Οστέινα εργαλεία 1,5 εκατ. ετών ξαναγράφουν την ιστορία της τεχνολογίας

Οστέινο εργαλείο σκαλισμένο σε βραχιόνιο ελέφαντα πριν από 1,5 εκατομμύριο χρόνια. [Credit: CSIC] Μέχρι πρόσφατα, οι παλαιοανθρωπολόγοι πίστ...

Οστέινο εργαλείο σκαλισμένο σε βραχιόνιο ελέφαντα πριν από 1,5 εκατομμύριο χρόνια. [Credit: CSIC]

Μέχρι πρόσφατα, οι παλαιοανθρωπολόγοι πίστευαν ότι εκείνη την εποχή οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν μόνο λίθινα εργαλεία.

Δεκάδες εργαλεία από κόκκαλα ελεφάντων και ιπποπόταμων στην Τανζανία, ηλικίας 1,5 εκατ. ετών, αποκαλύπτουν ότι οι πρόγονοί μας ξεκίνησαν από νωρίς να παράγουν αντικείμενα με υλικά πέρα από την πέτρα, ένα σημαντικό τεχνολογικό άλμα στην πορεία της ανθρώπινης εξέλιξης.

Τα 27 εργαλεία από το Φαράγγι του Όλντουβαϊ, μια περιοχή διάσημη για τα παλαιοανθρωπολογικά της ευρήματα, πιθανότατα χρησιμοποιούνταν για τον τεμαχισμό ζώων και το άλεσμα τροφής, γράφει διεθνής ομάδα ερευνητών στο περιοδικό Nature.

O επικεφαλής της μελέτης Ιγκνάσιο ντε λα Τόρε με ένα από τα εργαλεία ανά χείρας. [Credit: Angeliki Theodoropoulou/CSIC]

Ανθρώπινα οστά δεν βρέθηκαν μαζί με τα εργαλεία, παραμένει επομένως ασαφές ποιος ήταν ο δημιουργός τους.

Το πιθανότερο είναι ότι ήταν έργο του Homo erectus, ενός προγονικού μας είδους με αναλογίες παρόμοιες με του Homo sapiens.

Εναλλακτικά, τα εργαλεία μπορεί να κατασκευάστηκαν από δύο άλλα είδη που ζούσαν την ίδια περίοδο στην Ανατολική Αφρική, τον Homo habilis ή τον Paranthropus boisei, είπαν οι ερευνητές.

Τα εργαλεία, με μήκος έως 40 εκατοστά, κατασκευάστηκαν από μηριαία οστά σπάζοντας τις άκρες και σκαλίζοντας το κόκκαλο για να γίνει είτε αιχμηρό είτε αμβύ.

Οστά που βρέθηκαν στο Olduvai, στο εργαστήριο του CSIC. [Credit: CSIC]

Η εμφάνιση των λίθινων εργαλείων πριν από 3,3 εκατομμύρια χρόνια σήμανε την αρχή του τεχνολογικού πολιτισμού.

Αν και υπάρχουν σποραδικά παραδείγματα οστέινων εργαλείων που χρονολογούνται έως και 2 εκατ. χρόνια πριν, τα ευρήματα στο Όλντουβαϊ είναι ένα εκατομμύριο χρόνια αρχαιότερα από τις αμέσως επόμενες ενδείξεις συστηματικής χρήσης οστών.

Μαζί με τα οστέινα εργαλεία βρέθηκαν στο Όλντουβαϊ και λίθινα εργαλεία της ίδιας εποχής. Την ίδια περίοδο δεν αποκλείεται να χρησιμοποιούνταν και ξύλινα εργαλεία, τα οποία όμως δεν διατηρούνται μέχρι σήμερα.

Όπως είπαν οι ερευνητές, τα οαντικείμενα χρονολογούνται στη μεταβατική περίοδο ανάμεσα στην αρχαιότερη Ολντουβαία λιθοτεχνία και την μεταγενέστερη Αχελαία τεχνολόγια.

Μάστορες

Οι δημιουργοί των πρώτων οστέινων εργαλείων πρέπει να είχαν προηγμένες νοητικές ικανότητες και να αντιλαμβάνονταν ότι τα ζώα δεν ήταν πηγή μόνο τροφής αλλά και σημαντικών πρώτων υλών, δήλωσε ο Ιγκνάσιο ντε λα Τόρε του Εθνικού Συμβουλίου Έευνας της Ισπανίας, επικεφαλής της μελέτης.

«Η προτίμηση που δόθηκε στα χοντρά οστά των άκρων υποδεικνύει λεπτομερείς ανατομικές γνώσεις και κατανόηση της μορφολογίας και της δομής των οστών» επισήμανε.

Επιπλέον, οι δημιουργοί των εργαλείων φαίνεται ότι αντιλαμβάνονταν τις ιδιαιτερότητες αυτού του υλικού.

Οστέινο εργαλείο Olduvai, στο εργαστήριο CSIC. [Credit: CSIC]

«Η μελέτη μας υποδεικνύει ότι οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν ελαφρώς διαφορετικές τεχνικές για να δημιουργούν εργαλεία από διαφορετικά υλικά. Αυτό δείχνει ένα επίπεδο γνωσιακών ικανοτήτων για το οποίο δεν είχαμε μέχρι σήμερα ενδείξεις όσον αφορά τη συγκεκριμένη περίοδο» επισήμανε η Ρενάτα Πίτερ του University College στο Λονδίνο, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Για παράδειγμα, όταν κατασκεύαζαν τα εργαλεία που εξετάσαμε, το οστό είναι πιθανό να περιείχε ακόμα κολλαγόνο και νερό. Το κολλαγόνο δίνει ελαστικότητα και καθιστά το οστό πιο μαλακό στο σκάλισμα από ό,τι η πέτρα. Παρόλα αυτά, τα οστά μπορούν επίσης να σπάσουν αν χτυπηθούν με δύναμη».

Όλα τα ευρήματα πλην ενός ήταν κατασκευασμένα από οστά ελεφάντων και ιπποπόταμων. Οι ιπποπόταμοι ήταν κοινοί εκείνη την περίοδο στην περιοχή, οι ελέφαντες όμως δεν ήταν, κάτι που σημαίνει ότι τα οστά τους πρέπει να μεταφέρθηκαν στο Όλντουβαϊ από άλλες περιοχές.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

de la Torre, I., Doyon, L., Benito-Calvo, A. et al. Systematic bone tool production at 1.5 million years ago. Nature (2025). doi.org/10.1038/s41586-025-08652-5

Πηγή: Β. Πρατικάκης, in.gr, LBV Magazine