Ρωμαϊκή στέγη ανακατασκευάζεται μέσα από τις στάχτες του Βεζούβιου

Για σχεδόν δύο χιλιετίες, οι σωροί των ξύλων παρέμεναν ανενόχλητοι και σε μεγάλο βαθμό ανέπαφοι κάτω από στρώματα σκληρού ηφαιστειακού υλικ...

Για σχεδόν δύο χιλιετίες, οι σωροί των ξύλων παρέμεναν ανενόχλητοι και σε μεγάλο βαθμό ανέπαφοι κάτω από στρώματα σκληρού ηφαιστειακού υλικού. Τώρα όμως, μετά από τρία χρόνια επίπονης εργασίας, οι αρχαιολόγοι στο Ηράκλειο (Herculaneum) δεν έχουν μόνο ανακαλύψει και διατηρήσει τα ξύλινα κομμάτια, αλλά μελέτησαν και τον τρόπο που μπορούν αυτά να τοποθετηθούν μαζί, επιτυγχάνοντας για πρώτη φορά την πλήρη ανακατασκευή μιας ρωμαϊκής στέγης.


Με αρκετές δεκάδες δωμάτια, ο Οίκος του Ανάγλυφου του Τέλεφου αποτελούσε ένα «υψηλού επιπέδου Ρωμαϊκό ακίνητο», σύμφωνα με τον Andrew Wallace-Hadrill, διευθυντή του Προγράμματος Διατήρησης του Ηράκλειου (HCP). Ήταν περισσότερο ένα παλάτι ή αρχοντικό, που πιστεύεται ότι κατασκευάστηκε για τον Marcus Nonius Balbus, τον Ρωμαίο κυβερνήτη της Κρήτης και μέρους της σημερινής Λιβύης, ο τάφος του οποίου βρέθηκε σε κοντινή απόσταση.


Το πιο πλούσιο διακοσμημένο μέρος της τεράστιας κατοικίας ήταν ένας τριώροφος πύργος. Στον επάνω όροφο βρισκόταν η σάλα της τραπεζαρίας, ένας χώρος ύψους 9μ., με χρωματιστό μαρμάρινο δάπεδο και τοίχους, με αποσπώμενη ψευδοροφή και βεράντα που κάλυπτε περιμετρικά όλο τον χώρο. Προσέφερε στους ιδιοκτήτες και τους καλεσμένους τους μια απίστευτη θέα σε όλο τον ασημί-μπλε κόλπο της Νάπολης συμπεριλαμβανομένων των νησιών Ίσκια και Κάπρι.


Σήμερα παρέχει στους αρχαιολόγους της ομάδας του Wallace-Hadrill ένα από τα πιο συναρπαστικά ευρήματα τους: την ξύλινη στέγη της ρωμαϊκής βίλας. «Δεν είναι ανήκουστο κομμάτια από στέγες του κλασσικού κόσμου να επιβιώνουν μέχρι σήμερα», δήλωσε ο Wallace-Hadrill. «Αλλά είναι εξαιρετικά σπάνιο!»


Αυτό που αποκάλυψαν οι αρχαιολόγοι του, ωστόσο, ήταν κάτι εντελώς πιο περιεκτικό - περίπου 250 κομμάτια, τα οποία ήταν σε θέση να συναρμολογήσουν. «Είναι η πρώτη φορά που επιτυγχάνεται πλήρης ανακατασκευή της ξύλινης κατασκευής μιας ρωμαϊκής στέγης», δήλωσε ο Wallace-Hadrill.

Ο τριώροφος πύργος

Το 79 μ.Χ. οι ιδιοκτήτες του σπιτιού του Ανάγλυφου του Τέλεφου - ενδεχομένως οι απόγονοι του Marcus Nonius Balbus - θα είχαν κάθε λόγο να αισθάνονται σίγουροι και ήρεμοι για το μέλλον τους, για τον πλούτο και την ευημερία τους. Αλλά στις 24 Αυγούστου περίπου της ίδιας χρονιάς  ο Βεζούβιος – ο οποίος είναι ορατός από το πίσω μέρος του αρχοντικού – εξερράγη και αποδέσμευσε θερμική ενέργεια ίση με 100.000 βόμβες της Χιροσίμα.


Την πρώτη μέρα το Ηράκλειο παρέμεινε ανεπηρέαστο. Όμως, την δεύτερη, ο πυλώνας καπνού και τέφρας κατέρρευσε, ο άνεμος άλλαξε κατεύθυνση και πυροκλαστικά κύματα  400ο C σάρωσαν την πόλη, σκοτώνοντας άμεσα όλους, από τους σκλάβους μέχρι τους ιδιοκτήτες του μεγάλου παραθαλάσσιου σπιτιού.


Χίλια εννιακόσια τριάντα χρόνια αργότερα, οι αρχαιολόγοι έσκαβαν σε αυτό – που μέχρι την έκρηξη - ήταν η παραλία, με χρηματοδότηση από το Packard Humanities Institute. Σε αντίθεση με την γειτονική Πομπηία, το Ηράκλειο θάφτηκε κάτω από την ηφαιστειακή ύλη που στην συνέχεια σκλήρυνε.


«Μερικές φορές χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε τρυπάνια πεπιεσμένου αέρα», δήλωσε ο επικεφαλής αρχαιολόγος του έργου, Domenico Camardo. Σταδιακά, ο ίδιος και οι υπόλοιποι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πρώτα τα δοκάρια της οροφής και στη συνέχεια τα μικρότερα κομμάτια αυτής. «Ήταν απίστευτο, γιατί αυτό που είχαμε ανακαλύψει ήταν ένα ζωντανό ξύλο.»

Λεπτομέρεια από το αντίγραφο αττικού ανάγλυφου,
που βρέθηκε στον νότιο τοίχο του atrium
και απεικονίζει τον μύθο του Τέλεφου

Από τον τρόπο με τον οποίο τα κομμάτια βρέθηκαν η ομάδα είναι σε θέση να αποδείξει ότι η στέγη του Οίκου του Τέλεφου σαρώθηκε από το πυροκλαστικό κύμα, γύρισε ανάποδα και στη συνέχεια καταστράφηκε πάνω στην παραλία. Η ξυλοκατασκευή ήταν ενσωματωμένη μέση στην υγρή άμμο, η οποία μπορεί να διατηρήσει το ξύλο για αιώνες, και στη συνέχεια σφραγίσθηκε από ένα αεροστεγές στρώμα του βράχου - ένας φρικτός συνδυασμός συνθηκών που δημιούργησε ένα μοναδικό αποτέλεσμα.


«Έχουμε τη δυνατότητα να υπολογίσουμε την ακριβή κλίση της στέγης από τη γωνία της ένωσης και στην συνέχεια, να βρούμε με ποιο τρόπο κάθε κομμάτι τοποθετείται», δήλωσε ο Wallace-Hadrill.


Επιπλέον, έχουν διασωθεί ολόκληρα πλαίσια από την οροφή, η οποία θεωρείται ότι μπορούσε να ανακληθεί στο εσωτερικό της. Κάποια από αυτά φέρουν ακόμη ίχνη του αρχικού χρώματος καθώς και φύλλα χρυσού, με τα οποία ήταν διακοσμημένα.


Τα πλαίσια, μαζί με τα τμήματα της οροφής, έχουν σαρωθεί, φωτογραφηθεί και τοποθετηθεί σε ειδικό κλιματιζόμενο κλωβό για τη διατήρησή τους. Ο Wallace-Hadrill ελπίζει ότι υπάρχουν τεχνικές, που θα επιτρέψουν την μεταφορά και έκθεση των πλαισίων αυτών σε μια έκθεση για την Πομπηία και το Ηράκλειο, το επόμενο έτος, στο Βρετανικό Μουσείο.


Εν τω μεταξύ, οι αρχαιολόγοι προσπαθούν να ανακατασκευάσουν το σχέδιο της οροφής, το οποίο πιστεύουν ότι αντανακλούσε το εκθαμβωτικό δάπεδο του ορόφου της τραπεζαρίας, το οποίο περιέχει 36 διαφορετικά είδη μαρμάρου από κάθε γωνιά της Μεσογείου. Ήδη, γνωρίζουν ότι η οροφή ήταν αυτό που ο Camardo αποκαλεί «ο θρίαμβος των χρωμάτων - σχεδόν πάρα πολύ για την γεύση του σήμερα».

Το μαρμάρινο δάπεδο του τελευταίου ορόφου

Το άλλο εντυπωσιακό στοιχείο είναι το πόσο πολύ ο σχεδιασμός της οροφής μοιάζει με των αντίστοιχων οροφών των παλατιών της Αναγέννησης, τις οποίες μπορεί κανείς να θαυμάσει σε όλη την Ιταλία.


Μέχρι τώρα θεωρείτο ότι τα πρώτα ξύλινα ταβάνια με φατνώματα κατασκευάστηκαν στη Γαλλία στις αρχές της Αναγέννησης. Αλλά τα πλαίσια που ανακαλύπτονται από την παραλία του Ercolano (σημερινή ονομασία του Ηράκλειου) αποδεικνύουν το αντίθετο. «Οι αρχιτέκτονες της Αναγέννησης επαναπροσδιόρισαν την έννοια, μη γνωρίζοντας ότι οι Ρωμαίοι είχαν φτάσει εκεί πρώτοι», δήλωσε ο Camardo.






Πηγή: Past Horizons

Πηγή εικόνων: AD79