Μελέτη αποκαλύπτει ότι οι ρωμαϊκές ελίτ διατηρούσαν εισαγόμενους πιθήκους ως εξωτικά κατοικίδια για να τονίσουν την κοινωνική τους θέση

Απεικόνιση μαϊμού σε ψηφιδωτό από ρωμαϊκή έπαυλη. [Credit: Kritzolina / CC BY-SA 4.0] Οι ανασκαφές στο αρχαίο λιμάνι της Βερενίκης στην Ερυθ...

Απεικόνιση μαϊμού σε ψηφιδωτό από ρωμαϊκή έπαυλη. [Credit: Kritzolina / CC BY-SA 4.0]

Οι ανασκαφές στο αρχαίο λιμάνι της Βερενίκης στην Ερυθρά Θάλασσα της Αιγύπτου αναθεωρούν τις γνώσεις των μελετητών σχετικά με την εκτροφή εξωτικών κατοικίδιων ζώων στον ρωμαϊκό κόσμο και αποκαλύπτουν εκπληκτικές συνδέσεις μεταξύ της ρωμαϊκής Αιγύπτου και της ινδικής υποήπειρου. 

Δεκάδες ταφές πιθήκων από τον χώρο, που αναλύθηκαν σε μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη, αποδεικνύουν ότι οι υψηλόβαθμοι Ρωμαίοι κάποτε εκτρέφονταν εισαγόμενους ινδικούς μακάκους ως συντρόφους, ως έκφραση πλούτου, κοινωνικής θέσης και πρόσβασης σε δίκτυα εμπορίου μεγάλων αποστάσεων.

Το νεκροταφείο ζώων στη Βερενίκη ανακαλύφθηκε έξω από την αρχαία λιμενική πόλη το 2011 και έκτοτε έχουν βρεθεί περίπου 800 ταφές ζώων. Από αυτές, 35 μαϊμούδες είχαν ταφεί με προσοχή και χρονολογούνται στον 1ο και 2ο αιώνα μ.Χ. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το λιμάνι ήταν ένας σημαντικός κόμβος για το ρωμαϊκό εμπόριο με τον κόσμο του Ινδικού Ωκεανού. Εκείνη την εποχή, η Βερενίκη φιλοξενούσε σημαντική ρωμαϊκή παρουσία, συμπεριλαμβανομένου στρατιωτικού προσωπικού που είχε ως αποστολή την ασφάλεια των εμπορικών οδών.

Η λεπτομερής οστεολογική ανάλυση οδήγησε στην ταυτοποίηση των περισσότερων από αυτούς τους πιθήκους ως είδη μακάκων που προέρχονται από την Ινδία και όχι από την Αφρική. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενες υποθέσεις ότι οι ρωμαϊκοί πίθηκοι συντροφιάς ήταν αποκλειστικά αφρικανικοί, όπως οι μακάκοι της Βαρβαρίας. Οι ανακαλύψεις στη Βερενίκη παρέχουν τώρα την πρώτη άμεση ζωοαρχαιολογική απόδειξη ότι ζωντανοί μη ανθρώπινοι πρωτεύοντες μεταφέρθηκαν από την Ινδία στη ρωμαϊκή Αίγυπτο, αντανακλώντας έναν άνευ προηγουμένου βαθμό οργάνωσης και ζήτησης.

Κοντινό πλάνο ενός ινδικού πιθήκου που κάθεται σε μια τσιμεντένια επιφάνεια. [Credit: Meghav Gandhi]

Οι ίδιες οι ταφές υποδηλώνουν ότι αυτά τα ζώα κατείχαν μια ιδιαίτερη θέση στην τοπική κοινωνία. Περίπου το 40% των τάφων των πιθήκων περιείχαν αντικείμενα που είχαν τοποθετηθεί σκόπιμα δίπλα στα λείψανα, σε έντονη αντίθεση με τις γάτες και τους σκύλους στο ίδιο νεκροταφείο, οι οποίοι σπάνια περιείχαν κτερίσματα. Τα αντικείμενα που βρέθηκαν μαζί με τους πιθήκους περιλάμβαναν κολάρα που χρησιμοποιούνταν για τον περιορισμό τους, προσφορές τροφής και εντυπωσιακά κοχύλια που πιθανώς εκτιμούσαν για την ιριδίζουσα όψη τους. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι πίθηκοι θάβονταν μαζί με άλλα ζώα, όπως γατάκια ή γουρουνάκια, τα οποία ερμηνεύονταν ως τα δικά τους ζώα συντροφιάς, υπογραμμίζοντας τη φροντίδα και τον συμβολισμό που τους αποδιδόταν.

Αυτή η μεταχείριση υποδηλώνει ότι ανήκαν σε μέλη της ελίτ, πιθανώς Ρωμαίους αξιωματικούς που ήταν τοποθετημένοι στο λιμάνι, για τους οποίους τα εξωτικά κατοικίδια ζώα αποτελούσαν ένα κοινωνικό σύμβολο. Η κατοχή ενός πιθήκου που είχε εισαχθεί από την άλλη πλευρά της θάλασσας θα υπογράμμιζε τόσο τον πλούτο όσο και τις διασυνδέσεις σε ένα απομακρυσμένο προκεχωρημένο φυλάκιο της αυτοκρατορίας.

Ωστόσο, όλα τα στοιχεία δεν υποδηλώνουν μια εύκολη ζωή. Σε ορισμένα άτομα εντοπίστηκαν σκελετικά σημάδια διατροφικού στρες, τα οποία πιθανώς συνδέονται με διατροφικές ανεπάρκειες. Αντί να υποδηλώνουν παραμέληση, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτά τα ζητήματα αντανακλούν την πρακτική δυσκολία προμήθειας φρέσκων φρούτων και λαχανικών σε ένα απομονωμένο λιμάνι στην έρημο, όπου οι πόροι αυτοί ήταν σπάνιοι.

Οι πίθηκοι της Βερενίκης προσφέρουν έτσι μια εξαιρετικά σπάνια και οικεία εικόνα της κοινωνικής συμπεριφοράς των Ρωμαίων, του παγκόσμιου εμπορίου και της αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπων και ζώων πριν από σχεδόν δύο χιλιετίες.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Osypińska, M., Osypiński, P., & Zych, I. (2025). A centurion’s monkey? Companion animals for the social elite in an Egyptian port on the fringes of the Roman Empire in the 1st and 2nd c. CE. Journal of Roman Archaeology, 1–17. doi:10.1017/s1047759425100445

Πηγή: Archaeology News