κάτι πιο προσωπικό».

Πίνοντας έναν καφέ με θέα την Ακρόπολη ο κ. Μπάιρον μάς λέει για την ελαφρώς περίπλοκη γραμμή συγγένειας που τον συνδέει με τον ποιητή που έγραψε το ποίημα «Δον Ζουάν» και το «Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ». Οι βρετανικοί τίτλοι ευγενείας περνούν από τον πατέρα στον γιο, μας εξηγεί, και η οικογένειά του απέκτησε τον τίτλο του λόρδου μέσω ενός γενεαλογικού ζιγκ ζαγκ μεταξύ εξαδέλφων. Υπάρχει φυσικά και απευθείας απόγονος του Βύρωνος από την κόρη του, Αντα Λάβλεϊς. Πρόκειται για τον κόμη Τζον Λίτον, ο οποίος μάλιστα τιμήθηκε με το Βραβείο Lord Byron 2024 από την Ακαδημία Αθηνών και την Εταιρεία για τον Ελληνισμό και τον Φιλελληνισμό. Ανταγωνισμός πάντως δεν υπάρχει μεταξύ τους για τη «βυρωνικότητά» τους. «Γνωριζόμαστε πολύ καλά και έχουμε επαφή. Είμαστε άλλωστε μακρινοί συγγενείς και έχει βαφτίσει τον γιο μου», λέει ο Ρόμπιν γελώντας. Η πιο μακρινή ανάμνησή του από τον πρόγονό τους είναι σε ηλικία δέκα ετών, όταν στο σπίτι και σε συζητήσεις με συγγενείς αναφερόταν ο ποιητής Βύρων. Αργότερα, στα 16 του, τα πράγματα έγιναν πιο ξεκάθαρα και ο τίτλος είχε ήδη περάσει στον 10ο κληρονόμο του.

«Δεν αναφερόμαστε σε αυτόν ως λόρδο, γιατί μπορεί αυτός να είμαι εγώ ή ο πατέρας μου. Για την οικογένειά μας είναι ο ποιητής».

Σε επαφή με το ποιητικό έργο του προγόνου ήρθε όταν σπούδαζε στο κολέγιο Τρίνιτι του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ (στο ίδιο με τον λόρδο Βύρωνα), καθώς στα σχολεία της Αγγλίας περισσότερη βαρύτητα δίνεται στον Τζον Κιτς και λιγότερο στον ομότεχνό του, Βύρωνα. Εσχάτως έχει έρθει στο προσκήνιο και ένας ακόμη Μπάιρον, ο Τζον, πατέρας του λόρδου Βύρωνος και αξιωματικός του βρετανικού βασιλικού ναυτικού που επέζησε από το φοβερό ναυάγιο του «Γουέιτζερ» το 1741, που έγινε βιβλίο από τον Ντέιβιντ Γκραν και κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Δώμα. Ο Ρόμπιν είναι ενθουσιασμένος με το βιβλίο αλλά νομίζω πως και οι δύο συμφωνούμε ότι δεν μπορεί να κλέψει τη δόξα από τον ποιητή.

Το άγαλμα

Μέχρι να σταματήσει να ασχολείται με τα νομικά, ο τίτλος και η σχέση του με τον πρόγονό του ήταν θα λέγαμε τυπική. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχει αναλάβει μια πρωτοβουλία με τη Βυρωνική Εταιρεία για τη μεταφορά του αγάλματος του λόρδου Βύρωνος στο Χάιντ Παρκ του Λονδίνου. Σήμερα το άγαλμα, που φιλοτεχνήθηκε το 1880 από τον γλύπτη Ρίτσαρντ Μπελτ και στέκει σε ένα μαρμάρινο βάθρο που δώρισε το νέο τότε ελληνικό κράτος, βρίσκεται εγκλωβισμένο σε μια νησίδα πολύ κοντά στο πάρκο, γύρω από την οποία υπάρχουν τρεις λεωφόροι ταχείας κυκλοφορίας και κανείς δεν μπορεί να το προσεγγίσει. Το κόστος, όπως λέει ο Ρόμπιν, ανέρχεται σε περίπου 400.000 ευρώ και αναζητεί χορηγούς, καθώς η αποσυναρμολόγηση από το βάθρο και η μεταφορά του είναι εξαιρετικά απαιτητική. «Δεν το προσπαθούμε απλώς και μόνο για να μετακινήσουμε ένα άγαλμα, αλλά για να συστήσουμε ξανά τον Βύρωνα στο κοινό που θα μπορεί να τον δει από κοντά και στα σχολεία. Λίγοι Λονδρέζοι ξέρουν ότι υπάρχει εκεί».

Πηγή: Σ. Ιωαννίδης, Καθημερινή