Ο Τύμβος του Σοφοκλή μετά από χρόνια εγκατάλειψης ανοίγει για το κοινό

Βαρυμπόμπη . Περιοχή «Μεγάλη Βρύση» ή «Παναγίτσα». Ανατολικά του δρόμου που οδηγεί στη Δεκέλεια βρίσκεται ο τύμβος του Σοφοκλή . Ενός εκ τω...

Βαρυμπόμπη. Περιοχή «Μεγάλη Βρύση» ή «Παναγίτσα». Ανατολικά του δρόμου που οδηγεί στη Δεκέλεια βρίσκεται ο τύμβος του Σοφοκλή. Ενός εκ των τριών τραγικών ποιητών που όρισαν και καθόρισαν την έννοια του δράματος. Ο Σοφοκλής, ο Αισχύλος και ο Ευριπίδης χάραξαν τις γραμμές πάνω στις οποίες αρχιτεκτονήθηκε η μεταφορά των ανθρωπίνων παθών και των θείων παρεμβάσεων στη μαγική τέχνη του θεάτρου.

Σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της υδρογείου αυτός ο τύμβος θα ήταν τόπος απόδοσης τιμής και προσκυνήματος σ' έναν από τους τρεις πατέρες της ψυχαγωγίας - με την  αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Όμως, το ελληνικό κράτος, με την παραδοσιακή αδιαφορία που διέπει τη χωλή του ιστορία, βεβηλώνει τη μνήμη του γιου του Σοφίλου. 

Για να φτάσει κάποιος στον τύμβο του Σοφοκλή πρέπει εκ των προτέρων να γνωρίζει επακριβώς πού βρίσκεται. Δεν υπάρχει σήμανση ή πινακίδα που θα μπορούσε να καθοδηγήσει τον επισκέπτη στο σημείο όπου βρίσκεται ο τύμβος. Τις περισσότερες ώρες της ημέρας, δεν υπάρχουν και διαβάτες για να ρωτήσεις. Λίγες οι οικίες στην κατάφυτη περιοχή, που από τύχη γλίτωσε μέχρι τώρα τις θερινές τελετουργικές πυρές της ελληνικής φύσης. Μόνον αν προσεγγίσεις σε απόσταση αναπνοής τον χώρο και φανείς τυχερός θα αντικρίσεις μια τσαλακωμένη ταμπέλα με ξεθωριασμένα γράμματα που γράφει «Οδός Τύμβου Σοφοκλή».

Ο Τύμβος του Σοφοκλή βρίσκεται στους πρόποδες της Πάρνηθας, 150 μ. ανατολικά του παλαιού δρόμου Αχαρνές- Δεκέλεια. Ο χώρος είναι ήδη περιφραγμένος, με τον τύμβο, διαμέτρου περίπου 40 μ. και ύψους 13 μ., στο κέντρο. Στον περίβολό του υπάρχουν σήμερα δύο ανοιγμένες λάρνακες- από τις τέσσερις που είχαν αποκαλυφθεί αρχικώς. Μόλις πριν από λίγα χρόνια εξάλλου, το 2006, κηρύχθηκε αρχαιολογικός χώρος, παρ΄ ότι το μνημείο εντοπίστηκε το 1886. 

Εγκατάλειψη

Βαδίζοντας την οδό Τύμβου Σοφοκλή ανακαλύπτεις έναν χώρο περιφραγμένο με κοτετσόσυρμα. Η φύλαξη, ανύπαρκτη. Η πύλη που οδηγεί σ' ένα από τα άγνωστα ιερά της ανθρωπότητας, κλειδωμένη μ' ένα οικτρό λουκέτο που χρωματίστηκε φαιό από τη σκουριά. Το χρώμα της κοινωνίας μας. Η υπερπήδηση των κρατικών εμποδίων, δηλαδή του φράκτη, πανεύκολη. Οποιοσδήποτε μπορεί να εισχωρήσει στον τύμβο για να κάνει οτιδήποτε. 

Κι ήταν τόσο όμορφες οι διαβεβαιώσεις του υπουργείου Πολιτισμού προς τον Τύπο - δύο ημέρες έπειτα από την 14η Νοεμβρίου 2006, όταν αποφάσισε να κηρύξει αρχαιολογικό χώρο τον τύμβο του Σοφοκλέους. Στόχος του ΥΠΠΟ λέγεται ότι ήταν να «αναδείξει την περιοχή με σκοπό να κάνει επισκέψιμο το μνημείο από σχολεία στο πλαίσιο εκπαιδευτικών προγραμμάτων» (Καθημερινή 16/11/2006).

Τα χρόνια πέρασαν, εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ «παρέλασαν» από τα ταμεία του υπουργείου Πολιτισμού με διάφορους αποδέκτες αλλά για τον τύμβο του Σοφοκλή δεν περίσσεψε ούτε ένα ευρώ.

Για την ακρίβεια, τα ελάχιστα που περίσσεψαν κάλυψαν το κόστος για το κοτετσόσυρμα της περίφραξης και για μία πινακίδα με το χρονικό της ανακάλυψης του τύμβου. Αν κι αυτή είναι φθαρμένη από τον χρόνο και ελαφρώς σκουριασμένη, το κείμενό της παραμένει ευανάγνωστο: «Ανασκάφτηκε το 1958 από τις τότε πριγκίπισσες της Ελλάδας Σοφία και Ειρήνη και την αρχαιολόγο δασκάλα τους Θεοφανώ Αρβανιτοπούλου. Πρόκειται για έναν μεγάλο οικογενειακό ταφικό περίβολο, κλασικών χρόνων, που περικλείεται από τεχνητό τύμβο. Ο τύμβος είχε αρχικά 13 μ. ύψος. Περιείχε τέσσερις μαρμάρινες σαρκοφάγους με αετωματικό κάλυμμα, τρεις στο κέντρο του και μία μακρύτερα προς τα νότια». Η εικόνα που επικρατεί μέσα στον περιφραγμένο χώρο είναι αντιστρόφως ανάλογη της σημασίας του. Οι φωτογραφίες αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της κατάστασης.

Αμφιβολία υπάρχει ακόμη, πάντως, για το αν ο τύμβος ανήκε πραγματικά στον Σοφοκλή, ο οποίος ήταν μεν δημότης Κολωνού αλλά καταγόταν από τη Δεκέλεια. Η θεωρία περί της ταφής του εκεί (406 ή 405 π.Χ.) βασίζεται σε ανώνυμο βιογράφο του, ο οποίος αναφέρει ότι πέθανε επί Καλλίου άρχοντος και ότι «επί τον πατρώον τάφον ετέθη τον επί τη οδώ την κατά την Δεκέλειαν φερούση κείμενον προ του τείχους ια΄ σταδίων». Σημειώνεται ότι μιλάμε για την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου, όταν οι Σπαρτιάτες είχαν στρατοπεδεύσει στις Αχαρνές χρησιμοποιώντας μάλιστα το συγκεκριμένο τείχος ως ορμητήριο κατά των Αθηναίων. Γι΄ αυτό και χρειάστηκε να δώσουν ειδική άδεια για την ταφή. Προσθέτει μάλιστα ότι επάνω στον τάφο είχε τοποθετηθεί μια χάλκινη σειρήνα και μια χελιδόνα. Να σημειωθεί ότι κατά την ανασκαφή που είχε γίνει, βρέθηκαν σε μία από τις λάρνακες τα οστά ενός ηλικιωμένου άνδρα με λίγα αγγεία καθώς και ένα κομμάτι ξύλου με ρόζους σαν μπαστούνι, το οποίο θεωρήθηκε ότι ήταν η βακτηρία του Σοφοκλή. 

Τα έργα

 Από το καλοκαίρι βρίσκονται σε εξέλιξη τα έργα που θα δώσουν στο κοινό την ευκαιρία να επισκεφθεί το χώρο. Ένα στέγαστρο θα τοποθετηθεί  για να προστατεύει τον τύμβο από τις καιρικές συνθήκες, ενώ τάφροι με εσχάρες για την απορροή των ομβρίων υδάτων και στερέωση των πρανών του τύμβου περιλαμβάνουν οι πρώτες εργασίες. Παράλληλα γίνεται αποκατάσταση των καλυμμάτων των σαρκοφάγων ενώ διαμορφώνεται περιμετρική διαδρομή για τους επισκέπτες με πρόβλεψη και για όσους έχουν κινητικά προβλήματα. Όλο το έργο, το οποίο υλοποιείται υπό την εποπτεία της Β΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων, χρηματοδοτείται από τη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής με 45.000 ευρώ για την πρώτη φάση, ενώ θα ακολουθήσει η δεύτερη με την κατασκευή του στεγάστρου. Η ολοκλήρωσή του αναμένεται σε μερικούς μήνες.

Εικόνα του τύμβου

Πηγές: espressonews.gr,
tovima.gr, http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=340758&ct=4&dt=01/07/2010 
http://ellinis.blogspot.com/2010/06/blog-post_663.html