«Ασπίδα» στον αρχαίο Δίολκο

Η οριστική μελέτη του έργου «Προστασία όδευσης Αρχαίου Διόλκου» συζητήθηκε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Ο αρχαίος Δίολκος, εντ...

Η οριστική μελέτη του έργου
«Προστασία όδευσης Αρχαίου Διόλκου»
συζητήθηκε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

Ο αρχαίος Δίολκος, εντυπωσιακό τεχνικό έργο, θα προστατευθεί, θα αποκατασταθεί και θα αναδειχθεί.

Η οριστική µελέτη του έργου «Προστασία όδευσης Αρχαίου Διόλκου» συζητήθηκε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συµβούλιο. Την υποστήριξη του έργου είχε αναλάβει η «Εγνατία Οδός» και τη χορηγία το Καζίνο Λουτρακίου, που είναι χορηγός πολλών αρχαιολογικών έργων στην Πελοπόννησο .

Έργο που βρίσκεται σε αναμονή εδώ και δεκαπέντε χρόνια, η προστασία του αρχαίου Δίολκου στην Κόρινθο επιτέλους φαίνεται, ότι μπορεί να υλοποιηθεί. Η σχετική μελέτη που προβλέπει την ανάταξη του χερσαίου τμήματος του μνημείου και την προβολή του, εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, αλλά η σύνταξή της, όπως αναφέρθηκε στη συνεδρίαση δεν ήταν καθόλου εύκολη. Απαιτήθηκε τόσο η συνεργασία του ΥΠΕΚΑ όσο και η βοήθεια ειδικών επιστημόνων, όπως του καθηγητή ΕΜΠ κ. Θεοδόση Τάσσιου ώστε να επιλυθούν τα προβλήματα, που δημιουργούν οι ιδιαιτερότητες αυτού του σπουδαίου, τεχνικού έργου της αρχαιότητας.

Σύμφωνα με την μελέτη, πρώτη ενέργεια είναι η ανάσυρση από την θάλασσα βυθισμένων μελών του Δίολκου και τα μέτρα προστασίας του κατά χωράν σωζόμενου τμήματος του μνημείου. Θα ακολουθήσουν πολύπλοκες εργασίες (επιχώματα, λιθορριπές προστασίας, εκσκαφές, κατασκευή πρανών, τοιχίων, δαπέδων αλλά και επανεπιχώσεις, διαστρώσεις με γεωύφασμα, τοποθέτηση γεώσακων, κατασκευή οπλισμένου επιχώματος κ, α.) προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο.


Το αποτέλεσμα όμως, θα είναι όχι μόνον η προστασία του μνημείου, αλλά και η δυνατότητα δημιουργίας αρχαιολογικού χώρου, καθώς η μελέτη προβλέπει μία μελλοντική οργάνωση της περιοχής, έτσι ώστε να είναι επισκέψιμη από το κοινό.

Ο δίολκος κατασκευάστηκε τον 6ο π.Χ. αιώνα πιθανότατα επί Περιάνδρου. Πρόκειται για λιθόστρωτο δρόµο µε αυλακιές που ένωνε την παραλία του Σχοινούντα µε το δυτικό πέρας του σηµερινού καναλιού, µεταξύ της Νέας Κορίνθου και του Λουτρακίου. Αποτελεί την πρώτη συστηµατική προσπάθεια µεταφοράς εµπορευµάτων και κυρίως πολεµικών πλοίων από τον Σαρωνικό προς τον Κορινθιακό κόλπο και αντίστροφα, για την αποφυγή του επικίνδυνου περίπλου της Πελοποννήσου (190 περίπου µίλια).

Σύμφωνα με την μελέτη, πρώτη ενέργεια είναι η ανάσυρση από την θάλασσα βυθισμένων μελών του Δίολκου και τα μέτρα προστασίας του κατά χωράν σωζόμενου τμήματος του μνημείου, ενώ θα ακολουθήσουν πολύπλοκες εργασίες προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο.

Η πρώτη αναφορά εντοπισμού του Δίολκου ωστόσο, έγινε το 1883 από τον γερμανό αρχαιολόγο Habbo Gerhard Lolling, ο οποίος ταύτισε ορατά κατάλοιπα του μνημείου στο δυτικό άκρο της υπό κατασκευή τότε διώρυγας της Κορίνθου. Η συστηματική ανασκαφική έρευνα όμως έγινε πολύ αργότερα, μεταξύ των ετών 1957 και 1959 από τον Ν. Βερδελή όταν αποκαλύφθηκε η όδευση του Δίολκου στην περιοχή της Ποσειδωνίας, που αποτελεί το ακραίο δυτικό του τμήμα.

Το συνολικό του µήκος ήταν περί τα 8 χιλ. Σήµερα είναι γνωστή η πορεία του σε ένα µήκος 1.100 περίπου µέτρων. Τµήµατά του σώζονται ορατά στο δυτικό άκρο της σηµερινής διώρυγας. Η διίσθµιση των πλοίων γινόταν επί λιθόστρωτης οδού, το πλάτος της οποίας κυµαινόταν µεταξύ 3,50 και 4,00 µέτρων. Στα νοτιοανατολικά της προβλήτας στις αρχές του 4ου π.Χ. αιώνα φαίνεται πως εγκαταστάθηκε ξύλινη µηχανή ανύψωσης.

Η διίσθμιση των πλοίων γινόταν επί λιθόστρωτης οδού (πλάτους από 3,50 ως 4 μέτρων) ενώ για την κατασκευή της πλακόστρωσης είχαν χρησιμοποιηθεί λιθόπλινθοι από πωρόλιθο. Στο μέσον του πλακόστρωτου μάλιστα υπάρχουν ακόμη οι δύο βαθιές, παράλληλες αυλακώσεις _απόσταση μεταξύ τους 1,50μ, _ για την ασφαλή καθοδήγηση του «ολκού», δηλαδή του ξύλινου τροχοφόρου οχήματος επί του οποίου μεταφέρονταν τα πλοία.

Ο δρόμος δεν είχε χαραχτεί σε ευθεία γραμμή αλλά είχε προσαρμοστεί στο φυσικό ανάγλυφο. Στο δυτικό άκρο του Δίολκου αποκαλύφθηκε τμήμα κεκλιμένης λιθόστρωτης προβλήτας, διαστάσεων περίπου 10,00 Χ 8,00μ., η οποία στο δυτικό της πέρας ήταν υποθαλάσσια. Εκεί σύρονταν τα πλοία επί ξύλινων κυλίνδρων πριν επιβιβαστούν στο τροχοφόρο όχημα (αλλά και το αντίστροφο). Στις αρχές του 4ου π. Χ. αιώνα μάλιστα, φαίνεται πως εγκαταστάθηκε σ΄ αυτή την προβλήτα μία ξύλινη μηχανή ανύψωσης, που επέτρεπε την ευκολότερη τοποθέτηση των πλοίων επί του τροχοφόρου.


Μετά την διάνοιξη της διώρυγας το αποκαλυφθέν τμήμα του Δίολκου στην περιοχή της Ποσειδωνίας βρέθηκε στο σύνολο της όδευσής του, για πρώτη φορά στη ιστορία του, σε μικρή απόσταση από τη νέα ακτογραμμή που δημιούργησε το κανάλι. Αλλά οι κυματισμοί της θάλασσας και η διάβρωση από τον αέρα και το αλάτι, που μετέβαλλαν την ακτογραμμή διευρύνοντας το πλάτος της διώρυγας είχαν σαν αποτέλεσμα να έρθει το θαλάσσιο μέτωπο σε άμεση επαφή με το μνημείο. Η διάβρωση και η καταστροφή του είχε αρχίσει. Οι αεροφωτογραφίες του 1960 είναι αποκαλυπτικές καθώς σ΄αυτές διαπιστώνεται η σημαντική μεταβολή της ακτογραμμής και η κατάρρευση μεγάλου τμήματος του μνημείου, που πλέον βρίσκεται στη θάλασσα

Όπως είπε ο διευθυντής Δηµοσθένης Σβολόπουλος στο συµβούλιο, «κυµατισµοί, αιολική διάβρωση και αλατονέφωση διέβρωσαν την ακτή και µετέβαλαν την ακτογραµµή. Η διάβρωση του νότιου πρανούς είχε ως αποτέλεσµα το θαλάσσιο µέτωπο να έρθει σε άµεση επαφή µε το µνηµείο, το οποίο και διέβρωσε - και συνεχίζει να διαβρώνει – ενώ παρατηρείται προϊούσα µεταβολή της ακτογραµµής. Μεγάλο τµήµα του µνηµείου έχει καταρρεύσει και βρίσκεται εντός της θαλάσσης».

Πριν την έναρξη του έργου προβλέπεται ο εντοπισµός, η αλίευση και η µεταφορά των βυθισµένων µελών στις εγκαταστάσεις του εργοταξίου. Παράλληλα θα ληφθούν µέτρα προστασίας του κατά χώραν σωζόµενου τµήµατος του µνηµείου, µε επίχωση κατάλληλου πάχους.

Η Λίνα Μενδώνη εξήρε τις συντονισµένες προσπάθειες µε το υπουργείο Περιβάλλοντος και µε επιστήµονες που οδήγησαν σε ευτυχή κατάληξη 15 χρόνια µετά.

Πηγή: Α. Κώττη, Έθνος, Μ. Θερμού, Το Βήμα