Ακριβές αντίγραφο χάλκινου σφαιρικού-κρικωτού αστρολάβου (φορητό ηλιακό ρολόι) από τους Φιλίππους της Μακεδονίας, β' μισό 3ου - α&#...
 |
| Ακριβές αντίγραφο χάλκινου σφαιρικού-κρικωτού αστρολάβου (φορητό ηλιακό ρολόι) από τους Φιλίππους της Μακεδονίας, β' μισό 3ου - α' μισό 4ου αιώνα μ.Χ. |
Η έκθεση των 100 και πλέον αντικειμένων - «παιδιών» του διαχρονικού (από τον 7ο μ.Χ. αιώνα με την εμφάνιση του Ισλάμ ώς την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453) γάμου του βυζαντινού και του αραβικού πολιτισμού στήνεται ήδη και θα παρουσιαστεί στη νέα αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού.
Στης Ανατολής τα μέρη, μια φορά κι έναν καιρό (ή στα νότια και ανατολικά της βυζαντινής αυτοκρατορίας) ζούσαν οι Αραβες. Στα χρόνια του αυτοκράτορα Ηράκλειου (610-641), η μετοικεσία του Αραβα Μωάμεθ το 622 στη Μέκκα - γνωστή ως Εγίρα - σηματοδοτεί τη μεταστροφή των Αράβων στη νέα θρησκεία - αρχικά ήταν ανιμιστές.
Υπό το Ισλάμ και με βασικό στοιχείο συνοχής τον ιερό πόλεμο εναντίον των «απίστων» ενοποιήθηκαν οι αραβικές φυλές και δημιούργησαν θεοκρατικό κράτος (χαλιφάτο). Κατέλυσαν την περσική αυτοκρατορία και συγκρούστηκαν με τους Βυζαντινούς, καταλαμβάνοντας τεράστιες εκτάσεις στην Ασία και τη Β. Αφρική. Από τον 7ο αιώνα αραβικοί στόλοι άρχισαν τις επιδρομές στην Κύπρο, τη Ρόδο, την Κρήτη, τη Σικελία, τη Θεσσαλονίκη και σε άλλα νησιά και λιμάνια της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Πολιόρκησαν δε και την Κωνσταντινούπολη.
Οι αλλεπάλληλες πολεμικές συγκρούσεις και η αναγκαστική συνύπαρξη οδήγησαν και στις πολιτιστικές αλληλοεπιρροές και ανταλλαγές. Ετσι, τα επόμενα χρόνια, οι Αραβες συνεχίζουν τη μεγάλη βυζαντινή παράδοση τόσο στην υαλουργία όσο και στην κεραμική, δημιουργώντας νέα σχέδια και τύπους, ακόμα και στην κοπή των νομισμάτων.
Δεκάδες συγγράμματα μεταφράστηκαν από τα ελληνικά (βυζαντινά) στην αραβική, ειδικά από τον 9ο έως τον 11ο αιώνα (περίοδος άνθησης των γραμμάτων και των τεχνών στο Βυζάντιο), ενώ η Αστρονομία είναι ένας από τους κλάδους όπου διαφαίνεται η έντονη αλληλεπίδραση των δύο πολιτισμών.
 |
| Χρυσό πρεπενδούλιο με πολύτιμους και ημιπολύτιμους λίθους, κρητικού εργαστηρίου, από τον "θησαυρό" Μεσονησίου Ρεθύμνου, α' μισό 10ου αιώνα |
«Για πρώτη φορά σε δημόσιο μουσείο στην Ελλάδα επιχειρείται η παρουσίαση ενός ιδιαίτερα σημαντικού θέματος που αγγίζει τόσο τους δύο όμορους κόσμους, τον βυζαντινό και τον αραβικό, όσο και τις ενδιαφέρουσες, ιδιόμορφες σχέσεις και αλληλεπιδράσεις που προέκυψαν από την επαφή τους» υποστηρίζει ο επιμελητής της έκθεσης, αρχαιολόγος Σταμάτης Χονδρογιάννης.
Υγρόν πυρ: Ως αποτέλεσμα των συνοριακών πολεμικών συγκρούσεων γίνονται οι αναφορές στο περίφημο υγρόν πυρ (το εύφλεκτο μείγμα μυστικής σύνθεσης που χρησιμοποιήθηκε από τα βυζαντινά πλοία εναντίον των Αράβων. Εφευρέτης του θεωρείται ο αρχιτέκτονας Καλλίνικος ο οποίος υπηρετούσε τον χαλίφη στη Συρία, πήγε στην Κωνσταντινούπολη και παρουσίασε την εφεύρεσή του στον αυτοκράτορα).
Διγενής Ακρίτας: Ο γιος του εμίρη της Συρίας Μουσούρ, ο οποίος σε μια επιδρομή σε βυζαντινά εδάφη άρπαξε τη μοναχοκόρη ενός βυζαντινού στρατηγού και την παντρεύτηκε, βαφτίστηκε χριστιανός και εγκαταστάθηκε στο βυζαντινό έδαφος. Εναν χρόνο μετά τον γάμο γεννήθηκε ο γιος του ζευγαριού, Βασίλειος. Ο Βασίλειος Διγενής Ακρίτας είναι ο γνωστότερος από τους ήρωες των ακριτικών τραγουδιών και πρωταγωνιστής έμμετρου αφηγηματικού έργου του 11ου-12ου αιώνα.
Η περίπτωση του Μεγάλου Αλεξάνδρου - Ισκαντάρ κλείνει την έκθεση, γεγονός που επισφραγίζει τα πολιτισμικά κοινά στοιχεία των δύο κόσμων.
Οι Άραβες δανείστηκαν από τους Βυζαντινούς τον αστρολάβο, αστρονομικό όργανο που μετρά την ώρα, υπολογίζει τη θέση του Ηλίου, της Σελήνης και άλλων πλανητών. Χρησιμοποιήθηκε επίσης στη ναυσιπλοΐα. Τα πρώτα μνημεία της ισλαμικής αρχιτεκτονικής είναι τζαμιά που αντιγράφουν τους βυζαντινούς ναούς ως προς την αρχιτεκτονική και τη διακόσμηση, ενώ με την πάροδο των αιώνων και η αραβική τέχνη άφησε σε κάποιες περιπτώσεις το εντύπωμά της στη βυζαντινή. Η έκθεση θα περιλαμβάνει έργα από τις συλλογές του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού και επιλεγμένα αντικείμενα από δημόσια και ιδιωτικά μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων της Ελλάδας.
Δεν υπάρχουν σχόλια